Στις ελληνικές καλένδες οι S-400 της Τουρκίας

Στις ελληνικές καλένδες παραπέμπεται η αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400 από την Τουρκία. Μολονότι τέτοια θέματα δεν ανακοινώνονται σε προεκλογικές περιόδους, η κυβέρνηση Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η παραλαβή των S-400 δε θα γίνει τον Φλεβάρη του 2019, όπως προέβλεπε ο αρχικός προγραμματισμός, αλλά τον Δεκέμβρη του 2019. Οπως συμβαίνει πάντοτε σε τέτοιες κωλοτούμπες, επιστρατεύθηκε μια δικαιολογία. Οτι δεν προλάβαιναν να εκπαιδευτούν τούρκοι μηχανικοί στο χειρισμό του λογισμικού των πυραύλων και η Τουρκία δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει ρώσους ειδικούς για ένα διάστημα.
 
Φυσικά, όλοι κατάλαβαν ότι η αναβολή οφείλεται στο «τρίξιμο των δοντιών» από αμερικάνικης πλευράς. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε ξεκαθαρίσει πως αν η Τουρκία προχωρήσει στην αγορά των S-400 θα σταματήσει η βιομηχανική συνεργασία με τις ΗΠΑ στην παραγωγή των αεροπλάνων F-35 και θα τεθεί εν αμφιβόλω η συμμετοχή του τουρκικού στρατού στις κοινές ασκήσεις του ΝΑΤΟ. Ετσι, ο Ερντογάν, που συνδύαζε την παραγγελία των S-400 με την αντιαμερικάνικη ρητορική, συστατικό στοιχείο της προεκλογικής του καμπάνιας (της πιο δύσκολης απ' όσες έχει δώσει μέχρι τώρα), αναγκάστηκε να ανακοινώσει την αναβολή της παραγγελίας πάνω στην κορύφωση της προεκλογικής περιόδου.
 
Φυσικά, μπορεί να υπάρξουν και αντίθετης φοράς υπαναχωρήσεις στο μέλλον. Η Τουρκία αισθάνεται αδικημένη από το ξαναμοίρασμα της πίτας στη Μέση Ανατολή και ως περιφερειακή δύναμη στην περιοχή κάνει κινήσεις διεκδίκησης. Κάτι δίνει κάτι παίρνει. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η αναγγελία της «αναβολής» της παραγγελίας των S-400, συνέπεσε με τη συμφωνία  ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Τουρκίας, Μάικ Πομπέο και Μεβλούτ Τσαβούσογλου σχετικά με τους όρους στρατιωτικού ελέγχου της συριακής επαρχίας Μανμπίτζ. Πομπέο και Τσαβούσογλου συμφώνησαν σε κάθε λεπτομέρεια. Αν και δεν έγιναν επίσημες ανακοινώσεις ως προς τις λεπτομέρειες, το πρακτορείο Αναντολού ανέφερε πως η συμφωνία προβλέπει πως οι κουρδικές πολιτοφυλακές θα αποσυρθούν σε τρία στάδια, ενώ τον έλεγχο της Μανμπίτζ θα αναλάβουν από κοινού τουρκικά και αμερικανικά στρατεύματα.
 
Οι Κούρδοι αισθάνονται προδομένοι. Προσδέθηκαν πίσω από το άρμα των αμερικάνων ιμπεριαλιστών, με την προσδοκία ότι για πρώτη φορά στην Ιστορία θα δημιουργούνταν ένα κουρδικό κράτος (ημιανεξάρτητο, έστω) που θα βρεχόταν από τη Μεσόγειο. Χρησιμοποιήθηκαν απλώς ως κρέας για τα αμερικάνικα κανόνια. Εχυσαν το αίμα τους σ' έναν άδικο πόλεμο, που έχει ως αντικείμενό του το ξαναμοίρασμα των σφαιρών επιρροής στην περιοχή,  και τώρα είδαν τους «προστάτες» τους να συμφωνούν με τους «εχθρούς» τους, ερήμην τους φυσικά, και να τους διατάζουν να απομακρυνθούν ανατολικά του Ευφράτη, ώστε ο στρατηγικός θύλακας του Μανμπίτζ να παραδοθεί σε τουρκικό έλεγχο.
 
Οποιος σκέπτεται και συμπεριφέρεται πραγματιστικά, χωρίς αρχές, στο τέλος συνθλίβεται στις μυλόπετρες υπέρτερων δυνάμεων. Οι Κούρδοι της Συρίας ήταν για τους Αμερικάνους μόνο μια στρατιωτική δύναμη, ικανή για ν' αντικαταστήσει τους αμερικανούς πεζοναύτες που θα έπρεπε να σταλούν στην περιοχή.  Τους ξεζούμισαν και τους πετούν σαν στυμμένη λεμονόκουπα. Αντίθετα, η Τουρκία είναι μια σημαντική περιφερειακή δύναμη, που οι ΗΠΑ δε θέλουν να χάσουν.
 
Πομπέο και Τσαβούσογλου συμφώνησαν να διεξαγάγουν περαιτέρω συζητήσεις για την επίλυση τρεχόντων διμερών ζητημάτων, τονίζοντας με νόημα ότι παραμένουν δεσμευμένοι «στο πνεύμα της συμμαχικής συνεργασίας» που διέπει τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Φυσικά, ο Ερντογάν το «πουλάει» αυτό στους εκλογείς σαν νίκη της πολιτικής του. Ακόμα και την κωλοτούμπα με τους S-400 ο Τσαβούσογλου πήγε να την καλύψει πίσω από δηλώσεις «εθνικού τσαμπουκά»: «Είπαμε στις ΗΠΑ πως δεν αντιδρούμε καλά στις απειλές. Για τα F – 35 έχουμε ήδη υπογράψει τη συμφωνία και η παραγγελία αναμένεται στις 21 Ιουνίου. Δεν υπάρχουν αρνητικές εξελίξεις».
 
Στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, όμως, ο δυνατός πόλος είναι οι ΗΠΑ, όχι η Τουρκία. Η Τουρκία, παρά το μέγεθός της, το οικονομικό της βάρος και τη στρατηγική θέση της στο μεταίχμιο Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, δεν παύει να είναι μια εξαρτημένη χώρα. Αυτή η χώρα είναι ενταγμένη στο ΝΑΤΟ και δε νομίζουμε ότι η στρατοκρατία της (όσες αλλαγές κι αν έχει επιφέρει ο Ερντογάν) θα επέτρεπε ποτέ αλλαγή στρατοπέδου. Και η τουρκική στρατοκρατία έχει τον τρόπο να επιβάλει τη θέλησή της. Εχει πραγματοποιήσει πολλά πραξικοπήματα (μετά το θάνατο του Κεμάλ Ατατούρκ, στην παράδοση του οποίου ομνύει), έχει εκτελέσει εκλεγμένους πρωθυπουργούς, έχει ανεβοκατεβάσει κυβερνήσεις. Η τουρκική στρατοκρατία δεν είναι μόνο μια στρατιωτική δύναμη, αλλά είναι ταυτόχρονα και μια οικονομική δύναμη, διευθύνοντας σωρεία καπιταλιστικών επιχειρήσεων κάθε είδους. Δεν εκτελεί εντολές, αλλά ασκεί πολιτική.