Απόψε το βράδυ, στο σπίτι της ειδικής απεσταλμένης του γ.γ. του ΟΗΕ, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, θα συναντηθούν για πρώτη φορά ο Νίκος Αναστασιάδης με τον Ερσίν Τατάρ, τυπικά υπό τις ιδιότητες των εκπροσώπων της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ουσιαστικά ως πρόεδροι των δύο «συνιστώντων κρατών».
Θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για έναν ακόμα κύκλο στην ατέρμονα αλυσίδα των διακοινοτικών συνομιλιών, αν ο Τατάρ δεν ήταν ένας σκληρός δεξιός εθνικιστής, απόλυτα ευθυγραμμισμένος με τη γραμμή της Αγκυρας και δηλωμένος αντι-φεντεραλιστής, και αν δεν υπήρχε η γενικότερη ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, με την Τουρκία να διεκδικεί τον περιφερειακό ρόλο που θεωρεί ότι της ανήκει και τον οποίο της έχει στερήσει το τρίγωνο Αθήνα-Τελ Αβίβ-Λευκωσία, το οποίο ενίοτε γίνεται και τετράγωνο με την προσθήκη του Καΐρου.
Ο Αναστασιάδης προσέρχεται στη συνάντηση με τη γραμμή «συνεχίζουμε από εκεί που σταματήσαμε στο Κραν Μοντανά». Σαν να μην τρέχει τίποτα δηλαδή. Μένει να μάθουμε με τι γραμμή θα προσέλθει ο Τατάρ. Θα συμφωνήσει με τον Αναστασιάδη ή θα καταθέσει νέα ατζέντα, απαιτώντας αλλαγή της βάσης των συνομιλιών;
Δημοσίως, ισχύει το δεύτερο. Ερντογάν και Τατάρ συναντήθηκαν στις 26 Οκτώβρη στην Αγκυρα, αμέσως μετά την εκλογή του δεύτερου στον προεδρικό θώκο της (μη αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ) ΤΔΒΚ, και ο τούρκος πρόεδρος δήλωσε μετά τη συνάντησή τους: «Εχει γίνει αντιληπτό ότι οι παρούσες παράμετροι δεν οδηγούν πουθενά τη διαδικασία που υπήρξε εδώ και μισό αιώνα. Τόνισα ότι η ομοσπονδία δε θα μπορούσε πλέον να είναι ένα έγκυρο μοντέλο για λύση και πως χρειάζονται νέες ιδέες. Πιστεύω ότι τώρα η λύση των δύο κρατών πρέπει να τεθεί στο τραπέζι με μια ρεαλιστική προσέγγιση». Ο Τατάρ δε δήλωσε τίποτα (μίλησε για λογαριασμό του ο Ερντογάν).
Ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι θα κατέβει στα κατεχόμενα κυπριακά εδάφη για τον εορτασμό της 37ης επετείου από την ανακήρυξη της ΤΔΒΚ και πρότεινε με νόημα στον Τατάρ να κάνουν πικνίκ στην έρημη Αμμόχωστο! Η οποία πλέον είναι μερικώς περίκλειστη, αφού ο τουρκικός στρατός που την ελέγχει άνοιξε με πολλά ταρατατζούμ τον παραλιακό δρόμο για να κάνουν μπάνιο οι Τουρκοκύπριοι.
Την επόμενη κιόλας μέρα, ενδεχομένως μετά από παρέμβαση της κυβέρνησης Αναστασιάδη, ο ΟΗΕ ανακοίνωσε ότι καλεί στις 3 Νοέμβρη τους Αναστασιάδη και Τατάρ για την πρώτη συνάντησή τους. Προσπαθεί να βάλει μπροστά τη διακοινοτική διαδικασία προτού κατέβει στην Κύπρο ο Ερντογάν (15 Νοέμβρη είναι ο γιορτασμός).
Μένει, λοιπόν, να μάθουμε αν ο Τατάρ θα καταθέσει τις «νέες ιδέες», όπως προανήγγειλε ο Ερντογάν. Αυτό είναι το πιο πιθανό, εκτός αν στο παρασκήνιο, που σίγουρα έχει πάρει φωτιά, υπήρξαν κάποιες διευθετήσεις. Δηλαδή, αν η Τουρκία πήρε κάτι στο γενικότερο παζάρι, ώστε να μην επιμείνει να τινάξει αμέσως στον αέρα τις διαπραγματεύσεις.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι αποκλείεται να υπάρξει πρόοδος. Είτε θα προκύψει ναυάγιο (οπότε θα δούμε αν ο γ.γ. του ΟΗΕ θα τα παρατήσει – κομματάκι δύσκολο, γιατί πρέπει να δικαιολογεί το ρόλο του) είτε θα δώσουν μια παράταση, βαφτίζοντας την πρώτη συνάντηση Αναστασιάδη-Τατάρ «συνάντηση γνωριμίας» και αναθέτοντας στον γ.γ. του ΟΗΕ «να συνεχίσει να προσφέρει τις καλές του υπηρεσίες». Πρέπει, βέβαια, να υπάρξει και ένα ανακοινωθέν μετά τη συνάντηση, αλλά δε θα είναι καθόλου δύσκολο στους διπλωμάτες να συντάξουν ένα ανακοινωθέν που δε θα λέει τίποτα επί της ουσίας, αλλά θα αφήνει ανοιχτή τη συνέχιση των συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Για να μιλήσουμε επί της ουσίας, η διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία έχει τελευτήσει τον βίον της εδώ και χρόνια (από την εποχή του σχεδίου Ανάν). Αυτό το οποίο συζητιέται τα τελευταία χρόνια είναι μια κατ’ όνομα ομοσπονδία, αλλά επί της ουσίας συνομοσπονδία. Οι «νέες ιδέες» των Ερντογάν-Τατάρ θέλουν μια συνομοσπονδία και κατ’ όνομα. Ενα ακόμα πιο χαλαρό κρατικό μόρφωμα, που θα αποτελείται από δύο διακριτά κράτη. Μόνο η διεθνής εκπροσώπησή του θα είναι ενιαία. Και βέβαια, τα κράτη που ενώνονται σε συνομοσπονδία μπορούν να τη διαλύσουν οποιαδήποτε στιγμή στο μέλλον. Με «βελούδινο διαζύγιο», όπως αποκαλείται.
Δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τη διαπραγματευτική τακτική της Τουρκίας. Ρίχνει στο τραπέζι «τα πάντα όλα», οπότε να έχει περιθώρια επιμέρους υποχωρήσεων που δε θ’ αλλάξουν την ουσία. Τι έχει να φοβηθεί, άλλωστε; Μήπως την επίρριψη σ’ αυτήν ευθυνών για τορπιλισμό των διακοινοτικών συνομιλιών. Εδώ και καιρό ο Ερντογάν δεν κάνει τίποτ’ άλλο από το να «μαζεύει ευθύνες». Δεν τον βλέπουμε να έχει λυγίσει υπό το βάρος τους.
Για να συνεχίσει αυτόν τον ατέρμονα διακοινοτικό διάλογο η Τουρκία θα ζητήσει σίγουρα επίλυση του ζητήματος των υδρογονανθράκων, με τη δημιουργία επιτροπής στην οποία θα συμμετέχουν και οι Τουρκοκύπριοι. Πόσο έτοιμος είναι ο Αναστασιάδης να παραχωρήσει αυτό που έως τώρα αρνείται; Μπορεί η εθνικιστική προπαγάνδα σε Αθήνα και Λευκωσία να διαδίδει ότι ο Ερντογάν είναι στριμωγμένος, όμως ο πραγματικά στριμωγμένος είναι ο Αναστασιάδης, ο οποίος βάλλεται πανταχόθεν στην Κύπρο. Υπάρχει μια ισχυρή μερίδα «ευρωπαϊστών» και «φεντεραλιστών», που του επιρρίπτει την ευθύνη για το ναυάγιο του Κραν Μοντανά (και στον Κοτζιά επίσης) και τον κατηγορεί ως οπαδό της λύσης των δύο κρατών.
Οψόμεθα, λοιπόν…