Οι εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με τον ΟΠΑΠ δείχνουν ότι τα δεδομένα αλλάζουν και δύσκολα θα μπορέσει να παραμείνει μονοπώλιο στον αθλητικό τζόγο. Σύμφωνα με τον Jan Mazak, αρμόδιο εισαγγελέα της ευρωπαϊκής επιτροπής που έχει αναλάβει την υπόθεση του Οργανισμού, το Συμβούλιο της Επικρατείας θα πρέπει να ερμηνεύσει την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τις στοιχηματικές εταιρείες υπό το πρίσμα ότι η χορήγηση μονοπωλίου στην ΟΠΑΠ είναι δικαιολογημένη μόνο εφόσον εξυπηρετούνται οι σκοποί της μείωσης των προσφερόμενων παιγνίων και η καταπολέμηση της σχετικής με τον τζόγο εγκληματικότητας. Στη γνωμοδότηση αυτή κατέληξε μετά από τη μελέτη των στοιχείων που του παρείχε το ΣτΕ και οι διάδικοι και από τα οποία έβγαινε το συμπεράσμα πως οι δραστηριότητες της ΟΠΑΠ ΑΕ δεν υπόκεινται σε αυστηρό έλεγχο από τις αρχές, ούτε περιορίζονται αποτελεσματικά από το νομικό πλαίσιο. Μάλιστα, κάνει και ένα βήμα παραπάνω, δηλώνοντας ότι κατά τη γνώμη του, σχετικά με τη μείωση των προσφερόμενων παιγνίων, η ελληνική νομοθεσία δεν αντανακλά αυτές τις ανησυχίες, ενώ δείχνει να συμφωνεί και με την άποψη της πλειοψηφίας του ΣτΕ ότι το μονοπώλιο αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι επιδιώκει ελεγχόμενη ανάπτυξη.
Αν δούμε τα πραγματικά δεδομένα για τον ΟΠΑΠ και όχι αυτά που προβάλλονται από τα ελληνικά ΜΜΕ, θα δούμε ότι τα στοιχεία είναι κατηγορηματικά υπέρ της άποψης του Mazak. Η ΟΠΑΠ ΑΕ είναι μια ιδιωτική εταιρία με ξένα funds να ελέγχουν την πλειοψηφία των μετοχών και να απολαμβάνουν τα κέρδη της, αφού για κάθε ευρώ που εισπράττει το κράτος περίπου δύο πηγαίνουν σε ιδιώτες. Η πρωτογενής δραστηριότητα της εταιρίας (το μικτό κέρδος από τζόγο) παραμένει αφορολόγητη, κόντρα στη διεθνή πρακτική. Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος έχει επιλέξει να μην εισπράττει το 100% από φόρους στοιχηματισμού, προκειμένου να μη μειωθεί το μέρισμά του από τον Οργανισμό, το οποίο όμως είναι μόνο 34% από ό,τι τελικά προκύψει ως κέρδος για την εταιρία.
Αυτή η επιλογή στήριξης της ΟΠΑΠ ΑΕ, εκτός από μείωση των κρατικών εσόδων, δημιουργεί και συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού με άλλες ευρωπαϊκές στοιχηματικές εταιρίες που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στη χώρα μας. Αλλά και στο σκέλος μείωσης των προσφερομένων παιγνίων και της μείωσης του εθισμού των παιχτών στον τζόγο, τα δεδομένα είναι σε βάρος του ΟΠΑΠ. Ο Οργανισμός είναι μια από τις πιο κερδοφόρες εταιρίες τζόγου στον κόσμο και ένας από τους περισσότερο διαφημιζόμενους οργανισμούς. Μάλιστα, το σύστημα που έχουν επιλέξει οι υπεύθυνοι της εταιρίας είναι πολύ έξυπνο, αφού το μεγαλύτερο μέρος της διαφημιστικής καμπάνιας του Οργανισμού γίνεται μέσα από χορηγίες.
Αν και από τα ΜΜΕ προβάλλονται οι «προσφορές» στον ελληνικό αθλητισμό, στους κοινωνικούς φορείς και σε διάφορες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, επί της ουσίας το μεγαλύτερο μέρος των χορηγιών αφορά σχέσεις με ανταποδοτικό όφελος και ιμπεριαλιστικούς όρους εξασφάλισης αποκλειστικότητας. Ο ΟΠΑΠ φροντίζει να είναι χορηγός και σε άλλα πρωταθλήματα εκτός από αυτά του ποδοσφαίρου, επιβάλλοντας όμως όρους να μη διαφημίζονται άλλες στοιχηματικές εταιρίες και ειδικές ρήτρες συνολικά για τις διαφημίσεις από τις ομάδες που συμμετέχουν σ’ αυτά. Από τα παραπάνω είναι ξεκάθαρο ότι τα ΜΜΕ φροντίζουν να αβαντάρουν τον ΟΠΑΠ και να τον προβάλλουν ως κρατικό μονοπώλιο που η λειτουργία του διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον, είναι υπέρ του ελληνικού αθλητισμού και προστατεύει τους παίχτες που στοιχηματίζουν από τις παράνομες δραστηριότητες και τα στημένα παιχνίδια, όμως η πραγματικότητα απέχει παρασάγγας, αφού δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια ανώνυμη εταιρία που απλά και μόνο χρησιμοποιεί κάθε τρόπο και μέσο για να αυξήσει τα κέρδη της.
Για να καταλάβουμε την πρακτική του ΟΠΑΠ και το αβάσιμο των επιχειρημάτων του, κατά την ακρόαση των εκπροσώπων του στο ευρωπαϊκό δικαστήριο, αξίζει να αναφέρουμε το εξής. Οι δικηγόροι που εκπροσώπησαν την εταιρία (Γανωτής και Γεραπετρίτης) ισχυρίστηκαν ότι η ΟΠΑΠ ΑΕ, στην προσπάθειά της να μειώσει τον εθισμό των παιχτών στον τζόγο, δεν διαφημίζει το πιο εθιστικό (όπως το αποκάλεσαν) παιχνίδι της εταιρίας, το ΚΙΝΟ, την ίδια στιγμή που οι περισσότερες ομάδες της ποδοσφαιρικής Λίγκας (ΑΕΚ, Αρης κτλ), έχουν το ΚΙΝΟ ως μοναδική διαφήμιση στις φανέλες τους.
Οσον αφορά το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης, μετά τις δυσμενείς εξελίξεις για τον ΟΠΑΠ και προκειμένου να γλιτώσουν τόσο ο οργανισμός όσο και το ελληνικό κράτος από μια βαριά και μακροχρόνια υπόθεση παράνομων κρατικών ενισχύσεων, έγινε ένας «συμβιβασμός» και αποφασίστηκε η φορολόγηση της πρωτογενούς δραστηριότητας του οργανισμού, όπως γίνεται σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Από τον ΟΠΑΠ βγήκε και σχετική ανακοίνωση την Παρασκευή 21/9, μέσω της οποίας γίνεται μια προσπάθεια να ωραιοποιηθεί η κατάσταση και να παρουσιαστούν σαν επιτυχία οι εξελίξεις. Στην ανακοίνωση αυτή, εκτός των άλλων, αναφέρεται ότι παραμένει το μονοπώλιο για τον ΟΠΑΠ και ότι μέσω της συμφωνίας που επιτεύχθηκε εξαλείφθηκε «οποιοσδήποτε κίνδυνος καταλογισμού πιθανής κρατικής ενίσχυσης». Μια προσεκτική ανάγνωση, όμως, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στην ανακοίνωση υπάρχει μια μεγάλη αντίφαση. Ο οργανισμός μιλάει για κίνδυνο καταλογισμού κρατικής ενίσχυσης, εξαιτίας της άνισης φορολογίας σε σχέση με τους πιθανούς ανταγωνιστές του, ενώ την ίδια στιγμή υποστηρίζει ότι είναι νόμιμο μονοπώλιο, άρα δεν θα έπρεπε να υπάρχουν ανταγωνιστές.
Μια ακόμη παράμετρος, που πρέπει να έχουμε υπόψη μας στην προσπάθειά μας να «ερμηνεύσουμε» το παζάρι και τις εξελίξεις γύρω από τον ΟΠΑΠ, είναι η απόφαση της κυβέρνησης για πλήρη ιδιωτικοποίηση του Οργανισμού, μέσω της πώλησης του ποσοστού που κατέχει σήμερα το ελληνικό δημόσιο. Τα κρατικά ταμεία είναι άδεια και με πρόσχημα την οικονομική κρίση και την αντιμετώπιση του χρέους είναι προφανές ότι θα πωληθούν όλα τα «ασημικά» του ελληνικού κράτους. Οι «επενδυτές» που θα συμμετάσχουν στο πλιάτσικο, εκτός από τη χαμηλή τιμής αγοράς, ενδιαφέρονται να μην υπάρχουν δικαστικές εκκρεμότητες και να μη βρεθούν προ εκπλήξεων. Με άλλα λόγια, προτιμούν ν’ αγοράσουν μια εταιρία που θα υπόκειται σε ένα συγκεκριμένο τρόπο φορολόγησης, ο οποίος θα είναι εγκεκριμένος και από τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα και επιτροπές, αντί να μπλέξουν με δικαστικές υποθέσεις που ίσως τους αναγκάσουν να πληρώσουν στο μέλλον μεγάλα ποσά αναδρομικά. Είναι φανερό ότι, παράλληλα με τις διαβουλεύσεις για την πώληση του ΟΠΑΠ, υπάρχει και μια παράλληλη διαδικασία «νομιμοποίησής» του, προκειμένου ο καπιταλιστής που θα τον αγοράσει να ξέρει ότι έχει στα χέρια του έναν υγιή κολοσσό, που θα λειτουργεί σε σαφώς καθορισμένο ανταγωνιστικό περιβάλλον, και όχι ένα μονοπώλιο υπό αίρεση, που η σχέση του με τις ευρωπαϊκά αποδεκτές προϋποθέσεις είναι όση και οι αντιστάσεις που πρόβαλε ο Σαμαράς στην Μέρκελ κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα.
Κος Πάπιας
papias@eksegersi.gr