Ενα ηχηρότατο χαστούκι εισέπραξαν ο Μητσοτάκης και ο εμπνευστής του κατάπτυστου ΠΔ 85/2022 Βορίδης με την απόφαση του Γ’ Τμήματος του ΣτΕ, που έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις του ΠΔ 85 που εξισώνουν τους απόφοιτους των Ανώτερων Καλλιτεχνικών Σχολών με τους απόφοιτους Λυκείου.
Ειδικά ο αυτοκρατορίσκος πρέπει να πόνεσε πολύ, γι’ αυτό και ως την τελευταία στιγμή, ακόμη και όταν έκανε το σόου της ανακοίνωσης της Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών επιδόθηκε σε ένα ακατάσχετο υβρεολόγιο των καλλιτεχνών και του μεγαλειώδους δίμηνου αγώνα τους.
Ασφαλώς και ο Μητσοτάκης, πριν κάνει τη σχετική ανακοίνωση, είχε πληροφόρηση για την απόφαση του ΣτΕ. Γι’ αυτό και προέτρεξε να ανακοινώσει την ίδρυση της Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών, για να κερδίσει εντυπώσεις και να μην φανεί ότι λειτούργησε εκ των υστέρων, μετά την απόφαση του ΣτΕ, και υπό πίεση.
Τι αποφάσισε το ΣτΕ
Η απόφαση του ΣτΕ είναι δικαίωση για τους καλλιτέχνες, οι οποίοι πολύ σωστά διέβλεψαν την προκλητική και παράνομη υποβάθμιση των πτυχίων τους και ξεχύθηκαν στους δρόμους και τις καταλήψεις, παρά τις τρικλοποδιές της κυβέρνησης με την τροπολογία 1565/2023, την ΚΥΑ-κουρελόχαρτο, τις γελοίες διαβεβαιώσεις Γιατρομανωλάκη και Βορίδη και τα πισώπλατα μαχαιρώματα της συνδικαλιστικής «τους» γραφειοκρατίας.
Οπως προαναφέραμε, η απόφαση 1781/2024 (εκδόθηκε στις 21/11) του Γ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, με επταμελή σύνθεση, έκρινε ότι οι κρίσιμες διατάξεις του ΠΔ 85/2022 αντίκεινται στο άρθρο 16 παρ. 7 του Συντάγματος και στην αρχή της ισότητας. Και με ψήφους 5-2 παρέπεμψε, όπως είναι υποχρεωμένο εκ του άρθρου 100 παρ. 5 του Συντάγματος, το ζήτημα της συνταγματικότητας των διατάξεων των επίμαχων άρθρων 4 παρ. 1 και 5 παρ. 1 του ΠΔ στην Ολομέλεια του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου.
Θυμίζουμε ότι το άρθρο 16, παρ. 7 του Συντάγματος αναφέρει τα εξής:
«H επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση παρέχεται από το Kράτος και με σχολές ανώτερης βαθμίδας για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από τρία χρόνια, όπως προβλέπεται ειδικότερα από το νόμο, που ορίζει και τα επαγγελματικά δικαιώματα όσων αποφοιτούν από τις σχολές αυτές».
Βασιζόμενοι, λοιπόν, σε αυτήν την πρόβλεψη του Συντάγματος, οι δικαστές του ΣτΕ, διατύπωσαν την δέκατη ένατη σκέψη της απόφασης κρίνοντας ότι:
«Οι σχολές καλλιτεχνικής εκπαιδεύσεως είναι από το Σύνταγμα ανώτερες και παραμένουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ο νομοθέτης, σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 7 του Συντάγματος υποχρεούται να διακρίνει τους αποφοίτους των ανώτερων καλλιτεχνικών σχολών από τους αποφοίτους σχολών δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης “αφού, σε αντίθετη περίπτωση, η εξομοίωση των αποφοίτων καλλιτεχνικών σχολών, θα καθιστούσε τους τίτλους που χορηγούν οι σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ισοδύναμους με τους τίτλους που χορηγούν φορείς δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και θα παραβίαζε την οριζόμενη στην παρ. 7 του άρθρου 16 του Συντάγματος κατοχύρωσητης εκπαίδευσης ανώτερης βαθμίδας”».
Αναφέρονται επίσης στον βασικό ιδρυτικό νόμο 1158/1981 των καλλιτεχνικών σχολών, ο οποίος με σαφήνεια χαρακτηρίζει τις καλλιτεχνικές σχολές Ανώτερες, χαρακτηρισμός ο οποίος δεν μεταβλήθηκε εκ των υστέρων.
Παραθέτουμε τα βασικά άρθρα του ν. 1158/1981:
Αρθρο 1 Βαθμίς: «Η Ανωτέρα Καλλιτεχνική Εκπαίδευσις ανήκει εις την τρίτη βαθμίδα εκπαιδεύσεως, παρέχεται δε εις τας Ανωτέρας Δημοσίας και Ιδιωτικάς Σχολάς Καλλιτεχνικής Εκπαιδεύσεως.
Αρθρο 2 Σκοπός – Εποπτεία: «1. Αι ανώτεραι Σχολαί Καλλιτεχνικής Εκπαιδεύσεως έχουν ως σκοπόν την παροχήν εκπαιδεύσεως εις την Δραματικήν Τέχνην την Τέχνην του Χορού και την Κινηματογραφικήν Τηλεοπτικήν Τέχνην.
Αι εν λόγω Σχολαί τελούν υπό την εποπτείαν του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών».
Ιδού τι λένε στο προκείμενο οι δικαστές του ΣτΕ:
«Εφόσον οι σχολές καλλιτεχνικής εκπαιδεύσεως είχαν χαρακτηριστεί με τον ν. 1158/1981 ως ανώτερες και ο νομοθέτης δεν μετέβαλε ούτε τον χαρακτηρισμό αυτόν ούτε τον σκοπό και τη φύση της παρεχόμενης ειδικής-καλλιτεχνικής εκπαίδευσης η εξομοίωση, με το προσβαλλόμενο Π.Δ., των προσόντων των πτυχιούχων των εν λόγω σχολών, οι οποίοι έχουν λάβει πτυχίο μετά την 10.06.2003 με τα προσόντα των πτυχιούχων δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και η κατάταξη των δυο αυτών διακριτών, κατά τα ανωτέρω, κατηγοριών στον ίδιο κλάδο και την ίδια ειδικότητα για την πρόσληψη ή τον διορισμό τους σε φορείς του δημοσίου τομέα, αντίκειται στη διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 16 του Συντάγματος».
Το σημείο αυτό της απόφασης του ΣτΕ αποτελεί ηχηρό χαστούκι και για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και τον τότε υπουργό Παιδείας Γαβρόγλου, γιατί με το άρθρο 79 του Ν. 4481/2017 (ΦΕΚ 100/Α/20-7-17) αναγνώρισαν τους τίτλους σπουδών των Ανώτερων Δημόσιων και Ιδιωτικών Σχολών Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης ως ισότιμους με τους τίτλους σπουδών που χορηγούσαν τα ΤΕΙ έως τις 10/6/2003, με την προϋπόθεση ότι οι τίτλοι σπουδών των Ανώτερων Καλλιτεχνικών Σχολών να έχουν αποκτηθεί μέχρι την ημερομηνία έναρξης του ν. 3149/2003 (Α΄ 141).
Το χρονικό όριο που έβαλαν οι συριζαίοι, το 2003 δηλαδή, ήταν η εποχή που τα ΤΕΙ έγιναν μέσα σε μια νύκτα, με διαδικασίες fast track ΑΤΕΙ (Ανώτατα ΤΕΙ) με τις κρίσεις καθηγητών τους να γίνονται ο περίγελως σε δωμάτια ξενοδοχείων.
Ετσι έχουμε τον τραγέλαφο απόφοιτοι Ανώτερων Καλλιτεχνικών Σχολών μέχρι την επίμαχη ημερομηνία 10/6/2003 να ισοτιμούν τους τίτλους τους με τίτλους ΤΕΙ και οι μετέπειτα, που είχαν και έχουν τα ίδια προγράμματα σπουδών, να μένουν στον άσο.
Σημειώνουμε επίσης ότι δεν ήταν στην πρόθεση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να προχωρήσει ούτε καν σε αυτήν την κολοβή ρύθμιση. Και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αυτή ήρθε ως προσωπική τροπολογία βουλευτή του, με ΚΚΕ και ΠΑΣΟΚ να ψηφίζουν «παρών» (ο μεν βουλευτής του ΚΚΕ Δελής εξέφρασε κάποιες επιφυλάξεις ως προς τη διατύπωση της τροπολογίας, χωρίς καμιά απολύτως αντίρρηση στο χρονικό όριο του 2003, η δε Χαρά Κεφαλίδου του ΠΑΣΟΚ μίλησε μόνο για προχειρότητα της ρύθμισης).
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε περαιτέρω ότι το προσβαλλόμενο ΠΔ αντίκειται στην αρχή της ισότητας με το εξής σκεπτικό:
«Η κατάταξη των επίμαχων καλλιτεχνικών σχολών στον ίδιο κλάδο και στην ίδια ειδικότητα με τους αποφοίτους της δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαιδεύσεως προκειμένου να διοριστούν σε φορείς του δημοσίου τομέα, αντίκειται και στο άρθρο 4 παρ. 1 του Συντάγματος, δεδομένου ότι τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των ως άνω σχολών, από τα οποία δεν εξαιρείται το δικαίωμα πρόσβασης σε δημόσιες θέσεις, ως τα δίκαιαεπαγγελματικά δικαιώματα αποφοίτων επαγγελματικών σχολών ανώτερης βαθμίδας κατοχυρώνονται ρητώς με την ειδική διάταξη του άρθρου 16 παρ. 7 του Συντάγματος (πρβλ. ΣτΕ 678/2005 Ολομ.)».
Μόνο η συνέχιση του αγώνα θα διασφαλίσει τα δίκια των καλλιτεχνών
Από την αρχή που προέκυψε το πρόβλημα, εμείς δηλώναμε σε όλους τους τόνους ότι από την κορφή ως τον πάτο το ΠΔ 85 είναι παράνομο, γιατί και το Σύνταγμα και η ισχύουσα νομοθεσία (ιδρυτικός νόμος 1158/1981 και στη συνέχεια όλα τα ΠΔ που αφορούν τους Κανονισμούς Οργάνωσης και Λειτουργίας των Ανώτερων Καλλιτεχνικών Σχολών) αναφέρουν με σαφήνεια ότι οι καλλιτεχνικές σχολές είναι ανώτερες.
Ειδικά για την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (ΚΣΟΤ), που είναι ΝΠΔΔ υπό την εποπτεία του υπουργείου Πολιτισμού, προβλεπόταν με τον ιδρυτικό της νόμο (Νομοθετικό Διάταγμα 209/1973) ακόμα και μεταπτυχιακό τμήμα, διάρκειας ενός (1) έτους. Προβλεπόταν ακόμη (ΠΔ 367/11 Μαΐου 1974) τετραετής φοίτηση και κατατακτήριες εξετάσεις «προς μετεγγραφήν σπουδαστών προερχομένων εξ ετέρας ισοτίμου Σχολής της αλλοδαπής». Ενώ με το ΠΔ 598/1985, άρθρο 1, καθορίζεται με σαφήνεια η βαθμίδα στην οποία ανήκει η ΚΣΟΤ («κατατάσσεται στην ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης») και ο σκοπός της («σκοπός της Σχολής είναι η δημιουργία επαγγελματικών στελεχών της Ορχηστικής Τέχνης, στους τομείς Καθηγητών Χορού και Χορευτών»).
Συνεπώς και ο ισχυρισμός όσων από την συνδικαλιστική γραφειοκρατία των καλλιτεχνικών σωματείων μιλούσαν για ανάγκη «διαβάθμισης των πτυχίων» ήταν και είναι στον αέρα και ηθελημένα ή αθέλητα ρίχνει νερό στο μύλο της κυβερνητικής προπαγάνδας και των μαγειρεμάτων που γίνονται σχετικά με την κατηγοριοποίηση των πτυχίων των ανώτερων καλλιτεχνικών σχολών.
Οι άξονες της εξαγγελίας Μητοστάκη για την ίδρυση Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών που ξαναβαφτίζουν τις καλλιτεχνικές σχολές Ανώτερες, ενώ στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία αυτές είναι τέτοιες ακόμη και τώρα, υποκρύπτουν παγίδα που πρακτικά διαχωρίζει τους παλιούς απόφοιτους αυτών των σχολών από αυτούς που θα φοιτήσουν σε αυτές από δω και μπρος.
Ασφαλώς και η απόφαση του ΣτΕ δικαιώνει τον αγώνα των καλλιτεχνών. Απομένει να γίνει και οριστική μετά την απόφαση της Ολομέλειας (η Ολομέλεια, κατά την πάγια πρακτική, επικυρώνει τις αποφάσεις των Τμημάτων περί συνταγματικότητας). Είναι, όμως, γνωστό ότι οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν εφαρμόζονται υποχρεωτικά από την κυβέρνηση (π.χ. απόφαση για τα αναδρομικά των συνταξιούχων).
Συνεπώς μόνο ο ανυποχώρητος, μαζικός, μαχητικός αγώνας των καλλιτεχνών μπορεί να διασφαλίσει το δίκιο τους. Πριν υπάρξουν τετελεσμένα, οι καλλιτέχνες να διαμηνύσουν στην κυβέρνηση ότι δεν υποχωρούν από τα δίκαια αιτήματά τους, που προμετωπίδα και βασική προϋπόθεση έχουν την εδώ και τώρα κατάργηση του κατάπτυστου ΠΔ 85/2022.
ΥΓ: Η κρίση επί της συνταγματικότητας διατάξεων του ΠΔ 85/2022 αφορούσε ένα ζήτημα που απασχολεί μια μερίδα σπουδαστών και εργαζόμενων. Εξ ου και το ΣτΕ, αποφάσισε «αδιαμεσολάβητα» την αντισυνταγματικότητα των επίμαχων διατάξεων. Η περίπτωση, όμως, των ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι διαφορετική. Εκεί κρίνεται το μέλλον συνολικά της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Η ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι ζήτημα που θίγει άμεσα την καρδιά της αστικής πολιτικής, τον πυρήνα των σχεδιασμών και των επιδιώξεων κεφαλαιοκρατικών συμφερόντων. Είναι βέβαιο, λοιπόν, ότι το ΣτΕ θα απευθυνθεί στο Δικαστήριο της ΕΕ με προδικαστικό ερώτημα, διαδικασία που θα πάρει πάρα πολύ χρόνο, που θα διευκολύνει την δημιουργία τετελεσμένων. Το Δικαστήριο της ΕΕ, υλοποιώντας το δίκιο των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών της Ενωσης, είναι μαθηματικώς βέβαιο ότι θα καταλήξει στην δέουσα απόφαση για το σύστημα και το ΣτΕ στη συνέχεια ως Πόντιος Πιλάτος, θα σπεύσει να την αποδεχθεί.
Γιούλα Γκεσούλη
