Από το πρώτο δημοσίευμά μας για το φονικό ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου, όταν τα πράγματα δεν ήταν ακόμα καθαρά και οι πληροφορίες ήταν ελάχιστες, σημειώσαμε: «Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι το Λιμενικό έσπευσε να ανακοινώσει πως ο θάλαμος επιχειρήσεων ζητούσε να ξεκινήσει επιχείρηση έρευνας διάσωσης αλλά το τουρκικό (σ.σ. όπως αποδείχτηκε αργότερα, το σκάφος δεν είχε ξεκινήσει από την Τουρκία αλλά από τη Λιβύη και είχε χάσει τη ρότα του) αλιευτικό αρνούταν και ότι την ίδια άρνηση προέβαλε και στις επικοινωνίας που είχαν παραπλέοντα σκάφη. Πώς ήξερε, όμως, ο θάλαμος επιχειρήσεων του υπουργείου Ναυτιλίας ότι κινδυνεύει το αλιευτικό με τους πρόσφυγες και επικοινώνησε μαζί του; Μήπως αυτό λέγεται για να δικαιολογηθεί καθυστέρηση στην έναρξη της επιχείρησης έρευνας και διάσωσης και να αποτιναχτούν ευθύνες των ελληνικών αρχών;».
Τα πράγματα ήταν τελικά χειρότερα: όχι μόνο είχαν ειδοποιηθεί, αλλά βρίσκονταν κοντά στο υπέρφορτο με πρόσφυγες αλιευτικό και απλά παρακολουθούσαν, μέχρι που αυτό ανατράπηκε και βυθίστηκε μέσα στη μαύρη νύχτα, στέλνοντας στο θάνατο εκατοντάδες πρόσφυγες, παιδιά, γυναίκες και άνδρες!
Η ΜΚΟ Alarm Phone, που ήταν αυτή που ενημέρωσε για το ακυβέρνητο σκάφος, ανακοίνωσε:
«Αφού βυθίστηκε το αλιευτικό, οι ελληνικές αρχές βιάστηκαν να δικαιολογήσουν δημοσίως την αποτυχία τους να τους διασώσουν. Η πραγματικότητα είναι ότι είχαν ειδοποιηθεί πολλές ώρες πριν αναποδογυρίσει το σκάφος και είχαν ενημερωθεί από διαφορετικές πηγές ότι επρόκειτο για σκάφος σε κίνδυνο. […] Οι ευρωπαϊκές αρχές θα μπορούσαν να έχουν στείλει επαρκείς δυνάμεις διάσωσης χωρίς καθυστέρηση. Απέτυχαν να το κάνουν επειδή η επιθυμία τους να εμποδίσουν αφίξεις ήταν μεγαλύτερη από την ανάγκη να σώσουν εκατοντάδες ζωές»!
Η ακτιβίστρια Ναουάλ Σουφί έδωσε από την πλευρά της πολλές λεπτομέρειες για όσα προηγήθηκαν του ναυάγιου:
«Στις 13 Ιουνίου 2023, τα ξημερώματα, επικοινώνησαν μαζί μου μετανάστες που επέβαιναν σε ένα σκάφος φορτωμένο με 750 άτομα και μου είπαν για τη δύσκολη κατάστασή τους. Μετά από πέντε ημέρες ταξιδιού, τα νερά είχαν τελειώσει, ο οδηγός του σκάφους τους είχε εγκαταλείψει στην ανοιχτή θάλασσα και στο πλοίο υπήρχαν επίσης έξι νεκροί. Οι μετανάστες δεν ήξεραν ακριβώς πού βρίσκονταν, αλλά χάρη στην άμεση τοποθεσία του τηλεφώνου, μπόρεσα να βρω την ακριβή τοποθεσία τους και ειδοποίησα τις αρμόδιες αρχές.
Ωστόσο, η κατάσταση έγινε πιο περίπλοκη όταν ένα πλοίο πλησίασε το σκάφος, το έδεσε με σχοινιά σε δύο σημεία του σκάφους και άρχισε να πετάει μπουκάλια με νερό. Οι μετανάστες ένιωσαν μεγάλο κίνδυνο, καθώς φοβήθηκαν ότι τα σχοινιά θα μπορούσαν να ανατρέψουν το σκάφος και ότι οι μάχες επί αυτού για να πάρουν νερό θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ναυάγιο. Εξαιτίας αυτού, απομακρύνθηκαν ελαφρώς από το σημείο του σκάφους για να αποφύγουν τυχόν ναυάγιο.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, η κατάσταση στο σκάφος έγινε ακόμη πιο δραματική: οι μετανάστες ήταν μπερδεμένοι και δεν καταλάβαιναν αν αυτή ήταν μια επιχείρηση διάσωσης ή μια απόπειρα να θέσουν τη ζωή τους σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο. Εμεινα σε επαφή μαζί τους μέχρι τις 23:00 ώρα Ελλάδας, προσπαθώντας να τους καθησυχάσω και να τους βοηθήσω να βρουν μια λύση. Ολη την ώρα με ρωτούσαν τι πρέπει να κάνουν κι έλεγα ότι η ελληνική βοήθεια ήταν καθ’ οδόν.
Σε αυτό το τελευταίο τηλεφώνημα, ο άντρας με τον οποίο μίλησα μου είπε συγκεκριμένα, ”Νιώθω ότι αυτή θα είναι η τελευταία μου νύχτα ζωντανός”.
Oταν οι μετανάστες απομακρύνθηκαν ελαφρώς από το πλοίο, δεν υπήρχε πρόθεση να συνεχίσουν το ταξίδι προς την Ιταλία, καθώς δεν θα ήξεραν πώς να πλοηγηθούν προς τα ιταλικά ύδατα, καθώς ο πραγματικός οδηγός του σκάφους έλειπε και συνέχισαν να ρωτούν τι να κάνουν. Χρειάζονταν πολλή βοήθεια στα νερά όπου βρίσκονταν και αν είχαν εκφράσει την προθυμία τους να συνεχίσουν το ταξίδι τους στην Ιταλία, φυσικά θα έστελνα ενημέρωση στη Μάλτα, την Ελλάδα και την Ιταλία, αλλά οι μετανάστες δεν είπαν ποτέ κάτι τέτοιο.
Είναι πιθανό η διαφυγή των μεταναστών από την κατάσταση κινδύνου στην οποία βρέθηκαν να ερμηνεύτηκε από τις ελληνικές αρχές ως διαφυγή από τη διάσωση; Αυτές είναι ερωτήσεις στις οποίες δεν μπορώ να απαντήσω, αλλά μπορώ να καταθέσω ότι αυτοί οι άνθρωποι πάντα ζητούσαν να σωθούν από οποιαδήποτε χώρα.
Αυτή είναι η τελευταία ακριβής θέση που στάλθηκε από το τηλέφωνο Turaya και κοινοποιήθηκε στη Μάλτα, την Ελλάδα και την Ιταλία
Θέση 15.10, ώρα Ελλάδας.
Lat N 036 Deg 008’059.660″ Lon E 021 Deg 002’009.749″
Ολο το απόγευμα και μέχρι τις 23.00 δεν έκανα τίποτα άλλο παρά να καθησυχάζω τους ανθρώπους που τηλεφωνούσαν από το σκάφος, εξηγώντας τους ότι οι αρμόδιες αρχές είχαν τη θέση του σκάφους για πολλές ώρες και ότι σίγουρα θα έφτανε βοήθεια. Το μόνο που έπρεπε να κάνουν ήταν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση πανικού στο πλοίο».
Το υπουργείο Ναυτιλίας περιγράφει τα πράγματα με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Παραθέτουμε την ανακοίνωσή του για να σχολιάσουμε τα προφανέστατα ψέματα:
«Αναφορικά με την επιχείρηση διάσωσης αλλοδαπών σε διεθνή ύδατα στη θαλάσσια περιοχή 47 ν.μ. νοτιοδυτικά Πύλου, τα γεγονότα μέχρι τη βύθιση του σκάφους όπου επέβαιναν οι αλλοδαποί, όπως τα γεγονότα αυτά καταγράφηκαν στο Κέντρο Επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας, έχουν ως ακολούθως:
-
- Το πρωί της 13ης Ιουνίου γύρω στις 11:00 από το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης ενημερώθηκε το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ. ότι υπάρχει ένα αλιευτικό σκάφος με μεγάλο αριθμό μεταναστών (στα διεθνή ύδατα νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου) σύμφωνα με πληροφορία που ελήφθη στις ιταλικές αρχές έπειτα από κλήση ακτιβίστριας ΜΚΟ.
- Το Λιμενικό Σώμα προέβη στη διαδικασία επαλήθευσης. Ελικόπτερο του Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ. απογειώθηκε περί τις 13:50 από Μυτιλήνη με προορισμό το αλιευτικό σκάφος.
- Στις 15:35 εντοπίστηκε το αλιευτικό σκάφος από το ελικόπτερο του Λιμενικού να πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα έχοντας ικανό αριθμό ατόμων στα εξωτερικά καταστρώματα αυτού.
- Αμέσως μετά τον εντοπισμό από το ελικόπτερο, ενημερώθηκαν τα παραπλέοντα στην περιοχή πλοία και τους ζητήθηκε να αλλάξουν πορεία και να ενημερώνουν το ΕΚΣΕΔ για τις κινήσεις και την εν γένει κατάσταση του αλιευτικού σκάφους.
- Ταυτόχρονα δόθηκε εντολή σε πλοίο 40 μέτρων του Λιμενικού Σώματος να αποπλεύσει από τα Χανιά Κρήτης προς το Ιόνιο και την περιοχή του αλιευτικού.
- Η πρώτη επικοινωνία με το αλιευτικό σκάφος μετά από δυσκολία επετεύχθη περί τις 14:00.
- Το αλιευτικό σκάφος δεν ζήτησε καμία συνδρομή από το Λιμενικό Σώμα και την Ελλάδα.
- Δεύτερη απογείωση του ελικοπτέρου περί τις 18:00, όπου πάλι διαπιστώθηκε ότι το σκάφος πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα.
- Επετεύχθη επικοινωνία του ΕΚΣΕΔ με το σκάφος μέσω δορυφορικού τηλεφώνου περί ώρα 18:30. Ο χρήστης του δορυφορικού τηλεφώνου που επέβαινε στο σκάφος, ο οποίος μιλούσε αγγλικά, απάντησε ότι το σκάφος δεν κινδυνεύει, δεν επιθυμούν βοήθεια πλην τροφίμων και νερού και ότι επιθυμούν να συνεχίσουν με προορισμό την Ιταλία.
- Το ΕΚΣΕΔ απέστειλε ένα παραπλέον πλοίο με σημαία Μάλτας το οποίο προσέγγισε περί τις 18:00 το αλιευτικό, και αφού το αλιευτικό σταμάτησε – όπως του ζητήθηκε από το εμπορικό πλοίο – του προμήθευσε τρόφιμα και νερό.
- Επανειλημμένως ρωτήθηκε το αλιευτικό από το εμπορικό πλοίο αν επιθυμεί επιπλέον συνδρομή ή αν κινδυνεύει ή αν θέλει κάτι άλλο από την Ελλάδα. Απάντησαν «δεν θέλουμε τίποτα άλλο από το να συνεχίσουμε για Ιταλία».
- Στη συνέχεια βρέθηκε και δεύτερο παραπλέον, ελληνικό αυτή τη φορά πλοίο, που απεστάλη στο αλιευτικό γύρω στις 21:00 προκειμένου να δοθούν επιπλέον τροφοεφόδια και οποιαδήποτε άλλη συνδρομή. Ελαβαν μόνον το νερό, ενώ τα λοιπά εφόδια τα πέταξαν στη θάλασσα.
- Από τις 15:30 μέχρι τις 21:00 ο θάλαμος επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας είχε επανειλημμένως επικοινωνία με το αλιευτικό μέσω δορυφορικού τηλεφώνου. Σε όλες επαναλάμβαναν σταθερά ότι επιθυμούν να πλεύσουν προς Ιταλία και δεν ήθελαν καμία συνδρομή από την Ελλάδα.
- Στις 22:40 κατέπλευσε πλησίον του αλιευτικού το σκάφος του Λιμενικού Σώματος από την Κρήτη. Παρέμεινε σε απόσταση και το παρατηρούσε διακριτικά, χωρίς να διαπιστώνει πρόβλημα στην πλεύση του, καθώς είχε σταθερή πορεία και ταχύτητα.
- Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τις 01:40 της 14ης Ιουνίου. Την ως άνω ώρα ο επιβαίνων στο αλιευτικό ενημέρωσε το Κέντρο Επιχειρήσεων του Αρχηγείου ότι παρουσιάστηκε βλάβη στη μηχανή του σκάφους και έπαψε να κινείται.
- Το συγκεκριμένο γεγονός επιβεβαιώθηκε και από το παραπλέον πλωτό του Λιμενικού.
- Αμεσα το πλωτό του Λ.Σ. προσπάθησε να προσεγγίσει το αλιευτικό για να διαπιστώσει το πρόβλημα
- Στις 02:04 πμ ο Κυβερνήτης του παραπλέοντος σκάφους του Λ.Σ. ενημέρωσε το Κέντρο Επιχειρήσεων ότι είδε το αλιευτικό να παίρνει μια δεξιά στη συνέχεια μια απότομη αριστερά κλίση και μετά άλλη μια δεξιά κλίση τόσο μεγάλη που είχε ως αποτέλεσμα την ανατροπή του αλιευτικού (ναυτ. Ορολογία «παλάντζο»).
- Σε δέκα με δεκαπέντε λεπτά αργότερα το σκάφος βυθίστηκε ολοσχερώς. Πλήθος επιβαινόντων που βρίσκονταν στα εξωτερικά καταστρώματα έπεσαν στη θάλασσα.
- Eναρξη ευρείας επιχείρησης έρευνας – διάσωσης».
Παραδέχονται ότι είχαν ενημερωθεί από τις 11 το πρωί και πως έπιασαν επαφή με το σκάφος στις 2 μετά το μεσημέρι. Δεν τους ζήτησε βοήθεια το σκάφος, λένε. Η ειδοποίησή τους, όμως, όπως αποκάλυψε η Ναουάλ Σουφί, ήταν πως ο καπετάνιος είχε ήδη εγκαταλείψει το σκάφος, στο οποίο υπήρχαν ήδη και έξι νεκροί. Ηξεραν πολύ καλά, λοιπόν, πως έχουν ένα ακυβέρνητο αλιευτικό σκάφος, κατάφορτο με εκατοντάδες άτομα (αυτό το διαπίστωσε και το ελικόπτερο). Ηξεραν επίσης ότι το σκάφος κινδύνευε ανά πάσα στιγμή να ανατραπεί, γιατί το φορτίο του (οι πρόσφυγες) βρισκόταν ψηλά, πολύ πάνω από την ίσαλο γραμμή, έχοντας αλλάξει επικίνδυνα το κέντρο βάρους του. Και αυτοί που παρακολουθούσαν (και φωτογράφιζαν) το σκάφος και αυτοί που βρίσκονταν στο θάλαμο επιχειρήσεων είναι έμπειροι σε ζητήματα ναυσιπλοΐας και ήξεραν τι κινδύνους αντιμετώπιζε όλος αυτός ο «άναυτος» κόσμος που ήταν στριμωγμένος σαν τσαμπιά από σταφύλια σε κάθε τετραγωνικό εκατοστό ενός σκάφους (ακόμα και στη σκεπή πάνω από τη γέφυρα) που δεν είχε καπετάνιο και μάλλον είχε «χάσει» και τις μηχανές του (είτε από βλάβη είτε επειδή τέλειωσαν τα καύσιμα).
Το σκάφος έπλεε με σταθερή ταχύτητα, λέει το υπουργείο Ναυτιλίας. Γιατί δε δίνει στίγματα; Πού εντοπίστηκε για πρώτη φορά από το ελικόπτερα και πού βρισκόταν την ώρα του ναυάγιου, ώστε να μπορούμε να κρίνουμε την αλήθεια του ισχυρισμού ότι έπλεε κανονικά;
Αντίθετα, η ΜΚΟ Alarm Phone αποκάλυψε ότι το γεωγραφικό στίγμα (Ν 36 18, 21 04), που έστειλαν οι πρόσφυγες το απόγευμα στις 5:34, έδειχνε το σκάφος τους «πολύ κοντά στην προηγούμενη θέση», αυτή που είχαν στείλει στις 4:13 το απόγευμα (Ν 36 15, 21 02). Σε περίπου μιάμιση ώρα το σκάφος είχε μετακινηθεί ελάχιστα (προφανώς από το ρεύμα και όχι με τις μηχανές του). «Λένε ότι το σκάφος είναι υπερφορτωμένο και ότι πηγαίνει πέρα δώθε», προειδοποίησε η Αlarm Phone. Και συμπληρώνει πως λίγο νωρίτερα, στις 5.20 το απόγευμα, οι πρόσφυγες είχαν ενημερώσει ότι «το σκάφος δεν κινείται» και ότι «ο καπετάνιος έφυγε με μια μικρή βάρκα». Ο ισχυρισμός του Λιμενικού και του υπουργείου Ναυτιλίας διαψεύδεται πλήρως.
Οι πρόσφυγες αρνήθηκαν βοήθεια, λέει το υπουργείο Ναυτιλίας, προσθέτοντας ότι στις 6:30 το απόγευμα χρήστης δορυφορικού τηλεφώνου πάνω στο αλιευτικό απάντησε στο Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης του Λιμενικού ότι «το σκάφος δεν κινδυνεύει, δεν επιθυμούν βοήθεια πλην τροφίμων και νερού και ότι επιθυμούν να συνεχίσουν με προορισμό την Ιταλία». Με ποιον μιλούσε το Κέντρο; Αφού ήξερε ότι ο καπετάνιος έχει εγκαταλείψει το σκάφος, μιλούσε με οποιονδήποτε χειριζόταν το δορυφορικό; Ο οποίος ούτε που ήξερε πού βρίσκονταν και προφανώς φοβόταν πως θα τους γύριζαν πίσω στη Λιβύη. Το γεγονός ότι ζητούσαν νερό και τρόφιμα δείχνει πως οι επιβάτες βρίσκονταν ήδη σε κίνδυνο.
Ας συνοψίσουμε: έχεις ένα σκάφος ακυβέρνητο, χωρίς καπετάνιο και χωρίς μηχανές. Οι άνθρωποι ζητούν νερό και τρόφιμα. Το σκάφος είναι κατάφορτο από εκατοντάδες πρόσφυγες, οι οποίοι δεν έχουν ιδέα από θάλασσα, δεν ξέρουν ότι ανεβαίνοντας στο κατάστρωμα θέτουν το σκάφος σε κίνδυνο παλαντζαρίσματος και ανατροπής και κανένας/καμιά τους δεν φοράει σωσίβιο.
Οι φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα δείχνουν πρόσφυγες να κουνάνε τα χέρια τους προς το εναέριο μέσο (ελικόπτερο του Λιμενικού μάλλον) σε αναζήτηση βοήθειας. Οι έμπειροι αξιωματικοί του Λιμενικού και του Κέντρου Επιχειρήσεων ξέρουν πολύ καλά ότι οι εκατοντάδες αυτοί άνθρωποι βρίοσκονται σε άμεσο κίνδυνο ναυάγιου και πνιγμού. Ποιος τους έδωσε εντολή να μην επέμβουν άμεσα, αφού διακυβεύονταν ζωές; Η ηγεσία του Λιμενικού, προφανώς, κατόπιν συνεννόησης με την κυβέρνηση. Γιατί δεν οργάνωσαν επιχείρηση εκκένωσης του σκάφους όσο ήταν μέρα, ώστε η επιχείρηση να γίνει οργανωμένα και με ψυχραιμία;
Και ν’ αφήσουν τα παραμύθια πως το πλοίο βρισκόταν στην ανοιχτή θάλασσα, εκτός ελληνικών χωρικών υδάτων, και αν επέμβαιναν θα ήταν… πειρατεία! Δηλαδή, αν είχαν πληροφορία ότι ήταν ένα σκάφος που μετέφερε ναρκωτικά, δε θα επέμβαιναν με σκάφη και ελικόπτερα; Είναι ντροπή να βγαίνουν και ν’ αρχίζουν το παραμύθι με τις επίχειρησιακές λεπτομέρειες, για να κρύψουν τις εγκληματικές ευθύνες τους. Ακόμα και από στενή νομική άποψη κι αν δούμε το ζήτημα, το γεγονός ότι το σκάφος είχε εγκαταλειφθεί από τον καπετάνιο του και αντιμετώπιζε άμεσο κίνδυνο ανατροπής, λόγω της μετακίνησης των πολυάριθμων επιβατών του στο κατάστρωμα, όχι απλά επέτρεπε την έναρξη επιχείρησης έρευνας διάσωσης από αυτόν που έχει την ευθύνη (το ελληνικό κράτος), αλλά την επέβαλε άμεσα, όσο ακόμα υπήρχε φως.
Αυτοί άφησαν να περνούν οι ώρες και ξεκίνησαν επίχείρηση έρευνας διάσωσης μόνο όταν το σκάφος ανατράπηκε, μέσα στη βαθιά νύχτα. Αφησαν τόσο κόσμο να πνιγεί. Κυρίως γυναίκες και παιδιά. Δεν είναι τυχαίο ότι και οι 104 διασωθέντες είναι άντρες και από τους 78 νεκρούς μόνο μία είναι γυναίκα. Οι περισσότερες γυναίκες και τα παιδιά τους δεν βρίσκονταν στο κατάστρωμα, αλλά στα αμπάρια του αλιευτικού και βυθίστηκαν μαζί του!
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε γιατί κράτησαν αυτή την εγκληματική στάση το ελληνικό υπουργείο Ναυτιλίας και το Λιμενικό. Οταν οι πρόσφυγες χαρακτηρίζονται εχθροί και εισβολείς, όταν τα pushbacks είναι ο κανόνας στο Αιγαίο, ποια άλλη στάση θα μπορούσαμε να περιμένουμε; Οσο για τις παραδόσεις της ελληνικής ναυτοσύνης, αυτές είναι καλές μόνο ως αναμνήσεις ενός παρελθόντος κατά το οποίο οι ναυτικοί υπάκουαν σε έναν άγραφο κώδικα τιμής και έκαναν τα πάντα για να μη χαθεί ανθρώπινη ζωή στη θάλασσα.
