Μια από τις σημαντικές ρυθμίσεις του νόμου Διαμαντοπούλου (νόμος 4009/2010), που σκιαγραφεί τη φυσιογνωμία του πανεπιστήμιου-επιχείρηση, είναι η πρόβλεψη του άρθρου 58, της ίδρυσης από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα ΝΠΙΔ «για τη διαχείριση της περιουσίας και των κονδυλίων έρευνας των ΑΕΙ».
Σύμφωνα με το νόμο, οι ειδικότερες δραστηριότητες αυτών των ΝΠΙΔ είναι μεταξύ άλλων «η εκπόνηση μελετών και η εκτέλεση ή η διαχείριση ερευνητικών και τεχνολογικών ή αναπτυξιακών προγραμμάτων και έργων για την προώθηση των δικών του (σ.σ. του πανεπιστήμιου) σκοπών ή σκοπών τρίτων», «η συνεργασία με φορείς της ημεδαπής ή αλλοδαπής για την προώθηση, μεταξύ άλλων, της οικονομικής αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας και της διασύνδεσής της με την παραγωγική διαδικασία», «η παροχή συμβουλών και υπηρεσιών», «η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, την Ευρωπαϊκή Ενωση, το Δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ., τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, τους συνεταιρισμούς και άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς», «η παροχή ειδικής εκπαίδευσης σε επιστήμονες με την οργάνωση και χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων, σεμιναρίων και συνεδρίων, καθώς και η χορήγηση βραβείων και υποτροφιών», «η παραγωγή και διάθεση προϊόντων και η παροχή υπηρεσιών έναντι τιμήματος στο πλαίσιο των ερευνητικών στόχων του ιδρύματος, αυτοτελώς ή μετά από σύσταση θυγατρικών εταιρειών ή σε συνεργασία με άλλους φορείς ή με τη συμμετοχή του σε οποιοδήποτε παραγωγικό φορέα ή επιχείρηση, στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή», «η ίδρυση εταιρειών τεχνολογικής βάσης – έντασης γνώσης για την οικονομική ή κοινωνική αξιοποίηση ή εκμετάλλευση των ερευνητικών αποτελεσμάτων ή η συμμετοχή στην ίδρυσή τους με ομάδες επιστημόνων ή σε συνεργασία με άλλους παραγωγικούς φορείς», κλπ.
Τούτη η ρύθμιση που στηλιτεύθηκε σκληρά (και σωστά) από τους πολέμιους του νόμου, συνεπείς και γιαλαντζί, αποτελεί εδώ και πολύ καιρό πρακτική των λεγόμενων «παραγωγικών» σχολών, όπως είναι τα Πολυτεχνεία. Το πανεπιστημιακό κατεστημένο έχει βάλει από χρόνια τα ιδρύματα σ’ αυτή την επιχειρηματική ρότα, στο όνομα της προαγωγής της έρευνας και της εξασφάλισης οικονομικών πόρων (προωθώντας και ίδια συμφέροντα πολλών καθηγητάδων), αξιοποιώντας τη φθηνή εργασία των διδακτορικών φοιτητών του.
Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ), που σχετίζεται με τη σχολή ΗΜΜΥ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και ελέγχεται από το υπουργείο Παιδείας. Εχει ιδρυθεί από το 1989 (!) και είναι ΝΠΙΔ (όπως είναι όλα τα Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα). Σκοπός του, σύμφωνα με την επίσημη παρουσίασή του στην ιστοσελίδα του, είναι «να διεξάγει έρευνα και δραστηριότητες ανάπτυξης, σε όλους τους διαφορετικούς τομείς τηλεπικοινωνιών, συστημάτων υπολογιστών και τεχνικών, και στην εφαρμογή του σε ένα εύρος τομέων, όπως οι Πομποδέκτες, τα Ραντάρ και γενικά Ηλεκτρομαγνητικοί Αισθητήρες, Δορυφορική και Ασύρματη Επικοινωνία,…».
Το ΕΠΙΣΕΥ απασχολεί «ερευνητικούς επιστήμονες και περισσότερους από 500 βοηθούς επιστήμονες (συμπεριλαμβανομένων Διδακτορικών φοιτητών)» (!)
Σύμφωνα και πάλι με τα αναγραφόμενα στην ιστοσελίδα του, το ΕΠΙΣΕΥ «είναι πολύ ενεργό στις δραστηριότητες που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ενωση, και είναι διαχειριστής προγραμμάτων για πολλά Ευρωπαϊκά προγράμματα (π.χ. EC, ISIS, RACE II, ESPRIT, IES, ACTS, INFOSEC, BRITE-EURAM, STRIDE, MIP-Informatics, Telematic Applications, IST, GROWTH, QoL, JOULE, ENERGIE, 6th FW κτλ), σε όλους του αναφερθέντες τομείς έρευνας».
Τι καινούργιο, λοιπόν, φέρνει ο νόμος Διαμαντοπούλου, σ’ ένα πεδίο που το ξέρει καλά το πανεπιστημιακό κατεστημένο; Ο νόμος ολοκλήρωσε και παγίωσε τη θεσμική παρουσία των ΝΠΙΔ στα Πανεπιστήμια (μέχρι τώρα υπήρξαν πολλές τροποποιήσεις στο νομικό πλαίσιο των Ερευνητικών Πανεπιστημιακών Ινστιτούτων), έδωσε το δικαίωμα σ’ αυτά να διαχειρίζονται και να «αξιοποιούν» την κινητή και ακίνητη περιουσία των ΑΕΙ (εκτός από τα ακίνητα και κινητά περιουσιακά στοιχεία που χρησιμοποιούνται για τις εκπαιδευτικές, ερευνητικές και διοικητικές δραστηριότητες του ιδρύματος και αποκτήθηκαν με πόρους προερχόμενους είτε από τον τακτικό προϋπολογισμό είτε από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων) και άναψε το πράσινο φως για δραστική περικοπή της κρατικής χρηματοδότησης, μετακυλώντας μεγάλο μέρος της εξοικονόμησης «πόρων» στα ίδια τα Πανεπιστήμια, τους οποίους θα φροντίζουν να εξασφαλίζουν τα ΝΠΙΔ.
Γιούλα Γκεσούλη
