Η φωτογραφία είναι από μια πολυκατοικία της Θεσσαλονίκης. Οι ελληνάρες κρέμασαν τις γαλανόλευκες κι ο Παλαιστίνιος τη σημαία της σκλαβωμένης πατρίδας του. Μπορεί το σημαίνον να είναι και στις δυο περιπτώσεις το ίδιο (μια εθνική σημαία), όμως το σημαινόμενο είναι διαφορετικό.
Η ελληνική εθνική σημαία, έτσι όπως χρησιμοποιείται, από τη μια από ένα αστικό κράτος, εκμεταλλευτικό και καταπιεστικό, ξενόδουλο και υποταγμένο στην ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων, και από την άλλη από κάθε λογής κατακάθια του εθνικισμού, του ρατσισμού, του φασισμού, έχει καταντήσει σύμβολο μαύρης αντίδρασης. Οπως συνέβαινε και την εποχή της χούντας, οι προοδευτικοί άνθρωποι «φτύνουν τον κόρφο τους» κάθε που βλέπουν «επίδειξη σημαίας».
Αντίθετα, η σημαία της Παλαιστίνης έχει γίνει σημαία των προοδευτικών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Αυτός ο μικρός λαός, χάρη στην εβδομηντάχρονη αγωνιστική διαδρομή του, την ποτισμένη με το ίδιο του το αίμα, έχει καταφέρει κάτι μοναδικό. Να σείεται η εθνική του σημαία σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης, από ανθρώπους που δεν είναι Παλαιστίνιοι, αλλά αισθάνονται τέτοιοι.
Οταν έφτασε η φωτογραφία στην εφημερίδα, θυμήθηκα αμέσως ένα σημείωμα που είχα γράψει για τη στήλη στις 6 Σεπτέμβρη του 2008. Μόλις είχαμε επιστρέψει από τη Γάζα, αφού είχαμε σπάσει το θαλάσσιο αποκλεισμό της. Δυο ελληνικά καΐκια, μεταφέροντας μια πολυεθνική αποστολή, ήταν τα πρώτα ξένα πλοία που μπήκαν στο λιμάνι της Γάζας μετά από 41 χρόνια. Θυμίζω αυτό το σχόλιο γιατί οι βασικές σκέψεις του δεν έχουν χάσει την επικαιρότητά τους.
Η σημαία
Ο μακαρίτης Βασίλης Διαμαντόπουλος σύρθηκε κάποτε στα δικαστήρια, επειδή σε τηλεοπτική εκπομπή είχε υπερασπιστεί νεολαίους που έκαψαν μια ελληνική σημαία σε κατάληψη του Πολυτεχνείου, λέγοντας ότι η σημαία είναι ένα κουρελόπανο, όταν δεν εκφράζει το λαό και τους αγώνες του, αλλά εκφράζει εκείνους που καταδυναστεύουν το λαό.
Θυμήθηκα αυτήν την παλιά ιστορία, καθώς συνέλαβα τον εαυτό μου να καμαρώνει την ελληνική σημαία στα πλοία που ταξίδευαν για τη Γάζα. Δε χρειάζεται να εξηγήσω ότι δεν είμαι εθνικιστής. Ούτε κάποιο μικρόβιο εθνικής ανάτασης με κατέλαβε ξαφνικά στη μέση του πελάγους. Εχουν περάσει τα χρόνια και τα πολιτικοϊδεολογικά αντισώματα είναι τόσο ισχυρά που δεν επιτρέπουν ούτε στιγμιαίες αποδράσεις.
Αλλο είναι το θέμα. Ποιο είναι το σημαίνον και ποιο το σημαινόμενο. Η σημαία σε όλες τις περιπτώσεις είναι το σημαίνον, όμως το σημαινόμενο δεν είναι πάντα το ίδιο. Κι αυτό έχει συμβεί πολλές φορές στη νεοελληνική ιστορία. Την ελληνική σημαία έφεραν οι Χίτες και οι γερμανοτσολιάδες την περίοδο της ναζιφασιστικής κατοχής, την ελληνική σημαία έφεραν και οι αντάρτες του ΕΛΑΣ. Την ελληνική σημαία προσκυνούσαν οι χουντικοί δυνάστες, την ίδια σημαία κρέμασαν στα κάγκελα του Πολυτεχνείου οι φοιτητές το Νοέμβρη του 1973, για να την τσαλαπατήσει το τανκ μαζί με τα κορμιά τους. Δεν είναι, λοιπόν, μονοσήμαντα και μανιχαϊστικά τα πράγματα: αυτοί με τη γαλανόλευκη από τη μια, εμείς με την κόκκινη ή τη μαυροκόκκινη από την άλλη. Δεν πρέπει να διαχωρίζουμε έτσι τους ανθρώπους και για να μη τους διαχωρίζουμε έτσι δε χρειάζεται να νερώσουμε το διεθνισμό μας.
Στην αποστολή για τη Γάζα, η ελληνική σημαία στα πλοία δεν είχε καμιά σχέση με τον αστικό εθνικισμό ή με το ελληνικό κράτος. Συμβόλιζε το αντίθετό τους. Συμβόλιζε τον αντιιμπεριαλισμό του ελληνικού λαού και τους βαθιούς και πολύχρονους δεσμούς φιλίας που τον συνδέουν με τον παλαιστινιακό λαό. Εκπρόσωποι ολόκληρου του ελληνικού λαού αισθανόμασταν οι Ελληνες της αποστολής. Εκπρόσωποι ενός λαού με ναυτική παράδοση που αιώνες τώρα οργώνει τη Μεσόγειο και θέλει να επικοινωνεί ελεύθερα με τους άλλους λαούς της περιοχής. Χωρίς να παραβλέπουμε όλες τις αντιφάσεις που εμπεριέχει αυτή η επικοινωνία: φιλία, μπέσα και λεβεντιά από τη μια, εμπορευματικές σχέσεις και εκμετάλλευση από την άλλη. Αλλά στη δική μας αποστολή δεν υπήρχαν ούτε εκμετάλλευση ούτε εμπορευματικές σχέσεις, γι’ αυτό και αισθανόμασταν απαλλαγμένοι από κάθε βαρίδι. Ξέραμε γιατί πάμε στη Γάζα, όπως ήξεραν κι αυτοί τους οποίους πηγαίναμε να συναντήσουμε. Γι’ αυτό και καμαρώναμε που τα πλοία που θα έσπαγαν τον αποκλεισμό της Γάζας μετά από 41 χρόνια ήταν ελληνικά. Τη θέλαμε αυτήν την τιμή, χωρίς αυτή μας η επιθυμία να περιέχει ίχνος υποτίμησης όλων των άλλων μελών της αποστολής.
Και μια και μιλάμε για σημαίνοντα και σημαινόμενα, ας δούμε τη λατρεία με την οποία περιβάλλει την εθνική του σημαία ο παλαιστινιακός λαός. Ολα τα κόμματα, όλες οι πολιτικές παρατάξεις. Γιατί αυτή η σημαία εξακολουθεί να αποτελεί το σύμβολο της λευτεριάς, δεν έχει γίνει ακόμα σύμβολο καταπίεσης και εκμετάλλευσης, όπως θα γίνει σίγουρα, όταν οι Παλαιστίνιοι γίνουν πολίτες ενός ανεξάρτητου κράτους.
Πέρα από τα κράτη και τις σημαίες τους, σύμβολα εξουσίας της αστικής τάξης, υπάρχει η έννοια του τόπου, της πατρίδας, αν θέλετε. Και όταν φύγουν από τη μέση οι εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής, στην παγκόσμια κομμουνιστική κοινωνία του μέλλοντος, η έννοια του τόπου, των παραδόσεων, της κουλτούρας θα παραμείνει. Οχι για να χωρίζει, αλλά για να συμβολίζει τη διαφορετικότητα μέσα στην παγκόσμια ενότητα των ανθρώπων της εργασίας.
Π.Γ.