Στο Μεσοπόλεμο, το ναζιστικό ρεύμα αναπτύχθηκε «από τα κάτω». Σκέτο λουμπεναριό ήταν ο Χίτλερ και οι πρώτοι οπαδοί και συνοδοιπόροι του. Φυσικά, η αστική τάξη της Γερμανίας τους χάιδευε, ακόμα και μετά το οπερετικό «πραξικόπημα της μπιραρίας». Σάρκα από τη σάρκα της ήταν αυτό το λουμπεναριό. Το είχε χρησιμοποιήσει και για την καταστολή της εξέγερσης των βερολινέζων εργατών.
Οσο οι ναζί άπλωναν την επιρροή τους τόσο κέρδιζαν πόντους στο αστικό στρατόπεδο. Μέχρι που εξέχοντες εκπρόσωποι των γερμανικών μονοπωλίων, όταν διαπίστωσαν ότι τα παραδοσιακά αστικά κόμματα δεν τα καταφέρνουν, ενώ η σοσιαλδημοκρατία είναι παντελώς ανίσχυρη να ανακόψει την άνοδο της επιρροής του επαναστατικού Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, παραμέρισαν την απέχθειά τους για το ναζιστικό λουμπεναριό και έδωσαν το «χρίσμα» στον Χίτλερ, ο οποίος τη «νύχτα των μεγάλων μαχαιριών» φρόντισε να απαλλαγεί από το λουμπεναριό των SA, βασίζοντας τον μηχανισμό του ναζιστικού κόμματος στον στρατό και την πρωσική αριστοκρατία.
Η διαδικασία που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια στη Γερμανία ακολουθεί την αντίστροφη πορεία. Το νεοναζιστικό ρεύμα δε χτίζεται «από τα κάτω», αλλά «από τα πάνω». Η AfD χτίζεται ως ένας μηχανισμός με στελέχη και όχι ως μια συμμορία, όπως ήταν αρχικά το ναζιστικό κόμμα του Χίτλερ. Η AfD ιδρύθηκε το 2013 από έναν χριστιανοδημοκράτη οικονομολόγο, τον Μπερντ Λούκε, ως ένα κόμμα με «ευρωσκεπτικιστικά» χαρακτηριστικά (πρότυπό του ήταν το κόμμα του Φάρατζ στη Βρετανία). Σε δυο χρόνια, βλέποντας τα πρώτα ενθαρρυντικά σημάδια, το δίδυμο Αλεξάντερ Γκάουλαντ και Φράουκε Πέτρι εκπαραθύρωσε τον Λούκε και πήρε την ηγεσία, προσθέτοντας στον «ευρωσκεπτικιστικό» λόγο ανοιχτές ρατσιστικές αναφορές. Ηταν η περίοδος που η ρατσιστική-αντιισλαμική κίνηση PEGIDA γέμιζε δρόμους και πλατείες με κόσμο και η AfD ανέλαβε να εκφράσει πολιτικά αυτόν τον κόσμο.
Το 2017, ένα πρώην στέλεχος της Γκόλντμαν Σακς και άλλων μονοπωλιακών ομίλων, η Αλις Βάιντελ, συμμάχησε με τον νεοναζί Γκάουλαντ και εκπαραθύρωσαν την Πέτρι, η οποία έμεινε στην AfD μέχρι τις εκλογές, εξασφάλισε μια βουλευτική έδρα και την επόμενη κιό-λας μέρα εγκατέλειψε το κόμμα, υπαινισσόμενη ότι διαφωνεί με την ακροδεξιά στροφή.
Φέτος, τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυσή της, η AfD μπήκε στο γερμανικό κοινοβούλιο, με το ποσοστό της να πλησιάζει το 13%. Απέχει πολύ ακόμα από τους σοσιαλδημοκράτες και ακόμα πιο πολύ από τους χριστιανοδημοκράτες, όμως το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα ανησυχεί, γιατί φοβάται ότι αν ενισχυθούν κι άλλο οι μοντέρνοι νεοναζί, οι γερμανοί καπιταλιστές θα τους δώσουν το «χρίσμα», κι αυτοί θα μείνουν μπουκάλα. Το κοινωνικό υπόστρωμα για μια τέτοια εξέλιξη υπάρχει κι επειδή η Γερμανία θα μπει αναπόφευκτα σε κρίση (απ' αυτή καμιά καπιταλιστική οικονομία δεν μπορεί να ξεφύγει), η AfD έχει μόνο προοπτική ενίσχυσης και όχι αποδυνάμωσης.
Πρέπει να θεωρούμε βέβαιο ότι θα γίνουν κινήσεις αφομοίωσης της AfD από τη χριστιανοδημοκρατία. Το αν θα αποδώσουν και σε ποιο βαθμό μένει να το μάθουμε. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο καπιταλισμός παράγει τον φασισμό σε όλο και πιο μαζική κλίμακα. Ανεξάρτητα από τη μορφή που αυτός παίρνει σε κάθε χώρα, τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι ίδια και απαράλλαχτα.
Αυτός ο σύγχρονος φασισμός δεν έχει ακόμα γίνει πολιτικά κυρίαρχος. Το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα κρατάει ακόμα τα ηνία στα χέρια του. Δεν υπάρχει και η επαναστατική απειλή σήμερα για να βοηθηθεί ο φασισμός να γίνει κυρίαρχος. Ως συμπληρωματική δύναμη, όμως, είναι σημαντικός για το σύστημα, γιατί καναλιζάρει τμήμα της εργατικής και λαϊκής διαμαρτυρίας σε κανάλια όχι απλώς ακίνδυνα αλλά υποστηρικτικά για το σύστημα. Γι' αυτό θα τον στηρίξουν.
Π.Γ.
