♦ Καμιά πατρίδα δεν μας χωρίζει, καμιά σημαία δεν μας ενώνει – ΑΝΤΙΦΑ (σύνθημα σε τοίχο αντιπροσωπείας αυτοκινήτων στην είσοδο των Ιωαννίνων)
Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε ήταν το σύνθημα με το οποίο ο Κάρολος Μαρξ και ο Φρειδερίκος Ενγκελς έκλεισαν –εν είδει πολεμικής κραυγής– το περίφημο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο παγκοσμίως. Η αναφορά σε χώρες δεν έγινε τυχαία από τους ιδρυτές του επιστημονικού σοσιαλισμού. Γνώριζαν πολύ καλά την πολιτική και κοινωνική κατάσταση στην Ευρώπη, που ήταν τότε το κέντρο του προλεταριακού κινήματος. Γνώριζαν τους εθνικούς ανταγωνισμούς, τα ποτάμια αίματος που χύθηκαν, αλλά γνώριζαν επίσης πως ο καπιταλισμός διαμόρφωνε μια καινούργια κατάσταση, που έκανε αναγκαίο το ξέσπασμα της προλεταριακής επανάστασης σε μια σειρά χώρες, για να είναι αυτή νικηφόρα. Το σύνθημά τους δεν έγινε πράξη. Η πλειοψηφία του προλεταριάτου σύρθηκε σε δυο παγκόσμιους ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Στον πρώτο, αλληλοσφάχτηκαν οι προλετάριοι, πολεμώντας κάτω από εθνικές-ιμπεριαλιστικές σημαίες. Η πλειοψηφία των σοσιαλιστών, αυτοί που εμφανίζονταν σαν επίγονοι των Μαρξ και Ενγκελς, πρόδωσαν τον διεθνισμό και στράφηκαν στην υπεράσπιση της πατρίδας. Η μειοψηφία, με επικεφαλής το κόμμα των μπολσεβίκων, έμεινε σε διεθνιστικές θέσεις και κάλεσε σε αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, σε αγώνα για την προλεταριακή επανάσταση. Και καθώς οι συνθήκες είχαν αλλάξει, με το πέρασμα στη μονοπωλιακή φάση του καπιταλισμού, η θεωρητική ανάλυση του Λένιν για τη δυνατότητα νίκης της επανάστασης σε μια χώρα, σ’ αυτή που θα αναδεικνυόταν σε αδύνατο κρίκο του ιμπεριαλιστικού συστήματος, επιβεβαιώθηκε με τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία, που άλλαξε τη ροή της Ιστορίας. Αυτή η νικηφόρα επανάσταση, που δημιούργησε το πρώτο στον κόσμο εργατικό κράτος και την πρώτη σοσιαλιστική κοινωνία, έδωσε τη δυνατότητα να μετατραπεί ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, που ξεκίνησε ως ιμπεριαλιστικός, σε αντιφασιστικό αγώνα των λαών, με επικεφαλής το σοβιετικό εργατικό κράτος. Αυτό το κράτος και το κοινωνικό σύστημα πάνω στο οποίο στηριζόταν έπαψαν να υπάρχουν από τα μέσα της δεκαετίας του ‘50. Κι όλα έκτοτε έχουν αλλάξει στην παγκόσμια σκακιέρα. Γιατί τα γράφουμε όλ’ αυτά; Γιατί το προλεταριάτο –πάντα και σήμερα– δεν χρειάζεται μόνο, ούτε κυρίως συνθήματα, αλλά χρειάζεται γνώση. Το «προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε» δεν γράφτηκε ως σύνθημα σε τοίχο, αλλά ως κατάληξη-συμπέρασμα σε μια ανάλυση που μπόλιαζε τους πρωτοπόρους εργάτες με γνώση.
♦ Κάτω τα κόμματα ζήτω τα ερωτηματικά – υπογραφή κόκκινο αστέρι (σύνθημα με σπρέι στην πλατεία Νέας Σμύρνης)
Εξυπνάδες. Εξυπναδούλες, μάλλον. Κάτω τα κόμματα, έτσι γενικά και αόριστα. Οχι τα αστικά κόμματα, τα κόμματα γενικά. Ακόμα και το κόμμα του προλεταριάτου, αν υπήρχε. Επειδή, δε, δεν υπάρχει, καλό είναι να μη δημιουργηθεί ποτέ. Θα ήταν περισσότερο συνεπής ο συνθηματογράφος, αν έγραφε «κάτω η πολιτική οργάνωση». Και τι θα μπει στη θέση της; Το ρεμπέτ ασκέρ, η χαρά του καπιταλιστικού συστήματος.
