Ψήγματα προβληματισμού αντί ουσίας και αιχμές αντί μιας καίριας καταγγελίας, αυτό είναι με δυο λόγια το στίγμα της νέας ταινίας του Μάικλ Μαν.
Στο φόντο της μεγάλης οικονομικής κρίσης του `29 και της μακρόχρονης εξαθλίωσης που ακολούθησε, αναπτύχθηκαν στην Αμερική διάφορες αντιδράσεις και φαινόμενα.
Ενα από αυτά υπήρξε η έξαρση της εγκληματικότητας. Ο Τζον Ντίλιγκερ, του οποίου η σύντομη δράση ως ληστής τραπεζών αποτελεί το θέμα αυτής της ταινίας, έγινε λαϊκός ήρωας, χάρη στο μίσος του κόσμου που έβλεπε τις τράπεζες σαν αιτίες των δεινών του αλλά και χάρη στις ιδιότυπες αρχές που χαρακτήριζαν και εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν ακόμα μια μερίδα παραβατών του νόμου. Ληστές σαν τον Ντίλιγκερ υπήρξαν το πρόσχημα ώστε να οργανωθεί το FBI στον τερατώδη μηχανισμό κατασκοπείας και καταστολής που είχε ολοένα και περισσότερο ανάγκη η αμερικανική αστική τάξη προκειμένου να καταπολεμήσει την ογκούμενη λαϊκή αντίδραση. Επικεφαλής αυτού του αποτελεσματικότατου, όπως αποδείχτηκε, μηχανισμού τέθηκε ο Τζον Εντγκαρ Χούβερ που για 48 συνεχόμενα χρόνια, μέχρι το θάνατό του, φακέλωσε τουλάχιστον 450.000 πολίτες (κυρίως αριστερούς), από τον Αλμπερτ Αϊνστάιν μέχρι τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ταυτίστηκε με τον Μακαρθισμό, κυνήγησε ανελέητα τον συνδικαλισμό για λογαριασμό των καπιταλιστών και οργάνωσε την ηλεκτρονική παρακολούθηση αριστερών φοιτητών και μαύρων ακτιβιστών τη δεκαετία του `60.
«Μικρή» λεπτομέρεια στη ζωή του άτεγκτου αυτού υπερασπιστή του νόμου υπήρξε η αδυναμία του στις ζαρτιέρες και στον εραστή του Κλάιντ Τόλσον! Ο άνθρωπος αυτός, λοιπόν, και ο εντεταλμένος του Μέλβιν Πέρβις ανέλαβαν να σώσουν με κάθε τρόπο (των βασανιστηρίων συμπεριλαμβανομένων) την Αμερική από τους «κακούς».
Ενας από τους φιλόδοξους στόχους τους υπήρξε ο Τζον Ντίλιγκερ που πιθανόν δεν θα έπεφτε στα δίχτυα τους αν είχε απωλέσει όλες τις ανθρώπινες ιδιότητες του.
Ο Μάικλ Μαν δίνει διακριτικά στον θεατή να καταλάβει ότι κάτι τέτοιοι γκάνγκστερς υπερτερούν ελαφρώς ηθικά από τους διώκτες τους. Ομως ως εκεί. Γιατί ο σχολιασμός αυτού του εγκληματικού μηχανισμού, του FBI, που ο Ερνεστ Χεμινγουέι αποκάλεσε «αμερικανική Γκεστάπο» περνά σχεδόν απαρατήρητος, όπως και οι κοινωνικές διαστάσεις της παραβατικότητας που αναπτύχθηκε στο έδαφος της κρίσης του `29.
Ετσι η ταινία αυτή καταλήγει να είναι ένα αξιόλογο αστυνομικό θρίλερ, προσεγμένο ως την τελευταία του λεπτομέρεια, όμως άτολμο και δειλό αφού «αγνοεί» τις ρίζες που εξέθρεψαν αυτούς τους μηχανισμούς και που έγιναν στυλοβάτες της αστικής δικτατορίας στην μεγαλύτερη ιμπεριαλιστική χώρα του κόσμου.
Ελένη Σταματίου
