Το πανεπιστήμιο-επιχείρηση Α.Ε. με όλα τα συμπαρομαρτούντα παρουσίασε η Κεραμέως. Και τι δεν περιλαμβάνει! Συμβούλιο Διοίκησης με συμμετοχή εξωτερικών μελών, που είναι το ανώτερο όργανο για το σύνολο των διοικητικών, οικονομικών και στρατηγικών αρμοδιοτήτων. Εκτελεστικό διευθυντή-μάνατζερ, που μπορεί να προέρχεται και από χώρο εκτός ΑΕΙ. Πρύτανη-μαριονέτα κλεισμένο στον ασφυκτικό κορσέ του Συμβουλίου Διοίκησης και απόλυτα ελεγχόμενο από αυτόν.
Ηλεκτρονική ψήφο σε όλες τις ψηφοφορίες για να αποφεύγεται η μαχητική παρέμβαση των φοιτητών και η διαπλοκή να λειτουργεί ελεύθερα. Προγράμματα σπουδών-σούπα, εσωτερική κινητικότητα των φοιτητών. Πλήρη απελευθέρωση των μεταπτυχιακών, επαγγελματικά μεταπτυχιακά, βιομηχανικά διδακτορικά, ελευθερία στον καθορισμό των πηγών χρηματοδότησης και του ύψους των τελών φοίτησης στα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, δυνατότητα αξιοποίησης εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων από την αγορά εργασίας. Επαναφορά των ΤΕΙ με γκρίζες ζώνες. Απελευθέρωση πλαισίου διεξαγωγής έρευνας. Υποχρεωτικό κριτήριο αριστείας για τη δυνατότητα δωρεάν φοίτησης σε ΠΜΣ, ανταποδοτικές υποτροφίες, επώνυμες έδρες. Δημιουργία θερμοκοιτίδων νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups) για φοιτητές/διδάκτορες/μεταδιδάκτορες, συμμετοχή των Πανεπιστημίων σε εταιρικά σχήματα – εμπορικές εταιρίες, απευθείας αναθέσεις για την προμήθεια ειδών, την παροχή υπηρεσιών και την εκτέλεση έργων/μελετών. Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης, επιμορφωτικά προγράμματα σε προσωπικό ιδιωτικών φορέων, θερινά και χειμερινά προγραμμάτων σπουδών. Απολιτίκ εκπροσώπηση των φοιτητών στα όργανα των ΑΕΙ, με εκλογές με ενιαίο ψηφοδέλτιο. Απλοποίηση της διαδικασίας αναγνώρισης πτυχίων από τον ΔΟΑΤΑΠ, με κατάργηση της ατομικής αίτησης και συγκρότηση μητρώου αναγνωρισμένων ΑΕΙ εξωτερικού και πλήθος άλλων ρυθμίσεων.
Το ογκωδέστατο νομοσχέδιο, που τις επόμενες ημέρες θα δοθεί στη «διαβούλευση» (τώρα δημοσιοποιήθηκαν μόνο οι άξονες), ακολουθεί τον ίδιο ύπουλο δρόμο, που ακολούθησαν τα αντιδραστικά, αντιεκπαιδευτικά νομοσχέδια όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων. Ερχεται στο τέλος της ακαδημαϊκής χρονιάς, με σκοπό να αιφνιδιάσει τους φοιτητές και την ακαδημαϊκή κοινότητα. Πλην, όμως, ο Σεπτέμβρης δεν είναι μακριά, ενώ η ζωή έχει δείξει ότι ακόμη και ψηφισμένοι νόμοι έμειναν στα χαρτιά, όταν οι δρόμοι πλημμύρισαν από την οργή του κινήματος.
Το σχέδιο νόμου έρχεται μετά από σειρά ρυθμίσεων που κλείνουν την πόρτα των ΑΕΙ στη νεολαία των φτωχών λαϊκών στρωμάτων (δραστική μείωση αριθμού εισακτέων, Τράπεζα Θεμάτων, Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής) και αποθεώνουν τον έλεγχο και την καταστολή (χρηματοδότηση υπό την αίρεση της αξιολόγησης, Πανεπιστημιακή Αστυνομία, κατάργηση του ασύλου, ανώτατο όριο σπουδών, διαγραφή των «αιώνιων φοιτητών»).
Οι βασικοί άξονες
Α. Νέο μοντέλο διοίκησης
Πολύ πρόσφατα ο Μητσοτάκης εξέφρασε το παράπονό του ότι τα «τα πανεπιστήμια δεν προσαρμόζονται με την ταχύτητα που απαιτείται» στην επιχειρηματικότητα και γι΄αυτό το νέο νομοσχέδιο που έρχεται έχει ειδικές πρόνοιες που θα επιταχύνουν αυτήν τη διαδικασία. Τέρμα πια τα «στεγανά» και οι «προκαταλήψεις» και οι αναστολές των ακαδημαϊκών διοικήσεων που δεν έχουν φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό καλό είναι, προκειμένου το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο να «τρέξει» με γοργούς ρυθμούς, να παραγκωνιστούν οι γνωστές Πρυτανικές Αρχές και οι αρμοδιότητές τους και τα ηνία να αναλάβουν τα Συμβούλια Διοίκησης, στα οποία θα συμμετέχουν και εξωγενείς παράγοντες, άνθρωποι της «αγοράς», εκπρόσωποι διεθνών καπιταλιστικών οργανισμών και τα ρέστα.
Θεσμοθετείται, λοιπόν, το Συμβούλιο Διοίκησης του Πανεπιστημίου. Είναι το υπερόργανο, που ασκεί τις διοικητικές, οικονομικές, διαχειριστικές και στρατηγικές αρμοδιότητες.
Αποτελείται από 6 εσωτερικά μέλη που εκλέγονται από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του ΑΕΙ και 5 διαλεγμένα εξωτερικά μέλη που επιλέγονται με αυξημένη πλειοψηφία από τα εσωτερικά μέλη, κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Τα εξωτερικά μέλη προέρχονται από καθηγητές Πανεπιστημίων της αλλοδαπής, φυσικά πρόσωπα με ευρεία αναγνώριση ή συμβολή στον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα ή τις επιστήμες, την οικονομία ή την κοινωνία και εκπροσώπους διεθνών οργανισμών ή κοινωνικών εταίρων.
- Ο Πρύτανης, που έως τώρα εκλεγόταν από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του Πανεπιστήμιου, τώρα θα επιλέγεται με αυξημένη πλειοψηφία μεταξύ των 6 ήδη εκλεγμένων εσωτερικών μελών, από τα 11 μέλη του Συμβουλίου, εκ των οποίων τα 5 θα είναι πρόσωπα εκτός ΑΕΙ. Μιλάμε για τη δημοκρατία στο απώγειό της! Μάλιστα είναι υποχρεωμένος μαζί με την υποψηφιότητά του να ανακοινώσει και την κουστωδία των Αντιπρυτάνεων που θα τον συνοδεύουν, ώστε το Συμβούλιο να έχει εκ των προτέρων εικόνα αυτών που θα ασχολούνται αμιγώς με τα ακαδημαϊκά θέματα και θα είναι «γιουσουφάκια» του, για να κάνει τα «κουμάντα» του. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, τα παζάρια και τις πελατειακές σχέσεις που θα αναπτυχθούν στα παρασκήνια.
- Το Συμβούλιο Διοίκησης χρειάζεται, όμως, και έναν γκαουλάιτερ για να το διευκολύνει στο έργο του. Αυτός είναι ο Εκτελεστικός Διευθυντής-μάνατζερ που θα επιλέγεται από το Συμβούλιο Διοίκησης. Δύναται να προέρχεται και από χώρο εκτός ΑΕΙ και έχει θητεία παράλληλη με αυτή του Συμβουλίου.
- Η Σύγκλητος ασκεί κυρίως ακαδημαϊκές και ερευνητικές αρμοδιότητες, που και αυτές είναι αποδυναμωμένες, καθώς, όπως προαναφέραμε, τον στρατηγικό σχεδιασμό του ΑΕΙ έχει το παντοδύναμο Συμβούλιο. Αποτελείται από τους: Πρύτανης, Κοσμήτορες, Πρόεδροι και εκπρόσωποι ΕΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ και φοιτητών. Η εκπροσώπηση των φοιτητών στα όργανα γίνεται με ενιαίο ψηφοδέλτιο-αχταρμά. Τέρμα, λοιπόν, οι διακριτές πολιτικές και ιδεολογικές γραμμές (σ.σ. για εμάς η «συνδιοίκηση» αποτέλεσε μηχανισμό καλλιέργειας αυταπατών και συνευθύνης στις επιλογές του αστικού πανεπιστήμιου. Γι’ αυτό ανέκαθεν ταχθήκαμε εναντίον της. Πλην, όμως, δεν μπορούμε να μη σημειώσουμε τη βρόμικη τακτική του ΥΠΑΙΘ, που γίνεται τάχα στο όνομα της καταπολέμησης της διαπλοκής).
Β. Στρατηγικός σχεδιασμός, εξωστρέφεια, διεθνοποίηση, επιχειρηματικότητα
- Επιβάλλεται αυστηρός έλεγχος στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Αφορά την ανάπτυξη Πολυετούς Στρατηγικού-Αναπτυξιακού Σχεδίου για τον καθορισμό ετήσιας και πολυετούς στοχοθεσίας και την εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης/επίτευξης στόχων, μετά από εκπόνηση αναπτυξιακών σχεδίων ανά Σχολή του ΑΕΙ. Αφορά επίσης την εκπόνηση νέου Οργανισμού «με στόχο τη δημιουργία αποτελεσματικότερης δομής και διάρθρωσης των διοικητικών υπηρεσιών και τον εκσυγχρονισμό των περιγραμμάτων θέσεων εργασίας του διοικητικού προσωπικού» και νέου Εσωτερικού Κανονισμού.
Ο έλεγχος, δηλαδή, άπτεται σχεδίων ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας, της λεγόμενης εξωστρέφειας-διεθνοποίησης, αλλά και σχεδίων «εξορθολογισμού» και «αποτελεσματικότητας» του προσωπικού, «απόδοσης» και συμμόρφωσης των εργαζόμενων και των φοιτητών με αυστηρότερη δομή στα προγράμματα σπουδών, κ.λπ.
Το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο αποτελεί τη νέα Μεγάλη Ιδέα του νεοφιλελευθερισμού. Αναπτύσσεται στο έδαφος της ελλιπούς κρατικής χρηματοδότησης και σε αυτό η ακαδημαϊκότητα αποτελεί δευτερεύον στοιχείο. Προέχουν η κατευθυνόμενη έρευνα σε συγκεκριμένους τομείς, που έχει ανάγκη κάθε φορά η καπιταλιστική αγορά, η προσέλκυση πόρων με κάθε μέσο, η στενή συνεργασία με τις επιχειρήσεις, που έχουν λόγο στα προγράμματα σπουδών και την έρευνα, και το εκπαιδευτικό και ερευνητικό του δυναμικό (όλων των τύπων εργασιακών σχέσεων) εργάζεται για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων. Εως τώρα έχουν γίνει βήματα σε αυτήν την κατεύθυνση, ειδικά από τις λεγόμενες «παραγωγικές σχολές» -οι άλλες των ανθρωπιστικών σπουδών δεν έχουν πολλά περιθώρια και γι’ αυτό κινδυνεύουν να μαραζώσουν- (π.χ. έχουν υλοποιηθεί ή υλοποιούνται μπίζνες με ξένα πανεπιστήμια, προπτυχιακά ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών με δίδακτρα), όμως το κεφάλαιο και η κυβέρνηση Μητσοτάκη απαιτούν γενίκευση και μεγάλες ταχύτητες. Γι’ αυτό, με το παρόν σχέδιο νόμου προβλέπονται:
- Αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας. Ενδεικτικά, με την υποστήριξη των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας μέσω των Μονάδας Μεταφοράς Τεχνολογίας και Καινοτομίας που υποστηρίζουν τις διαδικασίες ίδρυσης start-ups φοιτητών/διδακτόρων/μεταδιδακτόρων.
- Ταχύρρυθμα Προγράμματα σπουδών και πιστοποιήσεις για όλα τα βαλάντια με δίδακτρα, στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης. Ενδεικτικά αναφέρονται ο «εκσυγχρονισμός του πλαισίου λειτουργίας των Κέντρων Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης» και η δυνατότητα οργάνωσης επιμορφωτικών προγραμμάτων για το προσωπικό ιδιωτικών φορέων.
- Οργάνωση προγραμμάτων σπουδών με μεθόδους εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (είδες η πανδημία;), ώστε να εξοικονομείται προσωπικό και δαπάνες. Θα υπάρχει, λέει, σαφής διαχωρισμός μεταξύ προπτυχιακών προγραμμάτων και μεταπτυχιακών και κοινών προγραμμάτων σπουδών («π.χ. στα προπτυχιακά προγράμματα θα προβλέπεται μόνο σε έκτακτες συνθήκες και διαλέξεις διδασκόντων από την αλλοδαπή, ενώ στα μεταπτυχιακά και τα κοινά προγράμματα σπουδών με Ιδρύματα της αλλοδαπής θα αποτελεί μέθοδο οργάνωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας,…»).
- Ιδρυση διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων στο πλαίσιο συνεργατικών σχημάτων με Πανεπιστήμια της αλλοδαπής.
- Απασχόληση Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών από Πανεπιστήμια ή Ερευνητικά Κέντρα της αλλοδαπής για την παροχή διδακτικού και ερευνητικού έργου.
- Εισαγωγή του θεσμού της κινητικότητας ερευνητών μεταξύ ερευνητικών δομών των Πανεπιστημίων της ημεδαπής και της αλλοδαπής.
- Ιδρυση θερινών/χειμερινών προγραμμάτων σπουδών.
- Δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων στο εξωτερικό.
- Ενίσχυση θεσμού Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων: Δυνατότητα συμμετοχής σε εταιρικά σχήματα, ίδρυση κοινών προγραμμάτων σπουδών σύντομης διάρκειας, δυνατότητα παρακολούθησης μαθημάτων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων των κοινών προγραμμάτων σπουδών από φοιτητές των ελληνικών προγραμμάτων σπουδών, εφόσον επιτρέπεται από το πλαίσιο της συμμαχίας.
- Κοινά ξενόγλωσσα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών με Πανεπιστήμια του εξωτερικού.
- Eπαγγελματικά μεταπτυχιακά, κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς, στα οποία θα μπορούν να διδάσκουν και εμπειρογνώμονες από την αγορά εργασίας.
- Bιομηχανικά διδακτορικά. Το έργο που θα παράγεται θα ορίζεται βάσει «πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ του ΑΕΙ, της συνεργαζόμενης επιχείρησης ή βιομηχανίας και του υποψήφιου διδάκτορα». Συνεπώς, το αποτέλεσμα της ερευνητικής δραστηριότητας του διδάκτορα δεν θα διαχέεται στην κοινωνία ενισχύοντας το γενικό καλό, αλλά θα αποτελεί αποκλειστικό εκμεταλλεύσιμο προϊόν της καπιταλιστικής επιχείρησης, ενώ ο ίδιος, ως μελλοντικός επιστήμονας, δεν θα μάθει να σκέπτεται ελεύθερα και δημιουργικά, αλλά κοντόφθαλμα και κατά παραγγελίαν περιορισμένα. Το ΥΠΑΙΘ αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το ισχύον πλαίσιο δεν ενθαρρύνει δυνατότητες συνεργασίας φορέων της βιομηχανίας με τα Πανεπιστήμια. Πλέον, θεσμοθετείται η δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικών διατριβών, που αποτελούν ‘’γέφυρα’’ μεταξύ του Πανεπιστημίου και της βιομηχανίας, της έρευνας και της παραγωγικής διαδικασίας. Εκπονούνται στο πλαίσιο τριμερούς σύμβασης ανάμεσα σε (α) υποψήφιους διδάκτορες, (β) Πανεπιστήμια και (γ) επιχειρήσεις.
Από το Ταμείο Ανάκαμψης θα δοθούν συνολικά 35 εκ. ευρώ για 250 βιομηχανικά διδακτορικά σε ελληνικά ΑΕΙ», «Αυτή η νέα δυνατότητα των Πανεπιστημίων θα προσελκύσει νέους πόρους για τα Ιδρύματα συμπληρωματικά προς την κρατική επιχορήγηση, οι οποίοι θα μπορούν να αξιοποιηθούν στην έρευνα, την αναβάθμιση εξοπλισμού, σε εκπαιδευτικό υλικό κτλ».
- Πλήρης απελευθέρωση των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ). Ιδρυση ΠΜΣ με απόφαση Συγκλήτου χωρίς έγκριση ΥΠΑΙΘ με μοναδική προϋπόθεση την πιστοποίηση από ΕΘΑΑΕ. Ελευθερία στον καθορισμό των πηγών χρηματοδότησης και του ύψους των τελών φοίτησης. Δυνατότητα αξιοποίησης εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων από την αγορά εργασίας, ιδίως στα ΠΜΣ που έχουν αμιγώς επαγγελματικό προσανατολισμό.
- Δυνατότητα ίδρυσης Πανεπιστημιακού Κέντρου Ερευνας και Καινοτομίας σε κάθε Πανεπιστήμιο και ίδρυσης επιμέρους Ερευνητικών Ινστιτούτων με αποφάσεις του Πανεπιστημίου χωρίς να απαιτείται νομοθετική ρύθμιση ή απόφαση Υπουργού. Παροχή δυνατότητας δημιουργίας ερευνητικών συστάδων, δικτύων επιχειρήσεων και γνώσης και συστάδων επιχειρήσεων (Clusters).
- Δημιουργία θερμοκοιτίδων νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups) για φοιτητές/διδάκτορες/μεταδιδάκτορες του Πανεπιστημίου.
- Δυνατότητα συμμετοχής των Πανεπιστημίων σε εταιρικά σχήματα – εμπορικές εταιρίες.
- Απλούστευση πλαισίου σύναψης δημοσίων συμβάσεων για τις ανάγκες ερευνητικών έργων. Απλοποίηση ιδίως του πλαισίου απευθείας αναθέσεων για την προμήθεια ειδών/παροχή υπηρεσιών και εκτέλεση έργων/μελετών.
- Το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο έχει ανάγκη από κάθε είδους προσωπικό με εργασιακές σχέσεις-λάστιχο, όπως απαιτεί πλέον ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και συμβαίνει σε όλη την αγορά εργασίας. Γι΄αυτό και ο «πιο λειτουργικός ΕΛΚΕ» και η «πιο εύκολη καθημερινότητα για τους ερευνητές», εκτός της παραπάνω «απλούστευσης του πλαισίου» για την έρευνα, τις μελέτες και την εκτέλεση έργων, απαιτεί και απλοποίηση των διαδικασιών επιλογής πρόσθετου προσωπικού σε έργα/προγράμματα και ταχύτερες διαδικασίες και δυνατότητα πρόσθετης απασχόλησης του απασχολούμενου προσωπικού σε άλλα έργα/προγράμματα και δυνατότητα επιλογής έκτακτου προσωπικού με διάρκεια έως 5 έτη για τα έργα/προγράμματα χωρίς ημερομηνία.
- Επιχειρείται ο εκμαυλισμός των πανεπιστημιακών και ο προσεταιρισμός τους στο νέο μοντέλο διοίκησης και λειτουργίας μέσω κυρίως οικονομικών κινήτρων.
Ετσι π.χ. προβλέπονται: Διευκολύνσεις στη διεξαγωγή έρευνας και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων της. Αύξηση του ορίου πρόσθετων αποδοχών από τη συμμετοχή σε ερευνητικά έργα εθνικών πόρων και απελευθέρωση του ορίου πρόσθετων αποδοχών από ιδιωτικούς και διεθνείς πόρους. Απλούστευση του πλαισίου ακαδημαϊκών και ερευνητικών μετακινήσεων – Διευκόλυνση συμμετοχής σε επιστημονικά συνέδρια. Περισσότερα κίνητρα για συνεργασίες σε Ελλάδα και εξωτερικό –π.χ. βελτίωση του πλαισίου παράλληλης απασχόλησης σε Ιδρύματα της αλλοδαπής. Ενεργή συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικής του ΑΕΙ – π.χ. συμμετοχή σε διάφορες συμβουλευτικές επιτροπές του ΑΕΙ.
Γ. Επαναφορά των ΤΕΙ
Στους άξονες αναφέρονται τα εξής: «Δυνατότητα οργάνωσης προγραμμάτων εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας με διάρκεια 7 εξάμηνων (3,5 ετών), 210 ECTS και υποχρεωτική πρακτική άσκηση», χωρίς να δίνονται περισσότερες λεπτομέρειες για προφανείς λόγους, καθώς οι συριζαίοι είχαν πανεπιστημιοποιήσει τα ΤΕΙ, εντάσσοντάς τα μέσα στα Πανεπιστήμια ή καθιστώντας τα ξεχωριστά πανεπιστημιακά ιδρύματα (π.χ. Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής με συγχώνευση των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά. Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο με αποκλειστικό περιεχόμενο τα ΤΕΙ Κρήτης).
Αναμένονται, λοιπόν, σφοδρές αντιδράσεις από τους φοιτητές των ήδη πανεπιστημιοποιημένων ΤΕΙ, αφού υπάρχουν σαφείς γκρίζες ζώνες. Π.χ. αυτά τα «προγράμματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας» θα είναι υπό την ομπρέλα των Πανεπιστημίων; Θα έχουν διαφορετική κατάταξη στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων από τα Πανεπιστήμια και τότε πώς θα είναι ισότιμα με αυτά; Θα απαιτείται για την εισαγωγή και φοίτηση σε αυτά μειωμένη Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής; Οι απόφοιτοί τους θα έχουν διαφορετικά επαγγελματικά δικαιώματα από τους απόφοιτους συναφών Σχολών και Τμημάτων των Πανεπιστημίων; Οι φοιτητές τους θα έχουν δικαίωμα εκπόνησης διδακτορικού; Η θεσμοθέτηση πρακτικής άσκησης, της οποίας δεν διευκρινίζεται η διάρκεια, σημαίνει εναλλασσόμενη εκπαίδευση με κάποια μορφή Μαθητείας;
Δ. Προγράμματα σπουδών-σούπα
Το εναρκτήριο λάκτισμα στη μπαχαλοποίηση των πανεπιστημιακών σπουδών το έδωσε η κακόφημη Διακήρυξη της Μπολόνια, η οποία υποβαθμίζει τις πανεπιστημιακές σπουδές ουσιαστικά σε σπουδές κατάρτισης τριετούς διάρκειας και προωθήθηκε από τα ευρωπαϊκά ιμπεριαλιστικά κράτη (πρωτοπόρος η Αγγλία) που είχαν μετατρέψει τα πανεπιστημιακά τους ιδρύματα σε οίκους εμπορίου για κάθε επίπεδο και κάθε τσέπη, προσδοκώντας να αποκτήσουν περισσότερους φοιτητές-πελάτες στον ανταγωνισμό τους με τα αμερικανικά πανεπιστήμια.
Επιπλέον η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνικής και της πληροφορικής ενσωμάτωσε μεγάλο μέρος της γνώσης στις μηχανές, μειώνοντας σημαντικά τον αριθμό των μεσαίων και ανώτατων στελεχών που απαιτούνται στην παραγωγή και τους μηχανισμούς του αστικού κράτους και αύξησε την ανάγκη για «χέρια», με γνώσεις μιας χρήσης που γρήγορα αποχτιούνται και γρήγορα χάνονται, ειδικά σε χώρες μέσου επιπέδου καπιταλιστικής ανάπτυξης, όπως η Ελλάδα.
Στην κατεύθυνση αυτή τα Πανεπιστήμια οφείλουν να οργανώνουν προγράμματα σπουδών-σούπα, προγράμματα ταχύρρυθμα, πιστοποιήσεις κ.λπ., ώστε να ανταποκρίνονται στις πρόσκαιρες και ευκαιριακές ανάγκες της αγοράς, σκορπώντας ταυτόχρονα σύγχυση για τη διάκριση μεταξύ επιστήμης και κατάρτισης.
Είναι αλήθεια (και αυτό συμβαίνει έως τώρα) πως η οργάνωση των σπουδών στο Τμήμα, ορίζεται στο πεδίο συνεκτικότητας μιας επιστήμης και συμβάλλει στην κατανόηση και κατάκτησή της (όλα αυτά με τη σχετική έννοια που έχουν στον καπιταλισμό). Αντίθετα η οργάνωση των σπουδών με βάση όχι την ενότητα της επιστήμης, που είναι απαραίτητο συστατικό για την ανάπτυξη και πρόοδό της, αλλά ένα σύστημα διδακτικών μονάδων ατάκτως ερριμμένων, που οδηγούν σε πτυχία πολλαπλών ταχυτήτων (οι φοιτητές επιλέγουν τις ατομικές τους διαδρομές, συλλέγοντας διδακτικές μονάδες, το άθροισμα των οποίων είναι απαραίτητο για το πτυχίο), σαφώς μη ισοδύναμων, με ευνόητη την κατάργηση της συλλογικής κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων, μετατρέπουν τις σπουδές σε «σούπα».
Στο πλαίσιο αυτό προβλέπονται:
- Διπλά/κοινά πτυχία και Διπλά/κοινά διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών. Δυνατότητα ίδρυσης περισσοτέρων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ανά Τμήμα.
- Δυνατότητα επιλογής μαθημάτων από άλλα Τμήματα. Εισαγωγή ιδρυματικού καταλόγου μαθημάτων με ελευθερία λήψης μαθημάτων από προγράμματα σπουδών άλλων Τμημάτων, της ίδιας ή άλλης Σχολής του ΑΕΙ, με δυνατότητα αναγνώρισης ECTS (έως 10% των συνολικών ECTS)
- Τμήματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας.
- Ελληνικό «Erasmus» – δυνατότητα φοίτησης για 1 εξάμηνο σε άλλο ΑΕΙ.
- Προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης (minor degree) τουλάχιστον 1 έτους για προπτυχιακούς φοιτητές, με απονομή διακριτού τίτλου σπουδών.
- Χρήση σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης κυρίως για: κοινά προγράμματα σπουδών με πανεπιστήμια του εξωτερικού, διαλέξεις πανεπιστημιακών του εξωτερικού, ομαλή διεξαγωγή του μαθήματος (π.χ. εν μέσω ακραίων καιρικών φαινομένων), παρακολούθηση φοιτητών άλλων Τμημάτων, δυνατότητα χρήσης και στα Μεταπτυχιακά.
- Επέκταση του θεσμού της πρακτικής άσκησης φοιτητών σε προγράμματα σπουδών α΄ και β΄ κύκλου με κατανομή αριθμού πιστωτικών μονάδων (ECTS) ανάλογα με τη διάρκεια.
Ε. Εκσυγχρονισμός ΔΟΑΤΑΠ
- Αυτόματη ακαδημαϊκή αναγνώριση πτυχίου αν το Παν/μο συμπεριλαμβάνεται στο Μητρώο ήδη αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων
- Απλοποίηση της διαδικασίας αναγνώρισης ακαδημαϊκού τίτλου από το εξωτερικού για εργασία στην Ελλάδα: Απόφαση αναγνώρισης (ή μη) ή αντιστάθμισης (γραπτή εξέταση ή/και πρακτική άσκηση) εντός λίγων μηνών από την υποβολή της αίτησης.
Αναλυτικά, το ΥΠΑΙΘ αναφέρει:
- «Καταργείται η ατομική αίτηση αναγνώρισης πτυχίου.
- Ιδρύονται ‘’Εθνικό Μητρώο Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής’’ και ‘’Εθνικό Μητρώο Τύπων Τίτλων Σπουδών Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής’’. Εφόσον ένα Ιδρυμα περιλαμβάνεται στο πρώτο Μητρώο, κατόπιν απόφασης του ΔΣ του ΔΟΑΤΑΠ βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, τα πτυχία που εκδίδει εντάσσονται στο δεύτερο και θεωρούνται αναγνωρισμένα.
- Οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να απευθυνθούν στο ελληνικό ΑΕΙ για μεταπτυχιακές σπουδές απευθείας, δίχως να χρειάζεται να καταθέσουν αίτηση αναγνώρισης στον ΔΟΑΤΑΠ.
- Αναγνώριση ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών που επιτρέπει την πρόσβαση στην αγορά εργασίας:
- Καταργούνται οι γραφειοκρατικές διαδικασίες της ‘’ισοτιμίας’’ και της ‘’ισοτιμίας με αντιστοιχία’’.
- Καταργείται ο θεσμός του ειδικού εισηγητή και της εκτελεστικής επιτροπής που αξιολογούν την ισοτιμία που δυσκόλευαν περαιτέρω τη διαδικασία. Αντ’ αυτών, δημιουργείται Εθνικό Μητρώο Αξιολογητών και πλέον, διοικητικοί υπάλληλοι κάνουν τον ‘’προέλεγχο’’ του φακέλου και αν είναι πλήρης τον παραπέμπουν στον Πρόεδρο.
- Δίνεται έμφαση για πρώτη φορά στις ουσιώδεις διαφορές μεταξύ του προγράμματος σπουδών του Πανεπιστημίου του εξωτερικού και του συγκρίσιμου προγράμματος σπουδών ελληνικού ΑΕΙ για την αναγνώριση ακαδημαϊκού τίτλου για πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
- Προβλέπεται, κατόπιν αξιολόγησης, η δυνατότητα γραπτής εξέτασης ή/και πρακτικής άσκησης επιπλέον του τίτλου.
- Προβλέπονται συγκεκριμένες προθεσμίες:
- από την υποβολή της αίτησης και των δικαιολογητικών, εντός 3 μηνών ο Πρόεδρος εκδίδει απόφαση αναγνώρισης ή αντιστάθμισης βάσει των εισηγήσεων των αξιολογητών,
- αν εκδοθεί απόφαση αντιστάθμισης, η απόφαση αναγνώρισης εκδίδεται εντός 1 μήνα από τη γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων της γραπτής δοκιμασίας ή/και της πρακτικής άσκησης.
- Στην πράξη, αυτές οι αλλαγές απλοποιούν και επιταχύνουν αισθητά τη διαδικασία για τους απόφοιτους Πανεπιστημίων του εξωτερικού που θέλουν να αναγνωρίσουν το πτυχίο τους για να εργαστούν στην Ελλάδα».
Στην παρουσίαση των αξόνων του σχεδίου νόμου διευκρινίστηκε, λέει, από την Κεραμέως ότι για πτυχιούχους που θέλουν να κάνουν μεταπτυχιακό σε ελληνικό Πανεπιστήμιο θα ζητείται «βεβαίωση τόπου σπουδών», ώστε να αποκλείονται οι απόφοιτοι κολλεγίων με σπουδές στην Ελλάδα.
Ως προς αυτό διατηρούμε πολλές επιφυλάξεις για το πώς τελικά θα είναι η σχετική πρόβλεψη και διατύπωση στο σχέδιο νόμου, γιατί υπάρχει πολύ βρόμικο παρελθόν και ύπουλες μεθοδεύσεις.
Επισημαίνουμε ότι η Κεραμέως συνέχισε το έργο της ισοτιμίας ουσιαστικά των κολλεγίων με τα ελληνικά ΑΕΙ και της υπονόμευσης του άρθρου 16 του Συντάγματος, ώστε να δημιουργηθούν τετελεσμένα, από κει που το άφησαν οι συριζαίοι.
Θυμίζουμε ότι η Κεραμέως διηύρυνε το επίπεδο των αναγνωρίσεων (επανέφερε τις καταργηθείσες από τον ΣΥΡΙΖΑ παραγράφους 3 και 4 του άρθρου 2 του ΠΔ 38, η επαγγελματική ισοδυναμία εφαρμόζεται και γι’ αυτούς που ενώ κατέχουν «τίτλο τυπικής ανώτατης εκπαίδευσης» από ίδρυμα της αλλοδαπής, εν τούτοις δεν έχουν αποκτήσει τα επαγγελματικά προσόντα στο κράτος προέλευσης, στον «τίτλο τυπικής ανώτατης εκπαίδευσης» συμπεριέλαβε και τον τίτλο που απονέμεται από ίδρυμα «τρίτης χώρας», φωτογραφίζοντας τα αμερικανικά κολλέγια, κ.λπ.) και ήρε ουσιαστικά κάθε εμπόδιο, ενώ έκανε απόπειρα να βάλει τους απόφοιτους κολλεγίων και στο δημόσιο σχολείο. Αντίστοιχα, ο Συρίγος, πολύ πρόσφατα, αναγνώρισε τη συνάφεια του «Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών με αναγνώριση επαγγελματικής ισοδυναμίας, του UNIVERSITY OF EAST LONDON-AKMI METROPOLITAN COLLEGE, με αντίστοιχους τίτλους που χορηγούν τα ελληνικά πανεπιστήμια.
Γιούλα Γκεσούλη
