Η ανάπτυξη «Ανοσίας της Αγέλης» ήταν η πολιτική αντιμετώπισης του κοροναϊού, που υποστήριξαν παθιασμένα οι βασικοί επιστημονικοί σύμβουλοι της κυβέρνησης των Τόρις και προώθησε με ζήλο ο ίδιος ο Μπόρις Τζόνσον, χωρίς να δέχεται καμία σοβαρή κριτική από τον εναλλακτικό πόλο εξουσίας στη βρετανική βουλή, τους Εργατικούς. Οι δημόσιες δηλώσεις τους και η ίδια η στάση του Τζόνσον πρέπει να εξεταστούν τώρα, υπό το φως της κοινής πείρας που όλοι έχουμε συσσωρεύσει αυτές τις μέρες για την πανδημία. Η σκέψη για προμελετημένο τυχοδιωκτικό σχέδιο και όχι τυχοδιωκτική αμέλεια προκύπτει αβίαστα από τη διασύνδεση των γεγονότων.
Δεν είναι καθόλου δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι η πολιτική της «Ανοσίας της Αγέλης» ήταν μια προσχεδιασμένη στρατηγική από το επιτελείο της κυβέρνησης, που προκαθόριζε διαδοχικές τακτικές φάσεις διαχείρισης της κρίσης της δημόσιας υγείας, μια από τις οποίες ήταν και τα περιοριστικά μέτρα της καραντίνας, τα οποία εφάρμοσε η κυβέρνηση Τζόνσον στις 24 Μαρτίου, όταν ο αριθμός των νεκρών είχε φτάσει τους 335 μια μέρα νωρίτερα [12]. Η βρετανική κυβέρνηση καθυστέρησε σκόπιμα να κλείσει τα σχολεία, τις παμπ, τα μπαρ, τα εστιατόρια, τα μαγαζιά λιανικής, να σταματήσει το μαζικό συνωστισμό σε χώρους συνάθροισης, σε συναυλίες και γήπεδα, και τέλος να επιβάλει μερική απαγόρευση κυκλοφορίας. Ο στόχος τους ήταν να νοσήσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού της χώρας και να αναπτύξει αντισώματα πριν από την καραντίνα, προκειμένου στη συνέχεια να μειώσουν όσο το δυνατό περισσότερο το χρονικό ορίζοντα της καραντίνας, που όπως σε κάθε χώρα έτσι και στη Βρετανία προκαλεί κλυδωνισμούς σε όλη την οικονομία και μείωση στα κέρδη του κεφαλαίου.
Από τη στιγμή που έχασαν το παιχνίδι της αναχαίτισης της εξάπλωσης της επιδημίας στο πρωταρχικό της στάδιο -όταν ακόμη τα κρούσματα ήταν λίγα και ο ρυθμός εξάπλωσης αρκετά μικρός- γιατί δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να πάρουν περιοριστικά ταξιδιωτικά μέτρα που θα έπλητταν το εμπόριο και τον τουρισμό, κατανόησαν ότι η λήψη οριζόντιων περιοριστικών μέτρων ήταν μονόδρομος σε κάποια χρονική στιγμή στο μέλλον.
Για να συνειδητοποιήσουμε τη διαφορά δράσης με τις χώρες που είχαν υποστεί τις οικονομικές επιπτώσεις από το ξέσπασμα του SARS-Cov-1 το 2003-2004, οι αρχές της Ταϊβάν έκαναν επιθεώρηση στα αεροπλάνα με θερμομέτρηση όλων των επιβατών μετά την προσγείωση και πριν από την αποβίβαση και ζητούσαν από τους επιβάτες να δηλώσουν το ιστορικό τους τις τελευταίες 10 μέρες, αν είχαν πυρετό ή αναπνευστικό πρόβλημα. Ολα αυτά από τις 31 Δεκέμβρη [1].
Θεωρώντας απίθανο να δημιουργηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα (λίγων μηνών) εμβόλιο (για τον SARS-CoV-1 που ξέσπασε τα έτη 2003-2004 δε βρέθηκε ποτέ αποτελεσματικό φάρμακο που μειώνει τις επιπλοκές των κρίσιμων περιστατικών, δεν δημιουργήθηκε ποτέ εμβόλιο), προτίμησαν να ολιγωρήσουν θυσιάζοντας χιλιάδες ζωές, προκειμένου να οδηγήσουν σε ταχεία νόσηση μεγάλο τμήμα του πληθυσμού βραχυπρόθεσμα, παίρνοντας το επιπρόσθετο ρίσκο να βρεθούν αντιμέτωποι με ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας μετά τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων, που προετοιμάζονταν εξαρχής να λάβουν για όσο το δυνατό μικρότερο χρονικό διάστημα.
Αυτό ήταν το trade–off της στρατηγικής τους. Δηλαδή, η αντισταθμιστική σχέση ανάμεσα στη χρονική διάρκεια των αποτελεσματικών σκληρών περιοριστικών μέτρων για τον περιορισμό της μετάδοσης του ιού, από τη μια, και στην απώλεια κερδών των βρετανικών μονοπωλίων, λόγω της σκληρότητας των μέτρων, από την άλλη, ήταν το trade-off που φρόντισαν εξαρχής να λάβουν υπόψη τους, σε ένα μακάβριο πρόβλημα μαθηματικής βελτιστοποίησης, όπου η μετρική ελαχιστοποίησης ήταν η απώλεια κερδών των βρετανικών μονοπωλίων, με περιοριστική συνθήκη ένα μέγιστο συνολικό αριθμό χιλιάδων νεκρών βρετανών συνταξιούχων, που εκτιμούσαν ότι θα μπορούσε να «αντέξει» η βρετανική κοινωνία, συγκρινόμενο με το συνολικό αριθμό ετήσιων θανάτων από κάθε λογής νόσημα (π.χ. γρίπη, καρδιακά, αυτοκινητιστικά κτλ…). Ιδανικά, αν ήταν στο χέρι τους, θα άφηναν τη διάδοση του ιού ανεξέλεγκτη, αλλά γνώριζαν πολύ καλά, από τα δεδομένα της Κίνας και της Ιταλίας και τις βασικές γνώσεις επιδημιολογίας για την εξάπλωση των λοιμωδών νοσημάτων στο παρελθόν, ότι με αυτόν τον τρόπο θα κατέστρεφαν το εθνικό σύστημα υγείας και οι επιπτώσεις θα ήταν ανυπολόγιστες.
Αρχικά, ας δούμε πώς όλες οι πτυχές του σχεδίου ξεδιπλώνονται από τις δημόσιες δηλώσεις των βασικών επιστημονικών συμβούλων της κυβέρνησης και του ίδιου του Τζόνσον και πώς συνδέονται με τα γεγονότα.
Μόλις στις 11 Μάρτη, όταν πλέον η κατάσταση είχε ξεφύγει στην Ιταλία, με 827 νεκρούς, ο Π.Ο.Υ αποφάσισε να κηρύξει κατάσταση πανδημίας για τον SARS-CoV-2. Ο Π.Ο.Υ καθυστέρησε συνειδητά να πάρει αυτή την απόφαση πάνω από μήνα, για να μην πλήξει την κερδοφορία του ντόπιου και ξένου κεφαλαίου στη Κίνα και αργότερα για να μην πλήξει τον τουρισμό και το εμπόριο τόσο στη Νοτιανατολική Ασία όσο και στην ίδια την Ευρώπη, όταν είχαν ξεσπάσει τα πρώτα μαζικά κρούσματα του ιού στην Ιταλία [1].
Στις 12 Μάρτη, ακριβώς μια μέρα αργότερα, η βρετανική κυβέρνηση έπρεπε να πάρει αποφάσεις για να ανταποκριθεί στην κατάσταση πανδημίας που είχε ανακοινώσει ο Π.Ο.Υ. Ο Μπόρις Τζόνσον εμφανίστηκε για δηλώσεις στις κάμερες, ανάμεσα στους δυο βασικούς επιστημονικούς συμβούλους της κυβέρνησης, τον Κρις Γουίτι (αριστερά), επικεφαλής αξιωματούχο επί των ιατρικών θεμάτων, και τον Πάτρικ Βάλανς (δεξιά), βασικό επιστημονικό σύμβουλο της κυβέρνησης. Ανάμεσα σε άλλα, ο Τζόνσον δήλωσε τα εξής, με στομφώδες ύφος για να παραπέμπει στον Τσόρτσιλ [2]:
«Είναι σαφές ότι ο κοροναϊός CoViD-19 συνεχίζει και θα συνεχίζει να εξαπλώνεται σε όλο τον πλανήτη και στη δική μας χώρα τους επόμενους μήνες. Κάναμε και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να περιορίσουμε αυτή την ασθένεια και αυτό μας προσέφερε πολύτιμο χρόνο, αλλά είναι τώρα μια διεθνής πανδημία και ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται σημαντικά. Ο πραγματικός αριθμός των κρουσμάτων είναι μεγαλύτερος, ίσως πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των κρουσμάτων που μέχρι τώρα έχουμε επιβεβαιώσει με τεστ. Και θέλω να είμαι σαφής, να είμαστε σαφείς, αυτή είναι η χειρότερη κρίση δημόσιας υγείας για μια γενιά. Κάποιοι άνθρωποι τη συγκρίνουν με την εποχική γρίπη, αλλά αλίμονο αυτό δεν είναι σωστό. Εξαιτίας της έλλειψης ανοσίας, αυτή η ασθένεια είναι πιο επικίνδυνη. Και θα εξαπλωθεί περισσότερο. Kaι θα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με το βρετανικό κοινό, περισσότερες οικογένειες, πολύ περισσότερες οικογένειες θα χάσουν του αγαπημένους τους πριν την ώρα τους. […]
Αλλά όπως είπαμε τις τελευταίες βδομάδες έχουμε ένα σαφές σχέδιο που υλοποιούμε τώρα, και τώρα πάμε στην επόμενη φάση αυτού του σχεδίου. Τώρα δεν είναι μόνο η προσπάθεια να περιορίσουμε την ασθένεια στο μέτρο του δυνατού, αλλά να καθυστερήσουμε την εξάπλωσή της και έτσι να ελαχιστοποιήσουμε τον πόνο. Αν καθυστερήσουμε την κορυφή ακόμη και μερικές βδομάδες, τότε το NHS (σ.σ.: βρετανικό ΕΣΥ) θα είναι σε ισχυρότερη θέση, καθώς ο καιρός θα βελτιώνεται και λιγότεροι άνθρωποι θα υποφέρουν από φυσιολογικές αναπνευστικές νόσους, θα υπάρχουν περισσότερα κρεβάτια διαθέσιμα και θα έχουμε περισσότερο χρόνο για διαθέσιμη ιατρική έρευνα. Μπορούμε επίσης να δράσουμε για να τεντώσουμε την αιχμή της νόσου σε μεγαλύτερή χρονική περίοδο έτσι ώστε η κοινωνία μας να είναι σε καλύτερη θέση να αντεπεξέλθει».
Με μια πρώτη ματιά στο λόγο του, ο Τζόνσον φαίνεται συνετός. Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη νέα πανδημία, καταδικάζει όσους συγκρίνουν την εποχική γρίπη με τον κοροναϊό και φαίνεται να προετοιμάζει το λαό του για επώδυνα μέτρα που πρέπει να παρθούν ώστε να αντιμετωπιστεί η κρίση που έρχεται και να προστατευτεί το εθνικό σύστημα υγείας. Τα μέτρα αυτά θα δώσουν τον απαιτούμενο χρόνο για να προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς η ιατρική έρευνα, αφενός σε φάρμακα που θα μπορέσουν να μειώσουν σε αρκετά κρίσιμα περιστατικά τις επιπλοκές του ιού, ώστε να σωθούν περισσότερες ζωές στην Εντατική, και αφετέρου στη δημιουργία ενός νέου εμβολίου που θα εξασφαλίσει αντισώματα στον πληθυσμό.
Μόνο που στην συνέντευξη Τύπου ο Τζόνσον δεν προκαθόριζε τη λήψη κανενός μέτρου, παρά μόνο έμενε σε συστάσεις που σε καμία περίπτωση δε σταματούσαν την εξάπλωση του ιού στον πληθυσμό. Ισα-ίσα την ενίσχυαν, γιατί χωρίς επιβολή μέτρων οι Βρετανοί καθησυχάζονταν ότι δε διέτρεχαν σοβαρό κίνδυνο. Δήλωνε: «Από αύριο, αν έχετε συμπτώματα κοροναϊού, όσο ήπια κι είναι -είτε ένας συνεχής βήχας, είτε υψηλή θερμοκρασία- τότε θα πρέπει να μείνετε σπίτι για τουλάχιστον 7 μέρες, για να προστατεύσετε τους άλλους και να βοηθήσετε στην επιβράδυνση της εξάπλωσης της νόσου. Συνιστούμε σε όλους όσοι είναι άνω των 70 ετών και σε όσους έχουν σοβαρά ιατρικά προβλήματα να μην κάνουν κρουαζιέρες και συμβουλεύουμε να μη γίνονται σχολικά ταξίδια στο εξωτερικό […]. Κάποια στιγμή τις επόμενες βδομάδες, είναι πιθανό να προχωρήσουμε περισσότερο και αν κάποιος σε ένα νοικοκυριό έχει αυτά τα συμπτώματα, τότε θα ζητήσουμε από όσους ανήκουν στο συγκεκριμένο νοικοκυριό να μείνουν σπίτι».
Οσον αφορά την απαγόρευση μαζικών συναθροίσεων σε θεάματα και αγώνες, ο Τζόνσον δήλωνε: «Εξετάζουμε το ζήτημα της απαγόρευσης σημαντικών δημόσιων εκδηλώσεων, όπως αθλητικών αγώνων. Και η επιστημονική συμβουλή, όπως είπαμε τις τελευταίες βδομάδες, είναι ότι η απαγόρευση τέτοιων εκδηλώσεων θα έχει μικρή επίδραση στην εξάπλωση, αλλά υπάρχει επίσης και το ζήτημα της επιβάρυνσης που μπορούν να φέρουν τέτοιες εκδηλώσεις στις δημόσιες υπηρεσίες».
Ο επιστημονικός σύμβουλος Πάτρικ Βάλανς συμπλήρωνε επ’ αυτού: «Κατά μέσο όρο, ένα άτομο μολύνει δυο ή τρία άλλα. Επομένως, έχετε πολύ χαμηλή πιθανότητα μόλυνσης μεγάλου αριθμού ατόμων σε ένα γήπεδο και μάλλον υψηλότερη πιθανότητα μόλυνσης ανθρώπων πολύ κοντά σας. Κι αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος της μετάδοσης τείνει να πραγματοποιείται με φίλους και συναδέλφους και με εκείνους που βρίσκονται σε κοντινά περιβάλλοντα – και όχι σε μεγάλα περιβάλλοντα»!
Προφανώς, αυτά είναι συμπεράσματα ενός τσαρλατάνου και όχι ενός επιστήμονα. Ο σύμβουλος της κυβέρνησης υπηρετούσε τη σκοπιμότητα της πολιτικής της κυβέρνησης, γράφοντας την επιστήμη εκεί που δεν πιάνει μελάνι. Eνα άτομο που έχει το φορέα μπορεί να μολύνει κατά μέσο όρο δύο με τρία άτομα μόνο αν συμπεριφέρεται όπως ο κοινωνικός μέσος όρος. Αν συμμετέχει σε περιβάλλοντα με συνωστισμό, ασπάζεται, κάνει αγκαλιές, χειραψίες, φωνάζει συνθήματα, τότε γίνεται υπερμεταδότης του ιού, όπως συνέβη σε πληθώρα τέτοιων περιστατικών που ήταν ήδη γνωστά στην επιστημονική κοινότητα. Τα παραθέτουμε εν συντομία.
Πρώτον, η έκρηξη κρουσμάτων στην αγορά θαλασσινών στο Ουχάν, όπου επιβεβαιωμένα κρούσματα ήταν 27 ασθενείς [3]. Δεύτερον, ο 38χρονος ιταλός μαραθωνοδρόμος που παρότι είχε εμφανίσει συμπτώματα στις 14 Φλεβάρη, ο γιατρός του έδωσε αντιγριπικά φάρμακα και τον έστειλε σπίτι. Η διάγνωση του κοροναϊού έγινε στις 20 Φλεβάρη, όταν πλέον υπέφερε από πνευμονία. Μέχρι τότε, επιβεβαιωμένα είχε μεταδόσει τον ιό σε 13 άτομα, ανάμεσά τους και η γυναίκα του [4]. Τρίτον, η «ασθενής νούμερο 31» στη Νότια Κορέα, μέλος θρησκευτικής χριστιανικής σέκτας, υπολογίζεται ότι ευθύνεται για τη μετάδοση του ιού σε 1.160 άτομα της σέκτας, μέσα από τη συμμετοχή της σε μεγάλες εκκλησιαστικές συναθροίσεις [5]. Τέταρτον, ζευγάρι εμβδομηντάρηδων απ’ την Ουχάν, που βρέθηκε στο Χονγκ Κόνγκ και εικάζεται ότι ευθύνεται για αύξηση κρουσμάτων του ιού στην περιοχή [6]. Εκτός όλων των άλλων, ο ποδοσφαιρικός αγώνα Αταλάντα – Βαλένθια, που πραγματοποιήθηκε στο Μιλάνο, από το οποίο μεταφέρθηκε μαζικά στο Μπέργκαμο, μέσω των οπαδών της Αταλάντα που πήγαν για να τον παρακολουθήσουν, αποδεικνύει ότι οι ποδοσφαιρικοί αγώνες στη φάση της εξάπλωσης της πανδημίας ήταν υγειονομική βόμβα.
Στην περίπτωση του Πάτρικ Βάλανς δεν μιλάμε για κάποιον άσχετο, αλλά για έναν διπλωματούχο αξιωματούχο που έχει τις απαιτούμενες γνώσεις και άρα συνειδητά παραπληροφορεί το κοινό σε σοβαρότατα θέματα για τη δημόσια υγεία. Και το πράττει αυτό σε βαθμό εγκλήματος. Ο Βάλανς συνέχιζε τον συλλογισμό του ως εξής: «Αν και είναι αλήθεια ότι οποιαδήποτε ακύρωση πραγμάτων μπορεί να έχει κάποια επίδραση, εάν στη συνέχεια λάβετε μια δραστηριότητα εκτοπισμού (σ.σ.: εννοεί απαγόρευση κάποιας δημόσιας συνάθροισης) και καταλήγετε με όλους να συγκεντρώνεστε κάπου αλλού, μπορεί στην πραγματικότητα να προκαλείτε ένα μεγάλο ρίσκο, ιδιαίτερα σε ένα εσωτερικό περιβάλλον».
Με άλλα λόγια, σύμφωνα με τον Βάλανς, κάθε ουσιαστικό μέτρο περιορισμού της μετάδοσης του ιού που πάρθηκε σε Κίνα, Ιταλία και αργότερα σε άλλες χώρες (και στη δική μας) προκαλούσε το ίδιο ή και μεγαλύτερο ρίσκο επιδείνωσης της εξάπλωσης του ιού, μεταφέροντας την εστία της μετάδοσης σε κλειστούς χώρους συγκέντρωσης. Προφανώς, αυτό είναι μια πρόχειρη κατασκευή που δεν ερείζεται σε κανένα δεδομένο. Ηταν ένα σόφισμα των συμβουλατόρων της κυβέρνησης Τζόνσον για να δικαιολογήσουν την εγκληματική ολιγωρία τους.
Ετσι, ολοφάνερα υπονομευόταν «από τα αποδυτήρια» κάθε αγώνας ενάντια στην πανδημία και βέβαια ενισχυόταν η θέση του πρωθυπουργού να μην προβεί άμεσα σε επιβολή οριζόντιων μέτρων καραντίνας και βέβαια αναστολής τμήματος της παραγωγής και του εμπορίου. Εδώ ζορίζονταν να αναστείλουν δραστηριότητες του πιο παρασιτικού κομματιού της οικονομίας, των ποδοσφαιρικών αγώνων και των διαφημιστικών θεαμάτων.
Ο Κρις Γουίτι, επικεφαλής των ιατρικών θεμάτων, έπαιρνε τη σκυτάλη αργότερα για να πει, σύμφωνα με την περιγραφή του «Γκάρντιαν» [2] : «O Γουίτι είπε ότι πιστεύει ότι η μέση θνητότητα από την ασθένεια CoViD-19 ήταν περίπου 1% ή λιγότερο.Είπε ότι το ποσοστό είναι υψηλότερο για τους ηλικιωμένους και άτομα από ευπαθείς ομάδες και χαμηλότερο για τους άλλους. Αλλά συμπλήρωσε ότι δε θέλει να κάνει υποθέσεις για το πόσοι πολλοί μπορεί να πεθάνουν από την ασθένεια επειδή οι επιστήμονες δεν ήξεραν πόσα άτομα είχαν μολυνθεί. Είπε επίσης, ότι παρότι το 80% ως ποσοστό μόλυνσης του πληθυσμού θεωρείτο από την κυβέρνηση το πιο λογικό "χειρότερο σενάριο", πουθενά στον κόσμο δεν έφτανε η μόλυνση σε τέτοιο ποσοστό».
Το 1% -όχι στο 80%, αλλά στο 60% των 67 περίπου εκατομμυρίων Βρετανών- είναι 402 χιλιάδες νεκροί. Η κυβέρνηση γνώριζε λοιπόν πολύ καλά ότι με ανεξέλεγκτη διάδοση της νόσου ρίσκαρε το θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων σε σύντομο χρονικό διάστημα, γεγονός που θα κατέστρεφε το εθνικό σύστημα υγείας, αφού τα νοσοκομεία θα γέμιζαν με περιστατικά και κόσμος θα πέθαινε μαζικά στο σπίτι του. Επομένως, η ανεξέλεγκτη διάδοση για την εξασφάλιση ανοσίας της αγέλης προφανώς και δεν ήταν στο σχεδιασμό τους. Ο στόχος τους ήταν να φτάσουν στην καραντίνα με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού σε ανοσία, γι’ αυτό και καθυστερούσαν την επιβολή μέτρων.
Εκείνη τη μέρα, τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ειδικά οι Εργατικοί, δε χτύπησαν την κυβέρνηση. Ο μόνος που βγήκε να κάνει κριτική στην πολιτική της κυβέρνησης -και αυτή ανώδυνη από άποψη ουσίας- ήταν ο ακροδεξιός Φάρατζ, ο οποίος δήλωνε: «Ο Μπόρις Τζόνσον είπε ότι θα πάρει μέτρα στο μέλλον, αλλά όχι τώρα. Αυτό δεν είναι ηγεσία».
Στις 13 Μαρτίου, ο Πάτρικ Βάλανς επανήλθε με πιο αποκαλυπτικές δηλώσεις στο ΒΒC, εισάγοντας πλέον τον όρο της «ανοσίας της αγέλης» [7]: «Αυτό που δεν θέλουμε είναι όλοι να προσβάλλονται από την ασθένεια σε σύντομο χρονικό διάστημα, οπότε να κατακλύζουμε τις υπηρεσίες του NHS – αυτό είναι η διαπλάτυνση της κορυφής [..] Ο στόχος μας είναι να προσπαθήσουμε να μειώσουν την κορυφή, να διευρύνουμε την κορυφή, όχι να τη συμπιέσουμε εντελώς. Επίσης, επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων πάσχει από ήπια συμπτώματα, να δημιουργήσουμε ένας είδος ανοσίας της αγέλης, έτσι ώστε περισσότεροι άνθρωποι να έχουν ανοσία σε αυτή την ασθένεια και να μειώνουμε τη μετάδοση και ταυτόχρονα να προστατεύουμε όσους είναι πιο ευάλωτοι σε αυτήν. Αυτά είναι τα βασικά πράγματα που πρέπει να κάνουμε».
Ο Βάλανς συνέχιζε αποκρούοντας τα περιοριστικά μέτρα: «Αν καταπιέζεις κάτι πολύ, πολύ σκληρά, τότε αν απελευθερώσεις αυτά τα μέτρα, αυτό αναπηδά και επιστρέφει τη λάθος στιγμή»!
Ο Βάλανς αναφερόταν σε νέα φάση εξάπλωσης του ιού μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων καραντίνας, προσδιορίζοντάς το ξέσπασμά της προς το φθινόπωρο. Από τη στιγμή που δέχεσαι ότι η ανοσία αγέλης είναι μονόδρομος, τότε η επιδημία μπορεί να ξεσπάσει ξανά μετά την άρση των πρώτων σκληρών περιοριστικών μέτρων ανάσχεσης της εξάπλωσης, με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν παίρνεις κανένα μέτρο, δηλαδή δε διατηρείς ορισμένα από τα οριζόντια περιοριστικά μέτρα (π.χ. απαγόρευση μαζικής συνάθροισης, συναυλιών κτλ…), που θα πλήττουν τμήμα της οικονομίας, δεν κάνεις μαζικά τεστ αξιόπιστης μοριακής διάγνωσης, ιχνηλάτηση επαφών, προκειμένου να εντοπίσεις τους ασθενείς και να τους απομονώσεις.Στην περίπτωση δε, που η ανοσία δεν έχει προχωρήσει στον πληθυσμό πριν από την επιβολή της καραντίνας, τότε το ξέσπασμα της επιδημίας στην επόμενη φάση, χωρίς τη διατήρηση των προαναφερθέντων μέτρων, μπορεί να είναι οδυνηρό, σχεδόν σαν να μην πάρθηκαν μέτρα.
Αυτό, όπως θα δούμε, προέβλεπε και ειδική μελέτη του Ιμπίριαλ, που δημοσιεύτηκε στις 16 Μαρτίου. Αυτή δε λάμβανε υπόψη της τη λήψη των προαναφερθέντων μέτρων μετά την άρση της καραντίνας και αξιοποιήθηκε ποικιλοτρόπως από την κυβέρνηση για να εφαρμόσει την πολιτική της. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι η Μεγάλη Βρετανία δε θωρακίστηκε απέναντι στην πανδημία με προστατευτικά μέσα (μάσκες, αναλώσιμα) και με αντιδραστήρια για την πραγματοποίηση μαζικών μοριακών τεστ διάγνωσης του ιού.
Στις 13 Μαρτίου, σε συνέντευξή του στην εκπομπή Νewsnight του ΒΒC, ο ειδικός επιδημιολόγος της κυβέρνησης GrahamMedley ήταν ακόμη πιο αποκαλυπτικός για το σχέδιο [8]. Παραθέτουμε αποσπάσματα της συνέντευξής του:
«O ιός αυτός θα είναι μαζί μας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μπορεί να έχουμε επιδημία και τότε το νόσημα θα μετατραπεί σε ενδημικό και θα είναι στην ίδια θέση με όλους τους άλλους κοροναϊούς που όλοι φέρουμε αλλά περνάνε απαρατήρητοι. Πρέπει να δημιουργήσουμε αυτό που λέμε "Ανοσία Αγέλης". Αυτή είναι η κατάσταση όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού έχει ανοσία στη λοίμωξη. Και ο μόνος τρόπος για να το πραγματοποιήσουμε αυτό, όταν δεν έχουμε εμβόλιο, είναι να νοσήσει η πλειοψηφία του πληθυσμού. Ιδανικά, αν μπορούσα, θα ήθελα να μεταφερθούν όλοι οι ευάλωτοι άνθρωποι στο Βορρά της Σκωτίας, να τους κρατήσουμε εκεί και όλοι υπόλοιποι να βρεθούν στο Κεντ, να έχουμε μια μεγάλη και καλή επιδημία στο Κεντ, έτσι ώστε όλοι εκεί να αποκτήσουν ανοσία και μετά να τοποθετήσουμε όλους τους ανθρώπους μαζί ξανά. Αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό. Αυτό που πρέπει να κάνουμε ιδανικά είναι να διαχειριστούμε με κάποιον τρόπο την απόκτηση ανοσίας στον πληθυσμό και να ελαχιστοποιήσουμε την έκθεση των ευάλωτων του πληθυσμού […]».
Σε αυτό το απόσπασμα και σε άλλο παρακάτω προεξοφλείται ότι η ανοσία του πληθυσμού με πιθανό εμβόλιο στο μέλλον είναι αδύνατη και ότι εξαρχής θα πρέπει να δρομολογηθεί η απόκτηση ανοσίας του πληθυσμού μέσω της νόσησης των λιγότερο ευάλωτων στην νόσο. Εδώ, όμως, πρέπει να σταθούμε για λίγο στις προϋποθέσεις της «ανοσίας της αγέλης».
Αν θεωρήσουμε υποθετικά ότι κάθε μήνα ένα μέγιστο 2% του πληθυσμού μπορεί να νοσεί με ασφάλεια, χωρίς να υπερφορτώνεται το σύστημα υγείας, τότε προκειμένου να αποκτήσει ανοσία το 60% του πληθυσμού (πολλοί θεωρούν ότι 70% θα προσέφερε τη μέγιστη ασφάλεια στις ευπαθείς ομάδες), θα έπρεπε να περάσουν 30 μήνες. Για να διατηρηθεί, όμως, το 2% κάθε μήνα, θα έπρεπε να παρθούν περιοριστικά μέτρα στο σύνολο του πληθυσμού για την αποτροπή της μετάδοσης της νόσου σε μεγαλύτερο ποσοστό, ενδεχόμενο που θα εγκυμονούσε σοβαρούς κινδύνους για τις ευπαθείς ομάδες. Θα έπρεπε να παρθούν στοχευμένα περιοριστικά μέτρα, που να περιορίζουν στο ελάχιστο την ύπαρξη ατόμων από ευπαθείς ομάδες στο 2%. Η κυβέρνηση Τζόνσον, όμως, δεν έπαιρνε κανένα περιοριστικό μέτρο, έκανε μόνο παραινέσεις για μέτρα «κοινωνικής αποστασιοποίησης». Επομένως, ο στόχος της κυβέρνησης ήταν εξαρχής η νόσηση μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, πριν από την εφαρμογή οριζόντιων περιοριστικών μέτρων, με κόστος χιλιάδες νεκρούς.
Οπως είδαμε, δημόσια, με δηλώσεις τους, υπονόμευαν κάθε μέτρο που περιόριζε τη διάδοση της νόσου στον πληθυσμό, παρότι αυτά τα μέτρα (π.χ απαγόρευση μαζικών συναθροίσεων), όταν πάρθηκαν έγκαιρα, είχαν επιτυχία στην αναχαίτιση της εξάπλωσης του ιού, όπως συνέβη και στη χώρα μας. Σε ερώτηση της δημοσιογράφου, «τι πιστεύετε για το κλείσιμο των σχολείων;», ο Medley απαντούσε:
«Το κλείσιμο των σχολείων είναι ενδιαφέρον, γιατί πραγματικά εξαρτάται από το τι θα κάνουν τα παιδιά αν δεν είναι στο σχολείο. Οταν τα παιδιά δεν είναι στο σχολείο, καταλήγεις στο ότι κάποιος θα πρέπει να τα προσέχει, επομένως άλλοι άνθρωποι απομακρύνονται από τη δουλειά τους για να φροντίζουν τα παιδιά τους, ή βρίσκουν κάποιον άλλον για να τα φροντίζει και η ολοφάνερη λύση σε πολλές περιπτώσεις είναι οι παππούδες. Οπότε καταλήγεις σε μια κατάσταση την οποία ακριβώς θέλεις να αποφύγεις. Και έτσι νομίζω ότι το να κλείσεις τα σχολεία θα σταματήσει λίγο τη μετάδοση ανάμεσα στα παιδιά, που δεν είναι ευάλωτα, αλλά ενδεχομένως θα αυξήσει τη μετάδοση στον ευάλωτο πληθυσμό. Γι' αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όσον αφορά το κλείσιμο των σχολείων, για να μην κάνουμε τα πράγματα χειρότερα».
Στη συνέχεια, τόνιζε: «Επίσης, ανησυχούμε σε ένα βαθμό ότι τα βέλτιστα πράγματα που πρέπει να κάνουν οι άνθρωποι δε θα είναι τα καλύτερα πράγματα από την οπτική της διαχείρισης αυτής της επιδημίας. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Ολη η συζήτηση για την εισαγωγή της αποστασιοποίησης, για τη μείωση των επαφών, είναι μια συζήτηση για πράγματα που γίνονται εκτός σπιτιού, για τα ποδοσφαιρικά ματς, τις μαζικές συναθροίσεις, τα εστιατόρια, τα μπαρ, αλλά πολύ λίγος λόγος γίνεται για το τι συμβαίνει μέσα στα σπίτια. Αλλά ένα φοβερό τμήμα της μετάδοσης θα πραγματοποιηθεί μέσα στα σπίτια. Οι άνθρωποι στην περίοδο της κρίσης θα θέλουν να πάνε σπίτι. Θα θέλουν να είναι με τα παιδιά τους, να είναι με τους γονείς τους, θα θέλουν οι παππούδες να δουν τα εγγόνια τους, αλλά στην πραγματικότητα αυτό ίσως να μην είναι το καλύτερο πράγμα που πρέπει να κάνουν».
Τέλος, ο Graham Medley έβαζε ένα νέο στοιχείο της πολιτικής Τζόνσον. Υπεύθυνοι για την κοινωνική αποστασιοποίηση δεν ήταν πρώτα και κύρια οι αρμόδιοι της κυβέρνησης, αλλά οι ίδιοι οι πολίτες. Εισάγοντας την ατομική ευθύνη, η κυβέρνηση προσπαθούσε να απομακρύνει από πάνω της τις ευθύνες για την ολιγωρία της να λάβει περιοριστικά μέτρα. Ξέρουμε πολύ καλά, έχοντας την πείρα της Ελλάδας, ότι ο κόσμος δεν ακολουθούσε τις παραινέσεις για κοινωνική αποστασιοποίηση, όταν έκλεισαν τα σχολεία. Ηταν αρκετοί αυτοί που κατευθύνθηκαν αμέσως στις καφετέριες και ο συνωστισμός ήταν τεράστιος. Τότε η κυβέρνηση αναγκάστηκε να προχωρήσει στην αναστολή της λειτουργίας των μαγαζιών και λίγο αργότερα να επιβάλει μερική απαγόρευση κυκλοφορίας.
Αυτή η αλληλουχία των περιορισμών στην Ελλάδα ήταν απαραίτητη μέχρι την καραντίνα, ώστε ο κόσμος γρήγορα να συνειδητοποιεί την κρισιμότητα της κατάστασης. Οσο δεν παίρνονταν σκληρότερα περιοριστικά μέτρα, η πλειοψηφία καθησυχαζόταν και πίστευε ότι οι επιπτώσεις της επιδημίας του κοροναϊού δε διέφεραν και πολύ από αυτές της εποχικής γρίπης. Υλοποιήθηκε, όμως, με τεράστιες αντιφάσεις, που σε μεγάλο βαθμό αντικατοπτρίζουν τα ισχυρά ταξικά συμφέροντα που προσέκρουαν στη συνεπή και ταχεία πραγματοποίησή της. Απαγορεύτηκαν τα καρναβάλια, αλλά όχι οι ποδοσφαιρικοί αγώνες. Στην πορεία οι ταγοί της Εκκλησίας, που λειτουργούν ως κράτος εν κράτει, επέβαλαν για μέρες φρένο στην εφαρμογή των μέτρων στις εκκλησίες. Για βδομάδες υπήρχαν όλες εκείνες οι προϋποθέσεις για υπερμετάδοση του ιού και μάλιστα ανάμεσα σε ευπαθείς ομάδες με την απόλυτη ευθύνη της επίσημης πολιτείας που υπέκυπτε στις μεσαιωνικές απαιτήσεις της εκκλησιαστικής εξουσίας. Είναι πραγματικά θέμα τύχης που η εξάπλωση δεν έφτασε στις εκκλησίες προτού εφαρμοστούν τα οριζόντια μέτρα (περισσότερα εδώ).
Ο Graham Medley έλεγε χαρακτηριστικά: «Ενα από τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε και ήδη αντιμετωπίζουμε είναι ότι η κύρια πηγή δεδομένων είναι δυστυχώς οι θάνατοι. Αλλά οι θάνατοι αυτοί πραγματοποιήθηκαν περίπου ένα μήνα μετά την πρώτη λοίμωξη. Mια από τις ανησυχίες μας όμως είναι ότι αυτή η καθυστέρηση μεταξύ της μόλυνσης και του θανάτου, περίπου ενός μηνός, θα μας προκαλέσει προβλήματα αν οι άνθρωποι δεν αλλάξουν τη συμπεριφορά τους μέχρι να δουν τον αριθμό των θανάτων να γίνεται πολύ μεγάλος. Σε αυτό το σημείο οι άνθρωποι αποφασίζουν: πρέπει να πλένουμε τα χέρια μας, πρέπει να αποφεύγουμε επαφές, αλλά αυτό κοστίζει ένα μήνα για να περάσει σε όλο το σύστημα».
Κι όμως, ακόμα και στην Ελλάδα τα σχολεία έκλεισαν αμέσως μετά τα πρώτα «ορφανά» κρούσματα, όταν δηλαδή βρέθηκαν φορείς του ιού που δεν είχαν καμία προφανή διασύνδεση με άλλους από το εξωτερικό, και λίγο αργότερα έκλεισαν και οι καφετέριες, τα εστιατόρια κτλ…. Πίσω από τα «ορφανά» κρούσματα κρύβονταν ενδεχομένως δεκάδες άλλα κρούσματα. Επιπλέον, στην Ελλάδα, όταν εφαρμόστηκε η καραντίνα στις 23 Μαρτίου, υπήρχαν 17 νεκροί από κοροναϊό [9]. Στην Ιαπωνία, τα σχολεία έκλεισαν στις 2 Μαρτίου, όταν οι νεκροί ήταν μόνο 6 [10], [11].
Στις 12 Μαρτίου, οι θάνατοι στη Μεγάλη Βρετανία ήταν 10. Στις 18 Μαρτίου είχαν γίνει 104 [12]. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της εκθετικής εξάπλωσης του ιού. Μέσα σε 6 μέρες, τα διαπιστωμένα κρούσματα είχαν αυξηθεί από 460 σε 2.626. Η ίδια η κυβέρνηση αποδεχόταν ότι ήταν πολύ περισσότερα. Ακόμη όμως και αυτή η καταγεγραμμένη αύξηση δείχνει πόσο εκρηκτικά εξαπλώνεται ο ιός. Αυτή είναι μια από τις ιδιότητες της ταχείας εκθετικής αύξησης αυτής της νόσου: σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα 7-10 ημερών, ο αριθμός των συνολικών διαπιστωμένων κρουσμάτων σε μια χώρα δεκαπλασιάζεται και αρχίζουν οι νεκροί να αυξάνονται αρχικά κατά δεκάδες κάθε μέρα και μετά κατά εκατοντάδες, όταν αλλάξει η τάξη μεγέθους των συνολικών κρουσμάτων.
Η βρετανική κυβέρνηση ήξερε ότι θα συνέβαινε αυτό. Είχε τα δεδομένα της Κίνας και της Ιταλίας. Στις 22 Γενάρη, η Κίνα παρουσίαζε 17 νεκρούς και 571 κρούσματα. Στις 11 Γενάρη εμφανιζόταν μόνο ένας νεκρός. Παρολαυτά, η Κίνα προχώρησε στις 22 Γενάρη σε απομόνωση της Ουχάν και σε μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Στις 30 Γενάρη, η Κίνα εμφάνιζε διαπιστωμένα 9.692 κρούσματα και 213 νεκρούς [13].
Παρολαυτά, όμως, το βρετανικό υπουργείο Υγείας δημοσίευε στις 14 Μαρτίου διαγράμματα που έδειχναν ότι η πολιτική της παραίνεσης δε θα υπερφόρτωνε το σύστημα Υγείας, τη χωρητικότητα του NHS [14]. Ελεγαν συνειδητά ψέματα. Κι ο λόγος ήταν ένας: να συνεχιστεί η εξάπλωση του ιού στον πληθυσμό και να αποκτήσει μεγάλο κομμάτι ανοσία, προτού παρθούν τα μέτρα της καραντίνας.
Στο παραπάνω διάγραμμα, ο οριζόντιος άξονας δείχνει το χρόνο (άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο) και ο κατακόρυφος άξονας τον αριθμό των καθημερινών κρουσμάτων. Στην περίπτωση της ανεξέλεγκτης μετάδοσης (μπλε καμπύλη) η κορυφή (η μέγιστη τιμή καθημερινών κρουσμάτων) υπερδιπλασιάζεται, ενώ στην περίπτωση των μέτρων παραίνεσης (κόκκινη καμπύλη) η κορυφή είναι ακριβώς στη χωρητικότητα του βρετανικού συστήματος υγείας (οριζόντια διακεκομμένη γραμμή). Η πραγματικότητα είναι ότι ακόμη και με καραντίνα, αν η τελευταία δεν έχει εφαρμοστεί γρήγορα και ο ιός έχει εξαπλωθεί μαζικά στη χώρα, όπως συνέβη σε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Κίνα, και βέβαια Αγγλία, η κορυφή της καμπύλης των καθημερινών κρουσμάτων, τουλάχιστον θα δεκαπλασιαστεί πάνω από αυτήν της χωρητικότητας του συστήματος Υγείας, ακριβώς λόγω της ιδιότητας της εκθετικής εξάπλωσης του ιού: δηλαδή του δεκαπλασιασμό των συνολικών κρουσμάτων μετά από 7-10 μέρες. Προφανώς, τα κρίσιμα περιστατικά θα είναι λιγότερα, αλλά θα είναι πολύ περισσότερα από αυτά που θα αντέξει το σύστημα Υγείας, που πάντα σε «κανονικούς καιρούς», ειδικά μετά από τη μακρά περίοδο περικοπών και λιτότητας στη δημόσια υγεία, λειτουργεί οριακά, ειδικά στις Εντατικές. Και να μην ξεχνάμε ότι η διάγνωση στις περισσότερες χώρες, όπως και στην Αγγλία, πραγματοποιείται μαζικά στα κρούσματα των ευπαθών ομάδων.
Τα νούμερα της κυβέρνησης αμφισβητήθηκαν ανοιχτά από 200 επιστήμονες που σε δημόσια επιστολή τους στις 14 Μάρτη συνυπέγραφαν τα εξής [15]:
«Ta τρέχοντα στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των λοιμώξεων στο Ηνωμένο Βασίλειο ακολουθούν τις καμπύλες εξάπλωσης, που έχουν ήδη παρατηρηθεί σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. Τα ίδια δεδομένα δείχνουν ότι ο αριθμός των προσβεβλημένων από την ασθένεια θα είναι της τάξης των δεκάδων χιλιάδων σε λίγες μέρες. Υπό ανεξέλεγκτη διάδοση, το ξέσπασμα θα επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους τις επόμενες βδομάδες.
[…] Η κατεύθυνση προς "ανοσία αγέλης" σε αυτό το σημείο δεν φαίνεται βιώσιμη επιλογή, καθώς αυτό θα θέσει το NHS σε ένα ακόμη ισχυρότερο επίπεδο πίεσης, διακινδυνεύοντας πολύ περισσότερες ζωές απ' ό,τι είναι απαραίτητο. Με την εφαρμογή των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης τώρα, η ανάπτυξη μπορεί να επιβραδυνθεί δραματικά και χιλιάδες μπορούν να γλιτώσουν».
Η επιστολή αυτή δεν επηρέασε καθόλου τις εξελίξεις, δεν «συγκίνησε» κάποιον από την αντιπολίτευση.
Στις 16 Μαρτίου, δημοσιεύτηκε ειδική μελέτη επιστημόνων του Ιμπίριαλ με επικεφαλής τον επιδημιολόγο καθηγητή Νιλ Φέργκιουσον [16]. Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι εστίασαν σε ρητή αναφορά της ομάδας για την πρόβλεψη του συνολικού αριθμού των νεκρών στην περίπτωση ανεξέλεγκτης μετάδοσης του νόσου, προεξοφλώντας ότι αυτοί άλλαξαν τα επιστημονικά δεδομένα και ώθησαν τον Τζόνσον στην καραντίνα. Συγκεκριμένα προέβλεπαν 510.000 νεκρούς για τη Μεγάλη Βρετανία. Μόνο που, όπως είδαμε, αυτό το νούμερο το είχε ήδη προβλέψει ο βασικός σύμβουλος της κυβέρνησης Κρις Γουίτι από την πρώτη στιγμή, στις δηλώσεις της κυβέρνησης στις 12 Μάρτη.
Στην πραγματικότητα η μελέτη του Ιμπίριαλ απηχούσε τις κατευθυντήριες γραμμές της στρατηγικής της κυβέρνησης Τζόνσον. Το «ζουμί» βρίσκεται στις προβλέψεις των καθημερινών κρίσιμων περιστατικών ανάλογα με την τακτική αντιμετώπισης της πανδημίας. Εκεί λοιπόν αναγράφονται επί λέξει τα εξής [16, σελ.7]:
«Ο στόχος του μετριασμού είναι να μειωθεί ο αντίκτυπος μιας επιδημίας επιπεδώνοντας την καμπύλη, μειώνοντας την κορυφή και τους συνολικούς θανάτους. Δεδομένου ότι ο στόχος του μετριασμού είναι να ελαχιστοποιηθεί η θνησιμότητα, οι παρεμβάσεις πρέπει να παραμείνουν σε ισχύ για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα του επιδημιολογικού κύκλου.Παρουσιάζοντας τέτοιες παρεμβάσεις πολύ νωρίς, δημιουργείται ο κίνδυνος να επιτρέψουν τη μετάδοση, μόλις αρθούν (εάν δεν αναπτυχθεί επαρκής ανοσία της αγέλης). Είναι επομένως απαραίτητο να εξισορροπηθεί ο χρόνος εισαγωγής (σ.σ.: των παρεμβάσεων) με την κλίμακα των διαταραχών και την πιθανή περίοδο κατά την οποία μπορούν να διατηρηθούν οι παρεμβάσεις. Σε αυτό το σενάριο, οι παρεμβάσεις μπορούν να περιορίσουν τη μετάδοση στο βαθμό που αποκτιέται μικρή ανοσία αγέλης – οδηγώντας στην πιθανότητα να εμφανιστεί ένα δεύτερο κύμα μόλυνσης μόλις αρθούν οι παρεμβάσεις».
Λίγο παρακάτω ξεδιπλώνεται το βασικό εύρημα της μελέτης, που δικαίωνε τη στρατηγική της κυβέρνησης Τζόνσον[16, σελ 11]:
«Ο συνδυασμός και των τεσσάρων παρεμβάσεων (κοινωνική αποστασιοποίηση ολόκληρου του πληθυσμού, απομόνωση περιπτώσεων, καραντίνα νοικοκυριού και κλείσιμο σχολείων και πανεπιστημίων) προβλέπεται να έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο, πλην ενός πλήρους αποκλεισμού που εμποδίζει επιπρόσθετα τους ανθρώπους να εργαστούν. Μόλις χαλαρώσουν οι παρεμβάσεις (στο παράδειγμα στο Σχήμα 3 από τον Σεπτέμβρη και μετά), οι λοιμώξεις αρχίζουν να αυξάνονται με αποτέλεσμα την προβλεπόμενη κορύφωση της επιδημίας αργότερα μέσα στο έτος. Οσο πιο επιτυχημένη είναι η στρατηγική σε προσωρινή καταστολή τόσο μεγαλύτερη προβλέπεται να είναι η μεταγενέστερη επιδημία, αν δεν υπάρχει εμβολιασμός, λόγω της μικρότερης δημιουργίας ανοσίας αγέλης».
Ας θυμηθούμε τι έλεγε ο Βάλανς στις 13 Μαρτίου: «Αν καταπιέζεις κάτι πολύ, πολύ σκληρά, τότε αν απελευθερώσεις τα μέτρα, αυτό αναπηδά και επιστρέφει τη λάθος στιγμή».
Τέλος, ας θυμηθούμε ότι ο Βάλανς στις 12 Μαρτίου σκόπιμα θεωρούσε ότι η απαγόρευση μαζικών συναθροίσεων θα οδηγήσει σε αύξηση των κρουσμάτων σε κλειστούς χώρους. Ολως τυχαίως, η έρευνα του Ιμπίριαλ δεν περιελάμβανε ούτε τον αντίκτυπο του αποκλεισμού των λεγόμενων υπερμεταδοτών λόγω αναστολής των δημόσιων συναθροίσεων, ούτε τον αντίκτυπο της ιχνηλάτησης και της διάγνωσης με πραγματοποίηση μαζικών μοριακών τεστ. Γιατί τότε θα φαινόταν ότι η γενικευμένη καραντίνα δε θα χρειαζόταν να κρατήσει από τις 20 Μάρτη (τότε άρχιζε η προβλεπόμενη καμπύλη των κρίσιμων περιστατικών στη μελέτη) μέχρι τον Σεπτέμβρη για να συρρικνωθούν τα κρίσιμα περιστατικά.
Επιπλέον, τα μέτρα θα αίρονταν σταδιακά μετά από 50 μέρες, αλλά θα έπρεπε να ακολουθηθεί πλέον τεχνική ιχνηλάτησης, διάγνωσης και όχι μόνο απομόνωσης, όπως ακριβώς έγινε στις χώρες που είχαν πληγεί από τον SARS-CoV-1 και είχαν πάρει αμέσως μέτρα αναχαίτισης της εξάπλωσης από τις 31 Δεκέμβρη, στην πρωταρχική φάση της εξάπλωσης του ιού, χωρίς να χρειαστεί να πάρουν οριζόντια περιοριστικά μέτρα καραντίνας, με στόχο να συρρικνώσουν ακριβώς τα κρούσματα και να τα μηδενίσουν στο μέλλον, όπως έγινε με τον SARS-CoV-1 και τον MERS, χωρίς να χρειαστεί ποτέ η πλειοψηφία του πληθυσμού να αποκτήσει ανοσία αγέλης. Στην καλύτερη περίπτωση, μέχρι την τελική εκμηδένιση των κρουσμάτων, θα προκύψει και εμβόλιο και έτσι δε θα χρειαστεί να νοσήσει το 60%-70% του πληθυσμού, ρισκάροντας χιλιάδες ζωές για τα κέρδη των καπιταλιστών.
[1] Χρονικό ενός διεθνούς εγκλήματος | Η εγκληματική ολιγωρία των "ειδικών" του Π.Ο.Υ που έθεσαν τα κέρδη των καπιταλιστών πάνω από τις ανθρώπινες ζωές https://www.eksegersi.gr/issue/2020/Διεθνή/35393.Χρονικό-ενός-διεθνούς-εγκλήματος-Η-εγκληματική
[2] https://www.theguardian.com/politics/live/2020/mar/12/trumps-travel-ban-wont-have-much-impact-on-spread-of-coronavirus-says-rishi-sunak-live-news
[3] Κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών που έχουν προσβληθεί από τον νέο κοροναϊό του 2019 στην Ουχάν, Κίνα, The Lancet, 24 Γενάρη 2020
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30183-5/fulltext
[4] https://www.dailymail.co.uk/health/article-8050705/Trail-Italian-coronavirus-super-spreader-Marathon-runner-38-heart-crisis-Europe.html
[5] https://graphics.reuters.com/CHINA-HEALTH-SOUTHKOREA-CLUSTERS/0100B5G33SB/index.html
[6] https://www.ejinsight.com/eji/article/id/2365283/20200131-why-wuhan-couple-with-coronavirus-were-able-to-move-around-in-hk
[7] https://www.theguardian.com/world/2020/mar/13/coronavirus-science-chief-defends-uk-measures-criticism-herd-immunity\
[8] https://www.bbc.co.uk/programmes/p086hjgc
[9] https://www.worldometers.info/coronavirus/country/greece/
[10] https://www.japantimes.co.jp/news/2020/03/05/national/99-japan-elementary-schools-close-doors-coronavirus/#.XpYwdf0zbIU
[11] https://www.worldometers.info/coronavirus/country/japan/
[12] https://www.worldometers.info/coronavirus/country/uk/
[13] https://www.worldometers.info/coronavirus/country/china/
[14] https://www.bbc.com/news/science-environment-51892402
[15] https://maths.qmul.ac.uk/~vnicosia/UK_scientists_statement_on_coronavirus_measures.pdf
[16] https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-COVID19-NPI-modelling-16-03-2020.pdf
