Στις 2 Ιούνη, το υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε τη διεξαγωγή τεστ αντισωμάτων σε όλους τους εργαζόμενους στο ΕΣΥ. Διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ (https://eody.gov.gr/xekinise-i-diexagogi-test-antisomaton-se-oloys-toys-ergazomenoys-sto-ethniko-systima-ygeias/): «Το Υπουργείο Υγείας έχει ως πρώτη προτεραιότητα την προστασία των επαγγελματιών υγείας, που αποτελούν την εμπροσθοφυλακή του Εθνικού Συστήματος Υγείας, καθώς και των ευάλωτων και ευπαθών ομάδων του πληθυσμού. Στο πλαίσιο αυτό, εξασφάλισε αξιόπιστο τεστ αντισωμάτων που θα διεξαχθεί, κατ’ αρχάς, στους επαγγελματίες υγείας και σε όλους τους εργαζόμενους που υπηρετούν στο ΕΣΥ».
Την περίοδο της έξαρσης της πανδημίας δεν έκαναν τεστ διάγνωσης (μοριακά) στους εργαζόμενους του ΕΣΥ, αφήνοντας τα νοσοκομεία εντελώς αθωράκιστα, με αποτέλεσμα να σταματήσει να προσέρχεται στα νοσοκομεία κάθε μη έκτακτο περιστατικό (με συνέπειες, φυσικά, στην υγεία του ελληνικού λαού). Τώρα, θέλουν να κάνουν τεστ αντισωμάτων, για να δουν αν και πόσοι υγειονομικοί προσβλήθηκαν από τον κοροναϊό! Δεν μας λένε αν το «αξιόπιστο τεστ αντισωμάτων» που «εξασφάλισε» το υπουργείο είναι αυτό της Abbott, που διαφήμιζαν ο Κικίλιας παρέα με τον Πάιατ (βλ. https://www.eksegersi.gr/Επικαιρότητα/35731.Χοντρό-«παιχνίδι»-με-τα-μονοπώλια-του-φαρμάκου-σε). Αυτό είναι rapid test, δηλαδή διπλά αναξιόπιστο. Στην ανακοίνωση, πάντως, γίνεται λόγος για δείγματα που «θα αποστέλλονται είτε στο πλησιέστερο Νοσοκομείο που υπάρχει εγκατεστημένος αναλυτής, είτε στο Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας», άρα όχι για rapid test, αλλά μ’ αυτούς ποτέ δεν ξέρεις, γιατί ποτέ δεν λένε την αλήθεια.
Οπως θα δούμε, τα τεστ αντισωμάτων δεν είναι αξιόπιστα για τη διάγνωση του κοροναϊού σε νοσούντες. Η έμμεση εκτίμηση της ύπαρξης του ιού, μέσω της εύρεσης αντισωμάτων του οργανισμού σε αυτόν, και όχι ο άμεσος εντοπισμός του γονιδιακού αποτυπώματος του κοροναϊού στο DNA του ασθενούς, τα καθιστά σαφώς πιο αναξιόπιστα. Η πιθανότητα ψευδούς αρνητικού αποτελέσματος στα τεστ αντισωμάτων είναι σημαντική και επομένως μπορεί να προκαλέσει σημαντική ενδονοσοκομειακή διασπορά του ιού από υγειονομικούς της πρώτης γραμμής, που ενώ θα είναι καθησυχασμένοι ότι δεν είναι θετικοί στον ιό, θα μεταδίδουν τον ιό σε συναδέλφους τους, σε ασθενείς και συγγενείς τους. Ο ΕΟΔΥ για μια ακόμη φορά βάζει πλάτη στις εγκληματικές ενέργειες της κυβέρνησης, που από την πρώτη στιγμή έχει αφήσει τη χώρα αθωράκιστη, κρύβοντας την ανεπάρκειά της στα πλέον αξιόπιστα εργαστηριακά τεστ μοριακής διάγνωσης PCR.
Η τεχνική Αλυσιδωτής Αντίδρασης Πολυμεράσης (PCR) βασίζεται στην απομόνωση και τον πολλαπλασιασμό σε δισεκατομμύρια αντίγραφα στο δοκιμαστικό σωλήνα (in vitro) μιας αλληλουχίας DNA, στην οποία έχει διαπιστωθεί ερευνητικά από φορείς με διεθνές κύρος ότι ο ιός έχει αφήσει το γενετικό του αποτύπωμα, με τη χρήση κατάλληλων ενζύμων (π.χ. πολυμεράση). Ο πολλαπλασιασμός αυτός (ή αλλιώς μεγέθυνση) είναι που επιτρέπει την αξιόπιστη διάγνωση. Η διαδικασία του πολλαπλασιασμού βασίζεται στο διπλασιασμό σε διαδοχικά στάδια (αρκετές δεκάδες) της συγκεκριμένης δίκλωνης αλυσίδας του DNA, μέσω εναλλαγής της θερμοκρασίας του σωλήνα. Σε κάθε στάδιο, κάθε δίκλωνη αλυσίδα διασπάται στα δυο και νουκλεοτίδια που βρίσκονται στο σωλήνα ως αντιδραστήρια απορροφούνται κατάλληλα, δημιουργώντας στο τέλος του σταδίου δυο νέες δίκλωνες αλυσίδες. Eπειδή ο κοροναϊός έχει γονιδίωμα RNA, προηγείται το στάδιο της μετατροπής της αλληλουχίας RNA του ιού στα δείγματα του ασθενούς σε συμπληρωματική αλληλουχία DNA, με τη χρήση του ενζύμου της αντίστροφης τρανσκριπτάσης. Στα ανθρώπινα κύτταρα όλη η πληροφορία για την παραγωγή πρωτεϊνών βρίσκεται στο DNA, που μεταφράζεται σε αλυσίδες RNA και αυτές με τις σειρά τους δίνουν τις οδηγίες παραγωγής των πρωτεϊνών στα ριβοσώματα.
Η διαδικασία της διάγνωσης με την τεχνική PCR συνολικά παίρνει ορισμένες ώρες, τόσο λόγω των σταδίων του πολλαπλασιασμού, το καθένα από τα οποία μπορεί να κρατά αρκετά λεπτά, όσο και των υπόλοιπων διαδικασιών που πρέπει να προηγηθούν στο εργαστήριο για την επεξεργασία του δείγματος του ασθενούς. Στην περίπτωση που τα μηχανήματα για την τεχνική PCR είναι λίγα, εξυπακούεται ότι η καθυστέρηση στη διάγνωση για κάθε ασθενή θα εξαρτάται από την ουρά αναμονής των εισερχόμενων δειγμάτων και από το πόσα μπορούν να εξυπηρετηθούν ταυτόχρονα από τα μηχανήματα PCR. Τέλος, το δείγμα που χρησιμοποιείται λαμβάνεται από ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (δείγματα ρινοφαρυγγικού και στοματοφαρυγγικού επιχρίσματος), εκεί δηλαδή που αναπτύσσεται αμέσως ο κοροναϊός SARS-COV-2.
Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετά εργαστήρια βιολογίας και εργαστήρια διάγνωσης μικροβιολόγων σε νοσοκομεία, που διαθέτουν μηχανήματα PCR. Από το ξέσπασμα της επιδημίας στην Ελλάδα το πρόβλημα που επικαλούνταν οι ειδήμονες του υπουργείου και του ΕΟΔΥ ήταν η έλλειψη αντιδραστηρίων. Τα αντιδραστήρια στην περίπτωση αυτή είναι και τα ένζυμα (πολυμεράση, αντίστροφη τρανσκριπτάση) που παράγονται με την καλλιέργεια βακτηρίων. Η διαδικασία παραγωγής των ενζύμων αυτών δεν απαιτεί την ύπαρξη κάποιας περίπλοκης και αναπτυγμένης τεχνογνωσίας και βιομηχανίας. Υπάρχουν αρκετοί εξειδικευμένοι έλληνες βιολόγοι που μπορούν να παράγουν αυτά τα ένζυμα εν αφθονία μέσα σε βδομάδες, στα υπάρχοντα βιολογικά εργαστήρια. Επιστρατεύοντας όλα τα εργαστήρια με μηχανήματα PCR, καθώς και όσα έχουν τις κατάλληλες υποδομές για την παραγωγή αντιδραστηρίων, υπό την εποπτεία ενός ενιαίου φορέα με επιστήμονες του ΕΣΥ και των πανεπιστημίων, μισθώνοντας εξειδικευμένους βιολόγους και μικροβιολόγους, η χώρα θα μπορούσε να παράγει μαζικά αντιδραστήρια και να διεξάγει δεκάδες χιλιάδες τεστ μοριακής διάγνωσης τη μέρα.
Η κυβέρνηση, όμως, δε θέλει κάτι τέτοιο. Προτιμά να επιδοτεί με ζεστό χρήμα «ημέτερους» στον ιδιωτικό τομέα της υγείας και βέβαια να αγοράζει λιγοστά έτοιμα κιτ από μονοπώλια του εξωτερικού, όπως τη γερμανική Roche, που είναι τμήμα του μονοπωλιακού κολοσσού της Bayer. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και μέσα στην ίδια τη Γερμανία, με την αφθονία των βιολογικών εργαστηρίων, υπήρξε σύγκρουση για την τελική επικράτηση της αγοράς των αντιδραστηρίων σε έτοιμα κιτ από την Roche.
Μόλις στις 25 Μάη, στην επίσημη ιστοσελίδα του αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) (https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-nCoV/hcp/clinical-criteria.html), δημοσιεύτηκε η κάτωθι σύσταση (σ.σ. η επισήμανση δική μας):
«Συστάσεις για τα τεστ αντισωμάτων
Ενημερώθηκε στις 25 Μάη του 2020
Το CDC δε συνιστά τη χρήση τεστ αντισωμάτων για τη διάγνωση οξείας λοίμωξης».
Το αμερικανικό CDC θα είχε κάθε λόγο να προμοτάρει τα ταχέα τεστ αντισωμάτων που παράγουν μεγάλες αμερικανικές εταιρίες-κολοσσοί σαν την Abbott, δεν το κάνει, όμως, γιατί γνωρίζει ότι θα προκαλέσουν τεράστια προβλήματα στην καταπολέμηση της νόσου εντός των ΗΠΑ. Σε αντίθεση με τα τεστ μοριακής διάγνωσης, που ακολουθούν την εργαστηριακή μέθοδο διάγνωσης PCR, εντοπίζοντας το γονιδιακό αποτύπωμα του ιού σε δείγματα του ασθενούς συλλεγμένα από το αναπνευστικό σύστημα, όπου αναπαράγεται ο κοροναϊός, τα τεστ αντισωμάτων είναι ορολογικά τεστ, που ανιχνεύουν έμμεσα την ύπαρξη του ιού, εντοπίζοντας αντισώματα που ενεργοποιούνται από το ανοσοποιητικό μας σύστημα στο αίμα, βάλλοντας εναντίον του ιού. Ομως η παραγωγή μαζικών αντισωμάτων από τον οργανισμό του ασθενούς, σε κατάλληλη ποσότητα, ώστε να μπορούν να ανιχνευθούν εργαστηριακά στο αίμα, πραγματοποιείται αρκετές μέρες αφότου έχει νοσήσει ο ασθενής και πλέον δεν είναι φορέας. Επιπλέον, ο ασθενής μπορεί να παράγει αντισώματα που ενεργοποιούνται σε πρωτεΐνες κοροναϊών του κοινού κρυολογήματος και να μοιάζουν με αυτά που ενεργοποιούνται εναντίον του SARS-CoV-2, οπότε η πιθανότητα ψευδούς αρνητικού αποτελέσματος είναι σημαντική.
Στην ιστοσελίδα του CDC ( https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/resources/antibody-tests-guidelines.html) επισημαίνονται τα εξής για όλα τα τεστ αντισωμάτων:
«Τα ορολογικά τεστ για το SARS-CoV-2, τώρα ευρέως διαθέσιμα, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην κατανόηση της επιδημιολογίας του ιού στο γενικό πληθυσμό και στον εντοπισμό ομάδων με υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης. Σε αντίθεση με τις μεθόδους άμεσης ανίχνευσης ιών, όπως η μεγέθυνση νουκλεϊκού οξέος (σ.σ.: αναφέρεται στη μεγέθυνση του DNA στην τεχνική PCR) […] τα τεστ αντισωμάτων βοηθούν στον προσδιορισμό τού κατά πόσον το άτομο που δοκιμάστηκε ήταν ποτέ μολυσμένο – ακόμη και αν το άτομο αυτό δεν έδειξε ποτέ συμπτώματα. Τα ορολογικά τεστ ανιχνεύουν φθίνουσα (σε εξασθένηση) μόλυνση ή παρελθούσα μόλυνση από τον ιό SARS-CoV-2, μετρώντας την ανοσολογική απόκριση του ξενιστή στον ιό. Επομένως, τα ορολογικά τεστ συνήθως δεν αντικαθιστούν τις μεθόδους άμεσης ανίχνευσης ως το βασικό εργαλείο για τη διάγνωση μιας ενεργού λοίμωξης SARS-CoV-2, αλλά έχουν πολλές σημαντικές εφαρμογές στην παρακολούθηση και την ανταπόκριση στην πανδημία COVID-19».
Οσον αφορά τα τεστ αντισωμάτων, χωρίζονται και αυτά σε δυο κατηγορίες, στα εργαστηριακά ορολογικά τεστ και στα λεγόμενα ταχέα (rapid) ή point of care (παρά τη κλίνη, που πραγματοποιούνται δηλαδή στο χώρο περίθαλψης, όχι στο εργαστήριο). Στα εργαστηριακά τεστ, τμήματα του ιού (αντιγόνα) προστίθενται σε δοκιμαστικούς σωλήνες και ο ορός του ασθενούς χύνεται σε αυτούς. Αν ο ορός διαθέτει τα κατάλληλα αντισώματα, που ταιριάζουν με τα αντιγόνα του κοροναϊού, με κατάλληλη βιοχημική διαδικασία ανιχνεύεται το ταίριασμα (https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/resources/antibody-tests-guidelines.html). Η τεχνική αυτή λέγεται ELIZA, απαιτεί χρόνο και βέβαια ενέχει τον κίνδυνο επιμόλυνσης του εργαστηριακού προσωπικού, αντίστοιχο με αυτό των εργαστηρίων της τεχνικής PCR.
Τα ταχέα τεστ αντισωμάτων υπόσχονταν από την αρχή του ξεσπάσματος της επιδημίας στην Ευρώπη τη συρρίκνωση του εργαστηριακού χρόνου που απαιτείται στην ELIZA, χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες που αξιοποιούν τις ιδιότητες της ύλης σε μικροσκοπικό επίπεδο, προσφέροντας ταχεία διάγνωση σε μερικά λεπτά, αξιοποιώντας δείγματα αίματος που λαμβάνονται από το δάχτυλο, αλλά τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά. Η έλλειψη πρωταρχικής εργαστηριακής επεξεργασίας του δείγματος, καθώς και η αντικατάσταση σταδίων της ELIZA με καινοτόμες τεχνολογίες περιορισμένου χρόνου αύξησαν ακόμα περισσότερο την πιθανότητα ψευδούς αρνητικού αποτελέσματος.
Για παράδειγμα, στη Μεγάλη Βρετανία, στις 19 Μαρτίου, λίγες μέρες προτού το επιτελείο του Τζόνσον αποφασίσει να εγκαταλείψει την «ανοσία της αγέλης» και να επισπεύσει την καραντίνα, ο ίδιος ο Τζόνσον ανακοίνωσε με τυμπανοκρουσίες ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα εφοδιαζόταν με ταχέα τεστ αντισωμάτων, που θα ήταν «τόσο απλά όσο ένα τεστ εγκυμοσύνης» και «θα προσέφεραν τη δυνατότητα να αλλάξει το παιχνίδι» (https://www.gov.uk/government/speeches/pm-statement-on-coronavirus-19-march-2020). Ακολούθησε κρεσέντο δημαγωγίας στα βρετανικά MME που διατυμπάνιζαν ότι η χώρα θωρακιζόταν. Ο ίδιος ο «φιλεργατικός» και «λίμπεραλ» Guardian παρουσίαζε την είδηση ότι εκατομμύρια ταχέα τεστ αντισωμάτων του δεκαπεντάλεπτου θα μοιράζονταν στους Βρετανούς στα σπίτια τους μέσω Amazon. (https://www.theguardian.com/world/2020/mar/25/uk-coronavirus-mass-home-testing-to-be-made-available-within-days). Τελικά, η υπόθεση αποδείχτηκε ένα τεράστιο φιάσκο. Εκατομμύρια τεστ αγοράστηκαν και έμειναν στις αποθήκες, αφού σε έλεγχο των αρμόδιων βρετανικών υπηρεσιών αποδείχτηκε ότι η πιθανότητα ψευδούς αρνητικού αποτελέσματος ήταν τεράστια και τα τεστ άχρηστα (https://www.nytimes.com/2020/04/16/world/europe/coronavirus-antibody-test-uk.html).
Σε αντίθεση με τη Μεγάλη Βρετανία, υπήρξε μια ευρωπαϊκή χώρα η οποία -παρότι είχε μεγάλη διασπορά και καθυστέρησε να πάρει οριζόντια μέτρα καραντίνας- κατάφερε να αλλάξει το παιχνίδι. Αυτή ήταν η Γερμανία. Αξιοποίησε γρήγορα όλα τα εργαστήρια βιολογίας σε όλα τα ομόσπονδα κρατίδια, υπό τη χαλαρή εποπτεία δυο κεντρικών Ινστιτούτων (Robert Koch και Charite), που παρείχαν τις κεντρικές κατευθυντήριες γραμμές, και άρχισε να διεξάγει μαζικά τεστ μοριακής διάγνωσης PCR. Στην αρχή υπήρχε έλλειψη αντιδραστηρίων και τα τεστ δεν ήταν πάρα πολλά, αλλά η Roche εξασφάλισε την αγορά που χρειαζόταν και άρχισε να επιταχύνει την παραγωγή, εφοδιάζοντας όλα τα εργαστήρια στα ομόσπονδα κρατίδια. Ετσι, η Γερμανία έχει πολύ λιγότερους νεκρούς, γιατί εξάπλωσε έγκαιρα τη διάγνωση σε πολύ μεγαλύτερο τμήμα των ευπαθών ομάδων και των υγειονομικών, κάτι που δεν κατόρθωσαν Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία.
Τέλος, ας θυμηθούμε τι έλεγε στις 15 Μάη ο Τσιόδρας (σ.σ. η επισήμανση δική μας):
«Σχετικά με τη χρήση τεστ αντισωμάτων, ακόμα και των πιο καλών […]. Αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάγνωση, ούτε φυσικά να συγκρίνεται με το μοριακό τεστ. Είμαστε σε συνεχή επικοινωνία με τους διεθνείς οργανισμούς. Δεν έχει αλλάξει κάτι. Δεν συστήνεται η χρήση αντισωμάτων για διάγνωση. Στην οξεία φάση της νόσου δίνουν ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα.
[…] Το τεστ των αντισωμάτων μπορεί να κάνει 20 μέρες για να γίνει θετικό. Υπάρχει πιθανότητα αυτή τη στιγμή να είμαι αρνητικός με ένα τεστ αντισωμάτων, η οποία εξαρτάται από την ημέρα της ίωσης την οποία βρίσκομαι και από την ποιότητα του τεστ. […]
Χρειάζεται να έχεις αξιόπιστο τεστ. Αυτή τη στιγμή το αξιόπιστο τεστ στην Ελλάδα είναι το μοριακό τεστ, ενώ το άλλο, το ταχύ, θα με καθοδηγήσει λάθος, θα μου δώσει μια ψεύτικη ασφάλεια πως δεν έχω κάτι, βγαίνω έξω και φυσικά μεταδίδω τον ιό μου και σε άλλους. Ο μοριακός έλεγχος με αυστηρά κριτήρια, σε συνεννόηση με τον γιατρό, είναι απαραίτητος για τη διάγνωση. Υψηλής αξιοπιστίας, και το τονίζω, όχι γρήγορα τεστ αντισωμάτων, χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή στην Πατρίδα μας για επιδημιολογικούς και μόνο σκοπούς».
Mέσα σε δυο βδομάδες ο ΕΟΔΥ άλλαξε στάση, χαρακτηρίζονας τα τεστ αντισωμάτων αξιόπιστα! Δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτε διαφορετικό από «ενσωματωμένους επιστήμονες», κυβερνητικούς εκπροσώπους. Να απαιτήσουμε τη διεξαγωγή μαζικών τεστ μοριακής διάγνωσης PCR, των μόνων αξιόπιστων τεστ για την ανίχνευση του ιού. Τα τεστ αντισωμάτων δεν είναι αξιόπιστα για διάγνωση του κοροναϊού.