Οχι μόνο τόπος εξορίας αλλά φρικτός τόπος βιασμού ψυχών, η Μακρόνησος αποτέλεσε τον προπομπό του σύγχρονου Γκουαντανάμο. Σ` αυτό το κολαστήριο πολλοί κομμουνιστές και αριστεροί εξαναγκάστηκαν να «αναμορφωθούν» σε ανθρωπόμορφα τέρατα και να καταφερθούν εναντίον των πρώην συντρόφων τους. Αυτή η σκοτεινή αλλά και η ηρωική πλευρά της Μακρονήσου περνά χωρίς δραματοποιήσεις από την οθόνη αυτού του ντοκιμαντέρ. Επταετής έρευνα έφερε στο φως έναν υπολογίσιμο όγκο υλικού. Η κινηματογραφική μεταφορά του μπορεί να μη διεκδικεί δάφνες πρωτοτυπίας, είναι όμως πολύτιμη για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι. Η ιστορία της Μακρονήσου και η εξέγερση του 1948 θάφτηκαν από τους νικητές και οι ηττημένοι δεν μπόρεσαν να προβάλλουν σε όλη της την έκταση την τραγωδία. Είναι χαρακτηριστική η απορία που έκφρασε ο πρόωρα χαμένος μεγάλος τούρκος σκηνοθέτης Γιλμάζ Γκιουνέι, όταν έμαθε τα γεγονότα της Μακρονήσου: «Γιατί δεν γυρίστηκαν ταινία;».
Ο,τι λοιπόν συντηρεί την ιστορική μνήμη είναι εκ των πραγμάτων πολύτιμο μάθημα για τις νεότερες γενιές και ταυτόχρονα ενοχλητικό αγκάθι γι` αυτούς που πρόθυμα αναλώθηκαν σε συγκυβερνήσεις, απεμπολώντας όχι απλώς συγκλονιστικές αναμνήσεις αλλά την ίδια τη νομοτέλεια της ταξικής πάλης.
Ελένη Σταματίου
