Αν κανείς επιθυμούσε να εντοπίσει ποιο ήταν το κυριαρχικό στοιχείο που οδήγησε τον κορυφαίο σκηνοθέτη-ντοκιμαντερίστα Πίτερ Γουότκινς στη σκόπιμη άγνοια και παραγνώριση από το κυρίαρχο κινηματογραφικό κύκλωμα και τα ΜΜΕ, θα πρέπει να το εντοπίσει στην ειδοποιό διαφορά του Γουότκινς από άλλους δημιουργούς και δεν είναι άλλο από την απόφασή του όχι απλώς να παρουσιάσει τα κεντρικά προβλήματα ενός απάνθρωπου συστήματος αλλά και να το αλλάξει. Αυτή η στάση ζωής οδήγησε τον Γουότκινς σε μια περιθωριοποίηση, δύσκολη αλλά και δημιουργική ταυτόχρονα. Πέρα από μνημειώδη επιτεύγματα (όπως «Η Κομμούνα», «Panishment Park»), δημιούργησε μια δική του, μοναδική οπτική γλώσσα, που ο ίδιος ονόμασε Μονοφόρμα και περιγράφεται σαν ντοκιμαντερίστικη ανασύνθεση ιστορικών γεγονότων, εμπλουτισμένων με σχόλια των συμμετεχόντων ηθοποιών. Παράλληλα, οδηγήθηκε από τις συνθήκες σε μια καταλυτική έντυπη προσέγγιση και ερμηνεία της δύναμης και της χειραγώγησης που ασκούν τα ΜΜΕ.
Κάτω απ` αυτό το γενικό πρίσμα πρέπει να ειδωθούν οι «Μονομάχοι». Αυτό το ψευδο-ντοκιμαντέρ (στην πραγματικότητα είναι fiction ταινία) γυρίστηκε το 1968 στη Σουηδία και αποτελεί μια προσομοίωση πολέμου από μεγάλες και μικρότερες δυνάμεις που απαρτίζουν τον ΟΗΕ, στην προσπάθειά τους, με το πρόσχημα της αποτροπής ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου, να διαιωνίσουν τον εθνικισμό και τη σταθερότητα του συστήματος. Ενας υπερσύγχρονος υπολογιστής παρακολουθεί και κατευθύνει τα τεκταινόμενα τσακίζοντας και ενσωματώνοντας κάθε αντίσταση.
Οι «Μονομάχοι» έχουν αδυναμίες αλλά και αρετές. Από τη μια είναι μια ζοφερή ματιά στο μέλλον αυτού του κόσμου, που παραγνωρίζει την ταξική πάλη και μεγιστοποιεί τα αδιέξοδα, και από την άλλη είναι μια έξυπνη, σκεπτόμενη αλληγορία, που θέλει να προειδοποιήσει και να προστατέψει όσους επιθυμούν να ανατρέψουν το ισχύον σύστημα.
Σε κάθε περίπτωση, «Οι Μονομάχοι» εντάσσονται στη συνολική αντίληψη του σκηνοθέτη, που εστιάζεται με επιμονή στην αποκάλυψη της χειραγώγησης που ασκούν τα ΜΜΕ και το σύστημα. Αυτό και μόνο προσδίδει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ταινία, παρά το γεγονός ότι σε κάποια σημεία της ίσως διαφωνήσετε.
Ελένη Σταματίου
