Ακούσατε μήπως την Ανγκελα Μέρκελ να υπερασπίζεται την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία (υποτίθεται ότι) έπεσε θύμα αγένειας και σεξισμού από τον Ρετζέπ-Ταγίπ Ερντογάν; Πού πήγε ο παραδοσιακός γερμανικός εθνικισμός (για να μη μιλήσουμε για την αλληλεγγύη μεταξύ γυναικών πολιτικών, οι οποίες ανήκουν στο ίδιο κόμμα και επί σειρά ετών συστεγάζονταν στην ίδια κυβέρνηση);
Ακούσατε παρόμοια αντίδραση από τον εκπρόσωπο της γαλλικής αβρότητας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος μάλιστα έχει ανταλλάξει δημόσια χοντρά «μπινελίκια» με τον Ερντογάν και θα είχε κάθε λόγο ν’ αδράξει την ευκαιρία;
Ακούσαμε, βέβαια, τον τραπεζίτη-δοτό πρωθυπουργό της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι να χαρακτηρίζει τον Ερντογάν «δικτάτορα». Με καθυστέρηση μερικών ημερών, βέβαια, και αφού είχε ολοκληρώσει την εσπευσμένη επίσκεψή του στη Λιβύη, όπου η Τουρκία είναι παρούσα ακόμα και σε στρατιωτικό επίπεδο. Και όπου οι πρώτοι που έφτασαν μετά την εγκατάσταση της νέας κυβέρνησης ήταν οι υπουργοί Εξωτερικών της Γαλλίας και της Γερμανίας (όχι όμως και της Ιταλίας).
Λέτε να αιφνιδιάστηκε ο Σαρλ Μισέλ όταν στρογγυλοκάθησε στην καρέκλα δίπλα στον Ερντογάν, αφήνοντας την Ούρσουλα όρθια; Να ήταν κάνας πρωτάρης μπορεί και να αιφνιδιαζόταν, αλλά προτού τοποθετηθεί από τον γαλλογερμανικό άξονα στη θέση του προέδρου της ΕΕ, υπήρξε επί πενταετία πρωθυπουργός του Βελγίου, πρωτύτερα υπουργός (ο νεαρότερος υπουργός στην ιστορία του Βελγίου) και βουλευτής, πρωτύτερα δημοτικός σύμβουλος και δήμαρχος της Βαβρ, ενώ κατάγεται από πολιτική οικογένεια και μπήκε στην πολιτική από 16 ετών. Στα 46 χρόνια του έχει μια μακρά πολιτική εμπειρία, ώστε να μην αιφνιδιάζεται από απρόοπτα εθιμοτυπικού είδους.
Υπήρξε τελικά ανάγωγος και σεξιστής (λόγω ισλαμικής ιδεοληψίας) ο Ερντογάν ή η ανάγωγη ήταν η Φον ντερ Λάιεν;
Το Ισλάμ, ως θρησκεία, δεν έχει διαφορετική άποψη για τη γυναίκα απ’ αυτήν που έχουν οι άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες, των οποίων άλλωστε το Ισλάμ αποτελεί μετεξέλιξη («η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα» γράφει ο Παύλος στους Εφέσιους, στην επιστολή που διαβάζεται κατά το ορθόδοξο γαμήλιο τελετουργικό). Απλά, στην καπιταλιστική Δύση πολλά έχουν ξεπεραστεί (η ανάπτυξη του καπιταλισμού οδήγησε τη γυναίκα να βγει από το σπίτι και να μπει στη δουλειά, φορτώνοντάς της διπλό ζυγό), ενώ στις καθυστερημένες ισλαμικές κοινωνίες, που η γυναίκα κάθεται στο σπίτι και μεγαλώνει τα (πολλά) παιδιά, επιβιώνει ακόμα η σκοταδιστική θρησκευτική αντίληψη για τη γυναίκα, είτε στην ακραία εκδοχή της, της γυναίκας-δούλας (σε χώρες όπως το Αφγανιστάν ή τη Σαουδική Αραβία, για την οποία όμως δεν μιλούν, διότι είναι στενή σύμμαχος των δυτικών ιμπεριαλιστικών κρατών), είτε σε πιο ήπιες μορφές οι οποίες μάλιστα είναι πιο συνεπείς με την ισλαμική ιδεολογία (γυναίκα υποταγμένη μεν στον άνδρα, που πρέπει όμως να αντιμετωπίζεται με σεβασμό, εντός των καθορισμένων για τα δύο φύλα ορίων).
Εν πάση περιπτώσει, η Τουρκία (χάρη στις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που έκανε ο Μουσταφά Κεμάλ τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα), δεν είναι ούτε Αφγανιστάν ούτε Σαουδική Αραβία. Και ο Ερντογάν είναι ισλαμιστής για το εκλογικό του ακροατήριο και σύγχρονος τούρκος αστός πολιτικός στις διεθνείς σχέσεις.
Να δώσουμε ένα παράδειγμα. Το ισλαμικό τυπικό απαγορεύει να αγγίζει ένας άνδρας μια γυναίκα που δεν είναι η μητέρα του, η σύζυγός του ή η κόρη του. Ετσι, όταν πρέπει να χαιρετίσει μια γυναίκα, ακουμπά το δεξί του χέρι στο μέρος της καρδιάς του και κλίνει με σεβασμό το κεφάλι. Αυτό δεν είναι ένδειξη περιφρόνησης προς τη γυναίκα, όπως ισχυρίζονται διάφοροι στη Δύση, αλλά ένδειξη σεβασμού (σύμφωνα με την ισλαμική ιδεολογία, φυσικά). Μπορείς να κρίνεις την ισλαμική ιδεολογία (αλλά να μην ξεχνάς τις εξίσου σκοταδιστικές υπόλοιπες θρησκευτικές ιδεολογίες), όχι όμως να θεωρείς τη συγκεκριμένη χειρονομία ως προσβλητική εκδήλωση, όταν η πρόθεση υποδηλώνει ακριβώς το αντίθετο.
Ο Ερντογάν, όταν συναντιέται με τη Μέρκελ, ξεχνάει το ισλαμικό τυπικό και κάνει κανονική χειραψία.
Αντίθετα, όταν συναντιέται με την Φον ντερ Λάιεν, ακολουθεί το ισλαμικό τυπικό, όπως μπορείτε να δείτε στις φωτογραφίες (αριστερά από την τωρινή συνάντηση στην Αγκυρα, δεξιά από παλαιότερη συνάντηση). Και η Ούρσουλα μια χαρά το ξέρει το ισλαμικό τυπικό και ανταποκρίνεται αναλόγως. Αν δούμε το βίντεο της υποδοχής έξω από το προεδρικό μέγαρο της Τουρκίας, πρώτα βάζει η Ούρσουλα το χέρι στην καρδιά και μετά ο Ερντογάν.
Για ποιο λόγο κάνει ο Ερντογάν αυτόν το διαχωρισμό; Σίγουρα όχι για λόγους θρησκευτικών πεποιθήσεων, αλλά για λόγους πολιτικής. Με τη Μέρκελ σφίγγει τα χέρια γιατί θέλει να δείξει ισάξιός της, ενώ την Ούρσουλα την αντιμετωπίζει ως απλή υπάλληλο των ιμπεριαλιστών. Η ίδια, άλλωστε, έχει αποδειχτεί σκέτη νούλα στο πόστο της και οι πάντες κάνουν τη σύγκριση με τον Γιούνκερ, ο οποίος -ακόμα και όταν είχε πιει τα «σκονάκια» του και έκανε τα γνωστά καραγκιοζιλίκια του- επεδείκνυε στόφα πολιτικού ηγέτη και όχι ανώτερου υπαλλήλου που απλώς διεκπεραιώνει εντολές άλλων.
Ναι, αλλά ανώτερος υπάλληλος είναι και ο Μισέλ. Γιατί ο Ερντογάν τον έβαλε να καθήσει δίπλα του, αφήνοντας την Ούρσουλα να παριστάνει την έκπληκτη, μέχρι να πάει να «παλουκωθεί» στον καναπέ, απέναντι από τον Τσαβούσογλου; Πρώτο, ο Μισέλ τυπικά είναι πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, άρα -κατά το πρωτόκολλο- ομότιμος του Ερντογάν. Δεύτερο (και κυριότερο), γιατί ο Μισέλ εκτελεί πιστά τις εντολές της Μέρκελ. Τρίτο, γιατί η Φον ντερ Λάιεν, στην προσπάθειά της να δείξει ότι διαθέτει πολιτική ηγετικότητα, έχει «βγάλει γλώσσα» για την πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, κανένα sofa gate. Οπως είπε και ο Τσαβούσογλου, οι ρυθμίσεις έγιναν από τις υπηρεσίες εθιμοτυπίας της τουρκικής και της ευρωπαϊκής προεδρίας, χωρίς συμμετοχή εκπροσώπου εθιμοτυπίας της Κομισιόν. Δεν υποβλήθηκε αίτημα ισότιμης αντιμετώπισης της προέδρου της Κομισιόν με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Και πρέπει να λέει αλήθεια ο Τσαβούσογλου. Καταρχάς, ο Ερντογάν τους υποδέχτηκε και τους δύο έξω από το ακ-σαράι. Ο Μισέλ δεν περίμενε τη Φον ντερ Λάιεν. Βγήκε από τη λιμουζίνα του και πήγε σχεδόν τρέχοντας να σταθεί δίπλα στον Ερντογάν, χωρίς να περιμένει να βγει η Ούρσουλα από τη δική της λιμουζίνα και να βαδίσουν μαζί στο γαλάζιο χαλί. Οταν έφτασε η Ούρσουλα, ο Ερντογάν τη χαιρέτισε με ισλαμικό σεβασμό, της έδειξε να σταθεί δίπλα του και αφού βγήκαν οι φωτογραφίες, της έδειξε εξίσου ευγενικά να προηγηθεί και αυτός ακολούθησε.
Οταν μπήκαν μέσα, ο Μισέλ έσπευσε να στρογγυλοκαθήσει στην μοναδική πολυθρόνα, όπως του έδειξε ο Ερντογάν που κάθησε μετά απ’ αυτόν, ο Τσαβούσογλου περίμενε να καθήσει στον ένα καναπέ και μόνο η Ούρσουλα έμεινε όρθια σαν να την είχαν βάλει τιμωρία, ενώ ήξερε καλά ότι έπρεπε να καθήσει στον άλλο καναπέ, απέναντι από τον Τσαβούσογλου.
Αν υπάρχει sofagate, αυτό το δημιούργησαν ο Μισέλ και η Φον ντερ Λάιεν με την επιδεικτική έκπληξή της (είναι γνωστό, άλλωστε, ότι Σαρλ και Ούρσουλα ανταλλάσσουν καλημέρα μόνο όταν βρίσκονται μπροστά στις κάμερες, από υποχρέωση, γιατί δε θέλουν να βλέπουν ο ένας την άλλη και η μία τον άλλο ούτε ζωγραφιστό/ή), και όχι ο Ερντογάν, ο οποίος μάλιστα δεν πήρε αμέσως χαμπάρι ότι η κυρία ήθελε πολυθρόνα δίπλα του. Και για να τελειώνουμε, δείτε μια φωτογραφία από παλαιότερη συνεργασία του ίδιου κουαρτέτου. Ο Μισέλ κάθεται απέναντι από τον Ερντογάν, ως ομότιμός του, και η Φον Ντερ Λάιεν κάθεται απέναντι από τον Τσαβούσογλου, ως οιονεί ομότιμή του.
Και ο Ντράγκι γιατί έβγαλε ξαφνικά «δοντάκια»; Προφανώς, γιατί πήγε στη Λιβύη και δε βρήκε τίποτα (τα είχαν πάρει όλα οι γαλλο-γερμανοί, έχοντας απευθείας παρασκηνιακές συνομιλίες με την Τουρκία, που έχει στρατιωτική παρουσία στο πλευρό των νικητών αυτής της φάσης του φατριαστικού πολέμου και προφανώς πρέπει ν’ ανταμειφθεί γι’ αυτό). Κατηγορώντας τον Ερντογάν ως δικτάτορα (χαρακτηρισμός εντελώς ασυνήθιστος στα χείλη ευρωπαίου ιμπεριαλιστή πολιτικού), ο Ντράγκι θέλησε να στείλει μήνυμα στους Μέρκελ-Μακρόν. Και χρησιμοποίησε την Φον ντερ Λάιεν ως εργαλείο. Ο πολύπειρος τραπεζίτης δεν νομίζουμε ότι ποντάρει στην ξεδοντιασμένη και παντελώς αναξιόπιστη (ιδιαίτερα μετά το φιάσκο των εμβολίων) πρόεδρο της Κομισιόν.
Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι ο Ερντογάν, που δε βάζει γλώσσα μέσα, μολονότι έκανε δηλώσεις μετά την προσευχή της Παρασκευής, δεν είπε τίποτα για τον Ντράγκι. Είχαν προηγηθεί ο Τσαβούσογλου με ένα καυστικότατο tweet («Καταδικάζουμε έντονα την απαράδεκτη και δημαγωγική ρητορική του διορισμένου ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι και τα προσβλητικά και ανεξέλεγκτα σχόλιά του για τον εκλεγμένο πρόεδρό μας») και ο αντιπρόεδρος του κυβερνώντος ΑΚΡ, που θύμισε στον Ντράγκι τον Μουσολίνι, όχι όμως ο Ερντογάν (τουλάχιστον μέχρι στιγμής). Εχει κι αυτό την εξήγησή του. Πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι, καθώς Ιταλία και Τουρκία έχουν μεγάλο όγκο εμπορικών συναλλαγών, τραπεζικών διασυνδέσεων, ενεργειακών συμφωνιών κτλ.
Αντί λοιπόν να βλέπουμε «γαϊδουριά», «ισλαμισμό» και άλλα τέτοια ηθικοπλαστικά, ας συνηθίσουμε να βλέπουμε τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα και τους συσχετισμούς τους, αναφορικά με μια μη ιμπεριαλιστική αλλά περιφερειακή δύναμη όπως η Τουρκία.
Π.Γ.