Είναι σίγουρα η τρίτη, μπορεί και η τέταρτη φορά που η κυβερνητική προπαγάνδα έστησε φιέστα για το ίδιο θέμα. Για την ολοκλήρωση της λεγόμενης ενισχυμένης επιτήρησης. Η πρώτη φορά ήταν όταν έγινε η σχετική εισήγηση από την Κομισιόν, η δεύτερη όταν πάρθηκε η απόφαση από το Eurogroup, τρίτη τώρα που η απόφαση εφαρμόζεται. Μπορεί να έχει μεσολαβήσει και καμιά άλλη φορά ενδιάμεσα, που μας διαφεύγει.
Προηγήθηκε δήλωση του Σταϊκούρα που έτρεξε να προλάβει. Την άλλη μέρα είχαμε μίνι διάγγελμα του Μητσοτάκη, που ως μεγαλόκαρδος αυτοκρατορίσκος ευχαρίστησε τους υπηκόους του που τον ακολούθησαν:
«Σήμερα είναι μια μέρα πιο αισιόδοξη, καθώς το Eurogroup αναγνώρισε πανηγυρικά την επιτυχία της ελληνικής οικονομίας αλλά και τις μεγάλες προσπάθειες της ελληνικής κοινωνίας.
Χθες, οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης αποφάσισαν, με απόλυτη ομοφωνία, να εκταμιευθούν στη χώρα 725 εκατομμύρια ευρώ από τα κέρδη των ευρωπαϊκών τραπεζών που κατέχουν ελληνικά ομόλογα. Και ταυτόχρονα να καταργηθεί σε μόνιμη βάση η αύξηση που προβλεπόταν στο επιτόκιο των δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Το πρώτο θέμα εκκρεμούσε από τις αρχές του 2019. Και σήμερα βρίσκει το πιο θετικό του τέλος. Ενώ το δεύτερο διευκολύνει την Ελλάδα να βηματίσει πιο δυναμικά στο αύριο.
Πρόκειται για μία σημαντική στιγμή για την πατρίδα μας. Που πιστοποιεί την πρόοδο του τόπου. Αλλά δικαιώνει επίσης, μία αποτελεσματική πολιτική. Η οποία στηρίζει τον πολίτη, ενώ παράλληλα υπηρετεί την απασχόληση και την ανάπτυξη. Πάνω από όλα, όμως, πρόκειται για μια εξέλιξη που επιβραβεύει τους μεγάλους κόπους και τις ελπίδες κάθε Ελληνίδας και κάθε Ελληνα.
Ολες και όλοι εσείς είστε οι πρωταγωνιστές της Ελλάδας που αλλάζει. Σας ευχαριστώ. Μένοντας πάντα στον ίδιο δρόμο της προσπάθειας. Με σιγουριά, συνέχεια και συνέπεια».
Εχουμε γράψει και άλλη φορά, πως η διαδικασία που ολοκληρώνεται τώρα είναι αυτό που εμείς είχαμε ονομάσει Μεταμνημόνιο. Την είχε συμφωνήσει ο Τσακαλώτος το 2018, αμέσως μόλις έκλεισε τυπικά ο χρόνος του τρίτου Μνημόνιου. Ο Μητσοτάκης, ψευδόμενος, αφήνει να εννοηθεί ότι θα τρέξει κάποιος πακτωλός χρημάτων προς τα κρατικά ταμεία, ενώ πρόκειται μόνο για τα κέρδη που αποκόμισαν η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης κερδοσκοπώντας με τα ελληνικά κρατικά ομόλογα, που έπρεπε να έχουν επιστραφεί εδώ και χρόνια, όμως τα κράτησαν για να μακρύνουν το Μνημόνιο για άλλα τέσσερα χρόνια. Τα κεφάλαια αυτά, μάλιστα, δε θα πέσουν στον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά θα πάνε απευθείας για ισόποση μείωση του χρέους.
Εκείνο, όμως, που δεν λένε ο Μητσοτάκης, ο Σταϊκούρας και τα παπαγαλάκια τους είναι πως με την τυπική λήξη της ενισχυμένης εποπτείας θα ξεκινήσει η λεγόμενη μεταπρογραμματική εποπτεία. Ανέφερε η απόφαση του Eurogroup τον περασμένο Αύγουστο:
«Η παρακολούθηση της οικονομικής, δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής κατάστασης της χώρας θα συνεχιστεί στο πλαίσιο της μεταπρογραμματικής εποπτείας και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Οι εκκρεμείς μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις θα παρακολουθούνται στο πλαίσιο της πρώτης έκθεσης μεταπρογραμματικής εποπτείας που θα εκδοθεί τον Νοέμβριο του 2022, στην οποία μπορεί να βασιστεί η απόφαση του Eurogroup σχετικά με την τελική δόση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους που συμφωνήθηκαν τον Ιούνιο του 2018».
Αυτή η πρώτη έκθεση έγινε τώρα και άναψε το πράσινο φως για την εκταμίευση της τελευταίας δόσης των παρακρατημένων κερδών από την κερδοσκοπία με τα ελληνικά ομόλογα.
Το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο ισχύει για όλες τις χώρες της ΕΕ, όμως η μεταπρογραμματική εποπτεία ισχύει για εκείνες τις χώρες που έχουν πάρει δάνεια από τον ESM/EFSF. Και η Ελλάδα είναι πρώτη στη σχετική λίστα. Μέχρι πότε ισχύει αυτή η μεταπρογραμματική εποπτεία; Μέχρι να αποπληρωθεί το 75% των δανείων. Μέχρι το 2060, δηλαδή.
Το (γερμανικής έμπνευσης) σχέδιο της Κομισιόν για το πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ περιγράφει ένα μόνιμο μνημονιακό κορσέ για τις χώρες με υψηλό χρέος και ιδιαίτερα γι’ αυτές που βρίσκονται σε μεταπρογραμματική εποπτεία (που πέρασαν από Μνημόνια, δηλαδή).
Μέλημα της Κομισιόν είναι η «διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους». Οπως αναφέρει η ανακοίνωση, «προτείνεται η μετάβαση σε ένα διαφανές πλαίσιο εποπτείας της ΕΕ βάσει κινδύνου, το οποίο θα διαφοροποιείται μεταξύ των χωρών, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όσον αφορά το δημόσιο χρέος». Σ’ αυτό το νέο πλαίσιο «τα κράτη μέλη θα έχουν μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών όσον αφορά τον καθορισμό της πορείας δημοσιονομικής προσαρμογής τους, ενισχύοντας την ανάληψη ευθύνης σε εθνικό επίπεδο για τις δημοσιονομικές τους πορείες».
Σύμφωνα με το σχέδιο «η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής αναφοράς, η οποία θα καλύπτει περίοδο τεσσάρων ετών, με βάση τη μεθοδολογία ανάλυσης της βιωσιμότητας του χρέους. Αυτή η πορεία προσαρμογής αναφοράς θα πρέπει να διασφαλίζει ότι το χρέος των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν σημαντικές ή μεσαίες προκλήσεις όσον αφορά το χρέος θα τεθεί σε εύλογη πτωτική πορεία και ότι το έλλειμμα θα παραμείνει με αξιόπιστο τρόπο κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ που ορίζεται στη Συνθήκη».
Επομένως, το πλαίσιο οικονομικής πολιτικής θα το βάζει η Κομισιόν και τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίσουν τα σχέδια υλοποίησης της δημοσιονομικής προσαρμογής.
Μετά, «ως τρίτο βήμα, η Επιτροπή θα αξιολογεί τα σχέδια, παρέχοντας θετική αξιολόγηση εάν το χρέος τεθεί σε πτωτική πορεία ή εάν παραμείνει σε συνετά επίπεδα, και το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει με αξιόπιστο τρόπο κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα. Το Συμβούλιο θα εγκρίνει τα σχέδια κατόπιν θετικής αξιολόγησης από την Επιτροπή».
«Τέλος, η Επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς την εφαρμογή των σχεδίων. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου σχετικά με την εφαρμογή των σχεδίων, ώστε να διευκολύνεται η αποτελεσματική παρακολούθηση και να διασφαλίζεται η διαφάνεια».
Ενόψει αυτής της διαδικασίας, ακούγεται πραγματικά ειρωνικό αυτό που γράφτηκε στην αρχή, περί μεγαλύτερης ευελιξίας στη διαμόρφωση των εθνικών πολιτικών. Ολη η διαδικασία μοιάζει με εκείνη του καταδικασμένου σε θάνατο που του επιτρέπουν να διαλέξει τον τρόπο της εκτέλεσής του.
Οσο προχωρά το κείμενο της Κομισιόν, τα πράγματα λέγονται πιο ωμά: «Θα δοθεί μεγαλύτερο περιθώριο στα κράτη μέλη για τον σχεδιασμό των δημοσιονομικών τους πορειών. Ταυτόχρονα, εφαρμόζουμε επίσης αυστηρότερα εργαλεία επιβολής της ΕΕ για τη διασφάλιση της επίτευξης των στόχων. Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) που βασίζεται στο έλλειμμα θα διατηρηθεί, ενώ θα ενισχυθεί η ΔΥΕ που βασίζεται στο χρέος. Θα ενεργοποιείται όταν ένα κράτος μέλος με χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ παρεκκλίνει από τη συμφωνηθείσα πορεία των δαπανών».
Εχει και συνέχεια, πιο ωμή: «Οι μηχανισμοί επιβολής θα ενισχυθούν: η χρήση οικονομικών κυρώσεων θα καταστεί αποτελεσματικότερη με τη μείωση των ποσών τους. Θα υπάρξουν επίσης αυστηρότερες κυρώσεις όσον αφορά τη φήμη. Οι μακροοικονομικές προϋποθέσεις για τα διαρθρωτικά ταμεία και για τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα εφαρμοστούν σε παρόμοιο πνεύμα, δηλαδή η χρηματοδότηση της ΕΕ θα μπορούσε επίσης να ανασταλεί σε περίπτωση που τα κράτη μέλη δεν έχουν λάβει αποτελεσματικά μέτρα για τη διόρθωση του υπερβολικού τους ελλείμματος.
Επιπλέον, ένα νέο εργαλείο θα εξασφαλίσει την εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων που στηρίζουν μια μεγαλύτερη πορεία προσαρμογής. Η μη εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο περιοριστική πορεία προσαρμογής και, για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων».
Αυτά αφορούν γενικά τα κράτη μέλη της ΕΕ και ιδιαίτερα αυτά της ζώνης του ευρώ. Υπάρχουν, όμως, και τα κράτη μέλη που μπήκαν σε «πρόγραμμα» (δηλαδή πήραν δάνεια από τον EFSF/ESM) και αντιμετωπίζονται σαν παρίες της Ευρωλάνδης. Γι’ αυτά τα κράτη, λοιπόν, στα οποία ανήκει και η Ελλάδα, η Κομισιόν προτείνει «ένα πιο εστιασμένο και εξορθολογισμένο πλαίσιο μεταπρογραμματικής εποπτείας», το οποίο περιγράφει ως εξής:
«Η μεταπρογραμματική εποπτεία αξιολογεί την ικανότητα αποπληρωμής των κρατών μελών που έχουν επωφεληθεί από προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής. Με το νέο πλαίσιο, και χωρίς την τροποποίηση της νομοθεσίας, η Επιτροπή προτείνει διαφορετική εφαρμογή της εποπτείας μέσω του καθορισμού σαφέστερων στόχων, με την ένταση του πλαισίου να συνδέεται με αυτούς τους στόχους. Ειδικότερα, η μεταπρογραμματική εποπτεία θα επικεντρωθεί στην αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής, στην παρακολούθηση της εφαρμογής των μη ολοκληρωθεισών μεταρρυθμίσεων και στην αξιολόγηση του κατά πόσον απαιτούνται διορθωτικά μέτρα σε περίπτωση που η ικανότητα αποπληρωμής ή η διατήρηση της πρόσβασης στην αγορά εγείρει ανησυχίες.
Η ένταση της μεταπρογραμματικής εποπτείας θα εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου, παράλληλα με την εξέλιξη της εκτίμησης κινδύνου».
Για να έχουμε μια εικόνα, θυμίζουμε ότι αυτήν τη στιγμή το ελληνικό κρατικό χρέος είναι της τάξης του 164%. Λόγω της μεγέθυνσης του ΑΕΠ και της σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Μητσοτάκη, σε συνδυασμό και με τις αποπληρωμές κάποιων παλαιών δανείων, το πολύ να πέσει στο 150% μετά από μερικούς μήνες.
Για να πέσει στο 90% (το 60% δεν το συζητάμε καν), όμως, δεν αρκεί η σκληρή δημοσιονομική πολιτική. Πρέπει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι το κόστος δανεισμού αυξάνεται πλέον, λόγω του πληθωριστικού κύματος που σαρώνει τον καπιταλιστικό κόσμο και ωθεί τα επιτόκια προς τα πάνω. Θα πρέπει να γίνει αναδιάρθρωση του χρέους, όπως έγινε το 2012, στο πλαίσιο του δεύτερου Μνημόνιου (το περιβόητο PSI για το οποίο καμαρώνει ο Βενιζέλος).
Τότε, όμως, τα κρατικά ομόλογα βρίσκονταν στα χέρια ιδιωτών σπεκουλαντών, οι οποίοι τα είχαν αγοράσει «μπιρ παρά» και είχαν συμφέρον να τα ξεφορτωθούν εισπράττοντας «ζεστό» χρήμα που θα το τοποθετούσαν σε άλλα «προϊόντα», αντί για τα εντελώς ξεφτιλισμένα ελληνικά κρατικά ομόλογα. Τώρα, το μεγαλύτερο μέρος του χρέους βρίσκεται σε ομόλογα των ευρωπαϊκών οργανισμών EFSF/ESM. Θα συμφωνήσουν οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές σε «κούρεμα» αυτών των ομολόγων;
Αυτό είναι περισσότερο ένα «τεχνικό» ζήτημα. Θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μια νέα αναδιάρθρωση (κούρεμα) του χρέους, υπό τον όρο ότι θα συνοδευόταν από ένα νέο Μνημόνιο. Για να είμαστε, μάλιστα, ακριβείς στις διατυπώσεις μας, πρέπει να πούμε πως οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές που ελέγχουν το EFSF/ESM, μέσω του Eurogroup, δεν χρειάζεται να συμφωνήσουν αλλά να αποφασίσουν. Γιατί η περιβόητη «μεταπρογραμματική εποπτεία», η οποία εκτείνεται μέχρι το 2060 και είναι αποτυπωμένη στις δανειακές συμβάσεις και των τριών Μνημονίων, τους δίνει αυτό το δικαίωμα.
Αν κάποια θα κληθεί να συμφωνήσει, αυτή θα είναι η ελληνική αστική κυβέρνηση. Υπάρχει κυβέρνηση που θα αρνηθεί; Την τελευταία φορά που ειπώθηκε κάτι σχετικό («θα καταργήσουμε τα Μνημόνια με ένα νόμο σε ένα άρθρο»), κατέληξε στην υπογραφή ενός ακόμη Μνημόνιου, του τρίτου στη σειρά, και μιας ακόμη δανειακής σύμβασης…
Να θυμίσουμε, ακόμη, ότι το περιβόητο Μεταμνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση Τσίπρα το 2018, προέβλεπε «πρωτογενή πλεονάσματα» της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ για μια τετραετία και μετά 2,2% κατά μέσο όρο μέχρι το 2060! Αρκεί και μόνο αυτή η θηλιά για να περιγράψει το μέλλον. Δεν είναι δυνατό να αποτελέσει ο καχεκτικός ελληνικός καπιταλισμός (που αποκαλεί τον τουρισμό… «βαριά βιομηχανία» του) αναπτυξιακή όαση μέσα σ’ έναν καπιταλιστικό κόσμο που οδεύει με γοργά βήματα προς μια νέα φάση ύφεσης (συνοδευόμενη από υψηλό πληθωρισμό). Οσο και να αυξηθεί ο παρονομαστής του κλάσματος «χρέος / ΑΕΠ», το 90% θα παραμείνει όνειρο απατηλό.
Τι μένει; Το 90% ως μη επιτεύξιμος στόχος, που θα χρησιμοποιείται ως εργαλείο για τη σκλήρυνση της δημοσιονομικής πολιτικής στην ίδια ταξική κατεύθυνση. Δεν είναι τυχαίο ότι το συνταξιοδοτικό κατονομάζεται ως πρωταρχικός τομέας που θέλει… μεταρρύθμιση. Πόση ακόμη… μεταρρύθμιση χρειάζεται η κοινωνική ασφάλιση; Ρητορικό είναι το ερώτημα. Οι κεφαλαιοκράτες και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι θεωρούν πως οι συντάξεις σηκώνουν κι άλλο πετσόκομμα! Και θα το επιχειρήσουν, όπως θα επιχειρήσουν και άλλες αντεργατικές και αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις.
Ας δούμε τώρα την οικονομική πραγματικότητα. Η πρόβλεψη για το ΑΕΠ του 2022 ήδη αναθεωρήθηκε, μόλις βγήκαν τα στοιχεία του τρίτου τριμήνου. 7,9% το πρώτο τρίμηνο, 7,1% το δεύτερο τρίμηνο, 2,8% το τρίτο τρίμηνο. Η πτώση αναμενόταν, όχι όμως στο επίπεδο του 2,8%. Αυτό είναι βουτιά, που αναμένεται να συνεχιστεί και το τέταρτο τρίμηνο του 2022.
Και βέβαια, τα πράγματα θα είναι χειρότερα το 2023. Γιατί; Γιατί αυτή η βουτιά στο ΑΕΠ είναι αποτέλεσμα της ύφεσης στην οποία μπαίνουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες και κυρίως η ατμομηχανή της ΕΕ, η ιμπεριαλιστική Γερμανία. Δε θα μπορούσε ο ελληνικός καπιταλισμός να παραμείνει ανεπηρέαστος. Το μόνο ερώτημα είναι πότε θα μπει σε κρίση. Ακόμη και η… βαριά βιομηχανία του ελληνικού καπιταλισμού, ο τουρισμός (!), θα πληγεί καίρια, λόγω της ύφεσης στην υπόλοιπη Ευρώπη, από την οποία αντλεί την πελατεία.
Ο πληθωρισμός αναμένεται να κινηθεί στα ίδια υψηλά επίπεδα. Μιλάμε για τον πλαστό πληθωρισμό της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat. Η μικρή αποκλιμάκωση που εμφανίζεται το τελευταίο δίμηνο είναι αποτέλεσμα των διακυμάνσεων στις διεθνείς τιμές των καυσίμων. Πρέπει, μάλιστα, να σημειωθεί πως η μείωση του πληθωρισμού μειώνει και το ΑΕΠ, γιατί στο ΑΕΠ αθροίζονται και οι έμμεσοι φόροι που εισπράττει το κράτος, που είναι τόσο υψηλότεροι όσο υψηλότερος είναι ο πληθωρισμός.
Μέσα στο 2023 θα έχουμε το φαινόμενο που οι αστοί οικονομολόγοι ονομάζουν στασιμοπληθωρισμό. Δηλαδή, στασιμότητα στο ΑΕΠ και ταυτόχρονα υψηλός πληθωρισμός. Συνδυάστε το αυτό με τη λεγόμενη μεταπρογραμματική εποπτεία και τη συνέχιση της λεγόμενης δημοσιονομικής πειθαρχίας από πλευράς ΕΕ (οι Γερμανοί δεν ακούν κουβέντα για χαλάρωση) και θα αντιληφθείτε ότι έρχονται μαύρες μέρες για την εργατική τάξη και τα άλλα εργαζόμενα λαϊκά στρώματα.
Kαθώς έχουμε μπει για τα καλά στην προεκλογική περίοδο, δίνει και παίρνει η δημαγωγία. Ο Μητσοτάκης και η υπουργική καμαρίλα του σκορπούν αριθμούς στον αέρα, εμφανιζόμενοι σαν… γκουρού της οικονομίας. «Συνεχίζουμε – και θα συνεχίσουμε – να εργαζόμαστε με σχέδιο, υπευθυνότητα, εμπιστοσύνη στις δυνατότητες της πατρίδας μας, αλλά και πλήρη επίγνωση των δυσκολιών, ώστε να καταστήσουμε την Ελλάδα ολόπλευρα ακόμα πιο ισχυρή και την οικονομία της πιο δυναμική, παραγωγική, εξωστρεφή και κοινωνικά δίκαιη» (Σταϊκούρας).
Ο Τσίπρας με τη δική του καμαρίλα υπόσχονται τα… συνήθη θαύματα. Η διαχείριση της καπιταλιστικής οικονομίας είναι ζήτημα προσώπων. Μόλις φύγει ο Μητσοτάκης και αναλάβει ο Τσίπρας, μόλις φύγει ο Σταϊκούρας και αναλάβει ο Τσακαλώτος, όλα θα φτιάξουν ως διά μαγείας. Δεν μας λένε τι θα κάνουν με τη μεταπρογραμματική εποπτεία και τις υποχρεώσεις που οι ίδιοι έχουν αναλάβει έναντι της ΕΕ. Αυτήν τη φορά δεν τα βάζουν με το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες, δεν υπόσχονται χορούς με ζουρνάδες και νταούλια ντάλα μεσημέρι, αλλά τα βάζουν μόνο με τον Μητσοτάκη. Μ’ αυτήν τη δημαγωγία προσπαθούν να κρύψουν το ότι οι ίδιοι θα διαχειριστούν τις δημοσιονομικές υποθέσεις του ελληνικού καπιταλισμού σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που και οι ίδιοι έχουν αναλάβει, υπογράφοντας το τρίτο Μνημόνιο και το Μεταμνημόνιο.
Η ψήφος δεν έχει καμιά σημασία. Η κυβέρνηση μπορεί ν’ αλλάξει, όμως η πολιτική θα παραμείνει η ίδια. Ο καπιταλισμός έχει τους δικούς του σιδερένιους νόμους, η ΕΕ έχει τους δικούς της ασάλευτους κανόνες.
Καμιά εμπιστοσύνη, λοιπόν, στα μεγάλα λόγια, στις αγωνιστικές φανφάρες, στις εκκλήσεις χωρίς πρακτικό αντίκρισμα, στο κάθε είδους πολιτικάντικο νταραβέρι. Χρειαζόμαστε μια γραμμή πλήρους ρήξης με την κεφαλαιοκρατία και το πολιτικό της σύστημα. Εξω και πέρα από τον άγονο κύκλο του κοινοβουλευτισμού και των εκλογών του.
Αυτό δεν είναι απολιτική ή μη πολιτική στάση, όπως λένε οι καλοθελητές των κομματικών επιτελείων του αστικού κοινοβουλευτισμού. Αυτό είναι μια βαθύτατα πολιτική στάση, μια στάση ρήξης και αποδέσμευσης από την εκλογική κοροϊδία και τους αέναους κύκλους της. Είναι η δέσμευση ότι δεν πρόκειται να βαδίσουμε πια κάτω από ξένες σημαίες, αλλά μόνο κάτω από τις δικές μας. Οτι παύουμε να είμαστε ψηφοφόροι που αναθέτουμε τη διαχείριση των υποθέσεών μας σ’ αυτούς που ψηφίσαμε και ότι παίρνουμε τις τύχες μας στα δικά μας χέρια.
Τις δικές μας σημαίες, τις σημαίες της εργατικής τάξης, κανείς δεν μας τις χάρισε ποτέ. Αυτές οι σημαίες φτιάχτηκαν από τα πουκάμισα των προγόνων μας και χρωματίστηκαν από το αίμα τους. Μόνοι μας πρέπει να τις φτιάξουμε και πάλι, για να τις δούμε να κυματίζουν ξανά στους αγώνες για τα δικαιώματά μας μέσα στον καπιταλισμό, στους αγώνες για να εξαφανιστεί από προσώπου Γης η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και ν’ ανατείλει το φως μιας κοινωνίας χωρίς κεφαλαιοκράτες και εργάτες, χωρίς αφέντες και δούλους, με τον πλούτο να αποτελεί συλλογική ιδιοκτησία της κοινωνίας των ανθρώπων της δουλειάς.