Η προεκλογική περίοδος έκλεισε με μια διακομματική συμφωνία που καλύφθηκε πίσω από κοκορομαχίες του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ με τη ΝΔ. Η κοκορομαχία αναπτύχθηκε πάνω στα όσα είπε ο «μαρτυριάρης» Σταϊκούρας για τις προεκλογικές εξαγγελίες του Μητσοτάκη, που δεν περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που έχει υποβληθεί στα δημοσιονομικά μαντρόσκυλα της Κομισιόν.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ, βέβαια, είχαν την πολυτέλεια να μην έχουν καταθέσει Πρόγραμμα Σταθερότητας στην Κομισιόν. Αν όμως οι μετρημένες προεκλογικές εξαγγελίες της ΝΔ δεν χωρούν στο Πρόγραμμα Σταθερότητας, πώς θα χωρέσουν οι δικές τους… «λαρτζ» προεκλογικές εξαγγελίες;
Ας μην βιαστεί κανείς να πει ότι δε θα αναγνωρίσουν το Πρόγραμμα Σταθερότητας που έχει κατατεθεί, γιατί την υποχρέωση της λεγόμενης μεταπρογραμματικής (μετα-μνημονιακής) επιτροπείας, ώστε να επιτυγχάνονται πρωτογενή πλεονάσματα (ναι, αυτά που παλαιότερα τα ονόμαζαν «ματωμένα») συγκεκριμένου ύψους, προκειμένου να εξυπηρετείται το αβυσσαλέο κρατικό χρέος, την έχουν αναλάβει όλα μαζί τα κόμματα του μνημονιακού τόξου, όταν ψήφιζαν το τρίτο Μνημόνιο τον Ιούλη του 2015.
Αλλωστε, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ αμφισβητούν το Πρόγραμμα Σταθερότητας. Αντιπολίτευση στον Μητσοτάκη προσπαθούν να κάνουν. Ο Τσίπρας το ξεκαθάρισε: «Εγώ δεν έρχομαι να πω ότι μπορούμε να βγούμε έξω από τα πλαίσια που ορίζει η ανάγκη να διατηρήσουμε το δημόσιο χρέος σε τροχιά βιωσιμότητας και δεν μπορούμε να πάμε σε έναν προϋπολογισμό ο οποίος δεν θα λαμβάνει υπόψη τους δημοσιονομικούς περιορισμούς. Αλλά μπορούμε να πάμε σε ένα άλλο μείγμα πολιτικής που θα δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο, προκειμένου να κάνεις τις αναγκαίες παρεμβάσεις και τομές που θα καλύψουν τις μεγάλες τρύπες, τα μεγάλα τραύματα του κοινωνικού κράτους».
Το πώς θα γίνει αυτό το μαγικό δεν μας το είπε. Μαγικό φίλτρο υπάρχει μόνο στη σειρά κόμιξ «Αστερίξ». Και είναι η γνωστή η ειλικρίνεια των προεκλογικών υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, από τότε που διακήρυσσε ότι θα καταργήσει τα μνημόνια και τους εφαρμοστικούς τους νόμους με ένα νόμο σε ένα άρθρο και ο Τσίπρας διαβεβαίωνε ότι η Μέρκελ και ο Σόιμπλε θα υποχρεωθούν να το δεχτούν και θα ‘ναι ντάλα μεσημέρι.
Γι’ αυτή την αποκαλυπτική κοκορομαχία, την τελευταία της προεκλογικής περιόδου, γράψαμε αναλυτικά χθες υπό τον τίτλο: Ακοστολόγητοι, σαν να λέμε… ακομβίωτοι. Κρατάμε μόνο τη δέσμευση των τριών μεγαλύτερων αστικών κομμάτων ότι θα σεβαστούν απόλυτα τις μετα-μνημονιακές υποχρεώσεις που με την υπογραφή τους έχει αναλάβει η χώρα. Και εστιάζουμε στον… δημοσιονομικό άνεμο που πνέει από τις Βρυξέλλες (χωρίς ακόμη να έχει αρχίσει να φυσάει το Βερολίνο).
Πρώτο κουδούνι
Από τον περασμένο Οκτώβρη, με τις λεγόμενες φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της, η Κομισιόν χτύπησε καμπανάκι για την ύφεση που επέρχεται στις οικονομίες της Ευρωλάνδης. «Οι προοπτικές για το 2023 είναι σημαντικά ασθενέστερες για την ανάπτυξη και υψηλότερες για τον πληθωρισμό σε σύγκριση με τις θερινές ενδιάμεσες προβλέψεις», δήλωσε τότε η Κομισιόν, τονίζοντας ότι «οι οικονομικές προοπτικές εξακολουθούν να περιβάλλονται από εξαιρετικά υψηλό βαθμό αβεβαιότητας και το ενδεχόμενο περαιτέρω οικονομικών διαταραχών εξακολουθεί να είναι έντονο».
Στις 9 Νοέμβρη του 2022, η Κομισιόν εξέδωσε την πρώτη ανακοίνωσή της «σχετικά με τις κατευθύνσεις για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ», που συνοδεύτηκε από δηλώσεις του αντιπροέδρου Βάλντις Ντομπρόβσκις και του κομισάριου Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι, αλλά για την Ελλάδα ήταν σαν να μην υπήρξε. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση έκαναν σαν να μην άκουσαν. Αναμενόμενο από την πλευρά τους, καθώς διανύαμε ήδη παρατεταμένη εκλογική περίοδο και κανένα από τα κόμματα εξουσίας δεν ήθελε να συζητά… δυσάρεστα πράγματα που θα χαλούσαν τη δημαγωγικλη προεκλογική υποσχεσιολογία.
Μέλημα της Κομισιόν είναι η «διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους». Οπως ανέφερε η ανακοίνωση, «προτείνεται η μετάβαση σε ένα διαφανές πλαίσιο εποπτείας της ΕΕ βάσει κινδύνου, το οποίο θα διαφοροποιείται μεταξύ των χωρών, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όσον αφορά το δημόσιο χρέος». Σ’ αυτό το νέο πλαίσιο «τα κράτη μέλη θα έχουν μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών όσον αφορά τον καθορισμό της πορείας δημοσιονομικής προσαρμογής τους, ενισχύοντας την ανάληψη ευθύνης σε εθνικό επίπεδο για τις δημοσιονομικές τους πορείες».
Σύμφωνα με το σχέδιο «η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής αναφοράς, η οποία θα καλύπτει περίοδο τεσσάρων ετών, με βάση τη μεθοδολογία ανάλυσης της βιωσιμότητας του χρέους. Αυτή η πορεία προσαρμογής αναφοράς θα πρέπει να διασφαλίζει ότι το χρέος των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν σημαντικές ή μεσαίες προκλήσεις όσον αφορά το χρέος θα τεθεί σε εύλογη πτωτική πορεία και ότι το έλλειμμα θα παραμείνει με αξιόπιστο τρόπο κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ που ορίζεται στη Συνθήκη».
Επομένως, το πλαίσιο οικονομικής πολιτικής θα το βάζει η Κομισιόν και τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίσουν τα σχέδια υλοποίησης της δημοσιονομικής προσαρμογής.
Μετά, «ως τρίτο βήμα, η Επιτροπή θα αξιολογεί τα σχέδια, παρέχοντας θετική αξιολόγηση εάν το χρέος τεθεί σε πτωτική πορεία ή εάν παραμείνει σε συνετά επίπεδα, και το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει με αξιόπιστο τρόπο κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα. Το Συμβούλιο θα εγκρίνει τα σχέδια κατόπιν θετικής αξιολόγησης από την Επιτροπή».
«Τέλος, η Επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς την εφαρμογή των σχεδίων. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου σχετικά με την εφαρμογή των σχεδίων, ώστε να διευκολύνεται η αποτελεσματική παρακολούθηση και να διασφαλίζεται η διαφάνεια».
Οσο προχωρούσε το κείμενο της Κομισιόν, τα πράγματα λέγονταν πιο ωμά: «Θα δοθεί μεγαλύτερο περιθώριο στα κράτη μέλη για τον σχεδιασμό των δημοσιονομικών τους πορειών. Ταυτόχρονα, εφαρμόζουμε επίσης αυστηρότερα εργαλεία επιβολής της ΕΕ για τη διασφάλιση της επίτευξης των στόχων. Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) που βασίζεται στο έλλειμμα θα διατηρηθεί, ενώ θα ενισχυθεί η ΔΥΕ που βασίζεται στο χρέος. Θα ενεργοποιείται όταν ένα κράτος μέλος με χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ παρεκκλίνει από τη συμφωνηθείσα πορεία των δαπανών».
Είχε και συνέχεια, πιο ωμή: «Οι μηχανισμοί επιβολής θα ενισχυθούν: η χρήση οικονομικών κυρώσεων θα καταστεί αποτελεσματικότερη με τη μείωση των ποσών τους. Θα υπάρξουν επίσης αυστηρότερες κυρώσεις όσον αφορά τη φήμη. Οι μακροοικονομικές προϋποθέσεις για τα διαρθρωτικά ταμεία και για τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα εφαρμοστούν σε παρόμοιο πνεύμα, δηλαδή η χρηματοδότηση της ΕΕ θα μπορούσε επίσης να ανασταλεί σε περίπτωση που τα κράτη μέλη δεν έχουν λάβει αποτελεσματικά μέτρα για τη διόρθωση του υπερβολικού τους ελλείμματος.
Επιπλέον, ένα νέο εργαλείο θα εξασφαλίσει την εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων που στηρίζουν μια μεγαλύτερη πορεία προσαρμογής. Η μη εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο περιοριστική πορεία προσαρμογής και, για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων».
Αυτά αφορούσαν γενικά τα κράτη μέλη της ΕΕ και ιδιαίτερα αυτά της ζώνης του ευρώ. Υπάρχουν, όμως, και τα κράτη μέλη που μπήκαν σε «πρόγραμμα» (δηλαδή πήραν δάνεια από τον EFSF/ESM) και αντιμετωπίζονται σαν παρίες της Ευρωλάνδης. Γι’ αυτά τα κράτη, λοιπόν, στα οποία ανήκει και η Ελλάδα, η Κομισιόν πρότεινε «ένα πιο εστιασμένο και εξορθολογισμένο πλαίσιο μεταπρογραμματικής εποπτείας», το οποίο περιέγραφε ως εξής:
«Η μεταπρογραμματική εποπτεία αξιολογεί την ικανότητα αποπληρωμής των κρατών μελών που έχουν επωφεληθεί από προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής. Με το νέο πλαίσιο, και χωρίς την τροποποίηση της νομοθεσίας, η Επιτροπή προτείνει διαφορετική εφαρμογή της εποπτείας μέσω του καθορισμού σαφέστερων στόχων, με την ένταση του πλαισίου να συνδέεται με αυτούς τους στόχους. Ειδικότερα, η μεταπρογραμματική εποπτεία θα επικεντρωθεί στην αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής, στην παρακολούθηση της εφαρμογής των μη ολοκληρωθεισών μεταρρυθμίσεων και στην αξιολόγηση του κατά πόσον απαιτούνται διορθωτικά μέτρα σε περίπτωση που η ικανότητα αποπληρωμής ή η διατήρηση της πρόσβασης στην αγορά εγείρει ανησυχίες. Η ένταση της μεταπρογραμματικής εποπτείας θα εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου, παράλληλα με την εξέλιξη της εκτίμησης κινδύνου».
Δεύτερο κουδούνι
Στις 27 Απρίλη του 2023 η Κομισιόν παρουσίασε «νομοθετικές προτάσεις για την υλοποίηση της πιο διεξοδικής μεταρρύθμισης των κανόνων οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ μετά την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση». Ούτε αυτό το έγγραφο, παρά τη σημαντικότητά του, συζητήθηκε από τα τρία μεγαλύτερα αστικά κόμματα και από τα αστικά ΜΜΕ στην Ελλάδα. Δεν υπήρχε περίπτωση ν’ αφήσουν τις βρυξελλιώτικες Κασσάνδρες να τους χαλάσουν την προεκλογική περίοδο. Μόνον ο Στουρνάρας πετάει κάπου-κάπου καμιά κουβέντα, αλλά απαλά, όσο πατάει η γάτα.
Και το νέο κείμενο της Κομισιόν βρισκόταν στην κατεύθυνση της δημοσιονομικής λιτότητας, σκληραίνοντας τα μέτρα επιβολής της στα κράτη-μέλη, ιδιαίτερα αυτά που έχουν υψηλό λόγο χρέους προς ΑΕΠ.
Το κριτήριο του χρέους καθίσταται κεντρικό και αυτό διακηρύσσεται από την πρώτη παράγραφο του εγγράφου (οι εμφάσεις της Κομισιόν): «Κεντρικός στόχος των προτάσεων αυτών είναι η ενίσχυση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους και η προώθηση της βιώσιμης και συμπεριληπτικής ανάπτυξης σε όλα τα κράτη μέλη μέσω μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων».
«Οι προτάσεις αντιμετωπίζουν ανεπάρκειες του ισχύοντος πλαισίου. Λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη μείωσης των ιδιαίτερα αυξημένων επιπέδων δημόσιου χρέους, αξιοποιούν τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την απάντηση της ΕΕ στην κρίση COVID-19 με μέτρα πολιτικής και προετοιμάζουν την ΕΕ για τις μελλοντικές προκλήσεις στηρίζοντας την πρόοδο προς μια πράσινη, ψηφιακή, συμπεριληπτική και ανθεκτική οικονομία, ενώ παράλληλα καθιστούν την ΕΕ πιο ανταγωνιστική» συνέχιζε το κείμενο.
Παραμερίστε τη μπουρδολογία περί… πράσινης και συμπεριληπτικής (;) οικονομίας και επικεντρωθείτε στη λέξη-κλειδί: «ανταγωνιστική». Οι ιμπεριαλιστικές χώρες της ΕΕ πιέζονται απ’ όλες τις πλευρές: από την Κίνα, από τις ΗΠΑ, από τη Ρωσία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός οδηγούν τις ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές χώρες σε απώλεια «εδάφους» σε σχέση με τους βασικούς ανταγωνιστές τους, διότι η ΕΕ δε διαθέτει την ενεργειακή δύναμη της Ρωσίας, τη βιομηχανική και εμπορική δύναμη της Κίνας, την ισχύ του δολάριου ως αποθετικού νομίσματος και του αμερικάνικου χρηματιστικού κεφάλαιου.
Για τη βελτίωση της καπιταλιστικής ανταγωνιστικότητας δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Υπάρχει η εξής μία: δημοσιονομική λιτότητα, ώστε να δημιουργηθούν πλεονάσματα που θα ενισχύσουν το κεφάλαιο, και «συγκράτηση» της αξίας της εργατικής δύναμης (μισθοί και εργασιακές σχέσεις). Οποιος ισχυρίζεται το αντίθετο, όποιος υπόσχεται… παραδείσιες πολιτικές στο πλαίσιο του καπιταλισμού και ιδιαίτερα ενός καπιταλισμού σε κρίση, είναι κοινός πολιτικός απατεώνας.
H Koμισιόν σέρβιρε, καταρχάς, μία από τα ίδια: «Τα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο των προτάσεων της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη θα σχεδιάσουν και θα υποβάλουν σχέδια που θα καθορίζουν τους δημοσιονομικούς στόχους τους, μέτρα για την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών και μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις προτεραιότητας για περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων ετών. Τα σχέδια αυτά θα αξιολογηθούν από την Επιτροπή και θα εγκριθούν από το Συμβούλιο βάσει κοινών κριτηρίων της ΕΕ».
Αυτό ονομάζεται… «ισχυρότερη εθνική οικειοποίηση με ολοκληρωμένα μεσοπρόθεσμα σχέδια, βάσει κοινών κανόνων της ΕΕ». Δηλαδή, τα κράτη-μέλη θα εκπονήσουν μόνα τους τα σχέδια λιτότητας, μετά θα τα ελέγξει η Κομισιόν, για να δει αν ανταποκρίνονται στο «πλάνο» και στο τέλος θα τα εγκρίνει το Συμβούλιο (μη τυχόν και ξεφύγει τίποτα, ιδιαίτερα από καμιά κυβέρνηση που έχει μπροστά της εκλογές). Είναι σαν τον καταδικασμένο σε θάνατο που του επιτρέπουν να επιλέξει τη μέθοδο θανάτωσής του.
Η «εθνική οικειοποίηση» θα δώσει στα κράτη-μέλη «μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών όσον αφορά τον καθορισμό της δικής τους πορείας δημοσιονομικής προσαρμογής και των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων», αλλά θα ενισχυθεί και η «επιβολή της νομοθεσίας εντός ενός διαφανούς κοινού ενωσιακού πλαισίου». Κανονικό δούλεμα ψιλό γαζί.
Για να μην πάρει αέρα ο ποπός τους αλλά να θυμούνται ποιος κάνει κουμάντο, ποιος ασκεί την επιτροπεία, ποιος έχει τον τελικό λόγο, «τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου για τη διευκόλυνση της αποτελεσματικότερης παρακολούθησης και επιβολής της υλοποίησης των εν λόγω δεσμεύσεων». Μην βιαστεί κανείς να πει ότι αυτά προβλέπονταν (το περιβόητο «ευρωπαϊκό εξάμηνο»), γιατί αν προβλέπονταν δε θα χρειαζόταν να επαναληφθούν με τόση έμφαση. Ρητά αναφέρεται ότι αυτές είναι πρόσθετες απαιτήσεις που θα ενσωματωθούν στο «ευρωπαϊκό εξάμηνο».
Μετά ακολουθεί η διαφοροποίηση, «λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών δημοσιονομικών προκλήσεων». Ανάλογα με το μάγουλο και το μπάτσο, όπως λέει μια λαϊκή έκφραση. «Η δημοσιονομική κατάσταση, οι προκλήσεις και οι οικονομικές προοπτικές διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ. Συνεπώς δεν μπορεί να λειτουργήσει μια ενιαία προσέγγιση», ξεκαθαρίζει η Κομισιόν. Αυτό έλειπε, η Γερμανία και η Γαλλία να μπουν στην ίδια μοίρα με την Ελλάδα και την Πορτογαλία.
Σε τι έγκειται η διαφοροποίηση; Στο έλλειμμα και στο χρέος. «Για τα κράτη μέλη με δημόσιο έλλειμμα κάτω του 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος κάτω του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή θα τους παράσχει τεχνικές πληροφορίες για να διασφαλιστεί επίσης και μεσοπρόθεσμα η διατήρηση του δημοσίου ελλείμματος κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ». Στην πραγματικότητα, ούτε αυτή την παρέμβαση πρόκειται να κάνει η Κομισιόν στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία. Δεν της το επιτρέπουν. Ούτε καν στην Ιταλία, που έχει και έλλειμμα και χρέος δεν μπορεί να επιβάλει δημοσιονομικούς κανόνες. Απλώς πρέπει να δικαιολογήσει τη θέση της και καμώνεται πως τάχα θα δώσει «τεχνικές πληροφορίες» (που δεν τις έχουν ανάγκη οι ισχυρότερες ιμπεριαλιστικές οικονομίες).
Μετά αρχίζει η… σφαγή: «Για κάθε κράτος μέλος με δημόσιο έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ ή δημόσιο χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή θα εκδώσει ειδική για τη χώρα “τεχνική πορεία“. Η πορεία αυτή θα επιδιώκει να διασφαλίσει ότι το χρέος θα τεθεί σε εύλογη πτωτική τροχιά ή θα παραμείνει σε συνετά επίπεδα, και ότι το έλλειμμα θα παραμείνει ή θα μειωθεί και θα διατηρηθεί κάτω από το 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα».
Εδώ ανήκει, φυσικά, και η Ελλάδα. Και ο δημοσιονομικός ζουρλομανδύας είναι στενός: «Οι εν λόγω τεχνικές πορείες και τεχνικές πληροφορίες θα καθοδηγήσουν τα κράτη μέλη κατά τον σχεδιασμό των πολυετών στόχων δαπανών που θα συμπεριλάβουν στα σχέδιά τους. Θα εφαρμοστούν κοινές διασφαλίσεις για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους. Οι τιμές αναφοράς του 3% και του 60% του ΑΕΠ αντίστοιχα για το έλλειμμα και το χρέος θα παραμείνουν αμετάβλητες. Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα πρέπει να είναι χαμηλότερος στο τέλος της περιόδου που καλύπτεται από το σχέδιο απ’ ό,τι στην αρχή της εν λόγω περιόδου· επίσης, θα πρέπει να εφαρμόζεται ελάχιστη δημοσιονομική προσαρμογή ύψους 0,5% του ΑΕΠ ετησίως ως επίπεδο αναφοράς όσο το έλλειμμα παραμένει πάνω από το 3% του ΑΕΠ. Επιπλέον, τα κράτη μέλη που επωφελούνται από παρατεταμένη περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η δημοσιονομική προσπάθεια δεν θα αναβληθεί για τα τελευταία έτη».
Προσέξτε το τελευταίο: «θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η δημοσιονομική προσπάθεια δεν θα αναβληθεί για τα τελευταία έτη». Μ’ άλλα λόγια, καμιά χαλάρωση όταν θα πλησιάζουν εκλογές και τα κόμματα που ασκούν τη διακυβέρνηση θα πρέπει να διεκδικήσουν την επανεκλογή τους. Ο κοινοβουλευτικός κύκλος δε θα πρέπει να επηρεάζει τη δημοσιονομική και ευρύτερα την οικονομική πολιτική.
Μόνο σε έκτακτες συνθήκες, όπως π.χ. η πανδημία του κοροναϊού, θα επιτρέπεται απόκλιση από τους στόχους. Οχι όμως με πρωτοβουλία και ελεύθερη απόφαση του κράτους-μέλους, αλλά μόνο κατόπιν εισήγησης της Κομισιόν και απόφασης του Συμβουλίου, που είναι τα μόνα αρμόδια όργανα να αποφασίζουν πότε θα επιτρέπεται να ξεκινήσει μια περίοδος απόκλισης και πότε αυτή θα ολοκληρώνεται: «Οι γενικές και ειδικές ανά χώρα ρήτρες διαφυγής θα επιτρέπουν αποκλίσεις από τους στόχους δαπανών σε περίπτωση σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας στην ΕΕ ή στη ζώνη του ευρώ συνολικά ή εξαιρετικών περιστάσεων που εκφεύγουν του ελέγχου του κράτους μέλους με σημαντικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά. Το Συμβούλιο, βάσει σύστασης της Επιτροπής, θα αποφασίσει σχετικά με την ενεργοποίηση και την απενεργοποίηση αυτών των ρητρών».
Ολα αυτά δεν αποτελούν κάποιο ευχολόγιο απευθυνόμενο στα κράτη-μέλη. Δεν εναπόκειται στην καλή τους θέληση να φορέσουν τον δημοσιονομικό ζουρλομανδύα. Υπάρχει το… νοσηλευτικό προσωπικό που θα φροντίσει να τους τον φορέσει με το ζόρι. Οι διατυπώσεις έγιναν πιο σκληρές σε σχέση με τα προηγούμενα έγγραφα της Κομισιόν. Αρχισε να γίνεται πλέον λόγος για επιβολή:
«Πρόνοια για αποτελεσματικά μέτρα επιβολής
Οι κανόνες απαιτούν εφαρμογή. Ενώ οι προτάσεις παρέχουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα μεγαλύτερου ελέγχου στην κατάρτιση των μεσοπρόθεσμων σχεδίων τους, προβλέπουν επίσης ένα αυστηρότερο καθεστώς επιβολής για να διασφαλίσουν ότι τα κράτη μέλη εκπληρώνουν τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών-διαρθρωτικών σχεδίων τους».
Φυσικά, καμιά Κομισιόν και κανένα Eurogroup δεν πρόκειται να εφαρμόσει καθεστώς επιβολής στη Γερμανία ή στη Γαλλία, αν αποκλίνουν από τους στόχους. Το πολύ να εκδοθεί καμιά τυπική ανακοίνωση για να τηρηθεί το… πρωτόκολλο. Το έχουμε δει και παλιότερα το έργο, όταν αυτές οι ηγέτιδες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της ΕΕ παραβίασαν κοινοτικούς κανόνες για το έλλειμμα ή για τις εθνικές επιχορηγήσεις προς τη βιομηχανία. Ο ζουρλομανδύας προορίζεται για τις χώρες της δεύτερης ταχύτητας, για τις χώρες της εξαρτημένης περιφέρειας της Ευρωένωσης. Κι επειδή στη χώρα μας υποστήκαμε τα Μνημόνια, μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε (αν δεν φοράμε παρωπίδες) ότι λόγος γίνεται για ένα νέο, διαρκές Μνημόνιο, με σκληρές διαδικασίες επιβολής του:
«Για τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά το δημόσιο χρέος, οι αποκλίσεις από τη συμφωνηθείσα πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής θα οδηγήσουν εξ ορισμού στην κίνηση διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος. Η μη τήρηση των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων που δικαιολογούν την παράταση της περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα τη συντόμευση της περιόδου προσαρμογής»!
Οπως σημείωσε η Κομισιόν, «η ταχεία επίτευξη συμφωνίας για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ και άλλων στοιχείων του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα στην τρέχουσα κρίσιμη συγκυρία για την οικονομία της ΕΕ».
Τρίτο κουδούνι
Η διαδικασία θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα στο 2023, ώστε ο νέος δημοσιονομικός ζουρλομανδύας ν’ αρχίσει να εφαρμόζεται από το 2024. Απ’ όλους τους ευρωπαράγοντες αναμένονται με αγωνία οι γερμανικές προτάσεις, που προεξοφλείται ότι θα είναι σκληρότερες απ’ αυτές της Κομισιόν και στο σκέλος των μέτρων και στο σκέλος της επιβολής. Θα προβλέπουν, δηλαδή, συγκεκριμένα σκληρά οικονομικά τιμωρητικά μέτρα. Ετσι γίνεται πάντοτε. Η κοιτίδα του ευρωπαϊκού μονεταρισμού και της δημοσιονομικής ορθοδοξίας καταθέτει πολύ πιο σκληρές προτάσεις κι ύστερα, πάνω στο παζάρι, κάνει μικρές υποχωρήσεις και επιβάλλει αυτό που εξαρχής είχε σχεδιάσει.
Οταν ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, μέσα στους επόμενους μήνες σύμφωνα με τον ισχύοντα προγραμματισμό, θα ηχήσει το τρίτο κουδούνι και θ’ ανοίξει η αυλαία. Και τότε, το κοινό θα δει με έκπληξη να παίζεται άλλο έργο απ’ αυτό που διαφήμιζαν οι επαγγελματίες της πολιτικής προπαγάνδας των αστικών κομμάτων και περιέγραφαν από τα προεκλογικά μπαλκόνια οι γκεμπελίσκοι ηγέτες τους.
Την ευθύνη θα επωμιστεί, βέβαια, η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Και κάποιοι συριζαίοι θα υπενθυμίζουν χαιρέκακα ότι ουδέν λάθος αναγνωρίζεται μετά την απομάκρυνση εκ της κάλπης. Και θα κάνουν τζάμπα αντιπολίτευση, ενώ αν ήταν οι ίδιοι στην κυβέρνηση (με ή χωρίς το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ), θα ακολουθούσαν την ίδια πολιτική.
Γι’ αυτό σας λέμε: η ψήφος δεν έχει καμιά αξία. Η πολιτική είναι δεδομένη. Ούτε η αποχή, φυσικά, θα δώσει τη λύση. Η αποχή έχει νόημα –και γι’ αυτό σας καλούμε ν’ ακολουθήσετε αυτή τη στάση- ως δέσμευση για ταξική ανασυγκρότηση και ταξική απάντηση σ’ αυτά που βιώνουμε και στα χειρότερα που έρχονται.
