Ως νεαρή φωτορεπόρτερ που ζούσε στη Γάζα, η Φάτιμα Χασούνα ήξερε ότι ο θάνατος βρισκόταν πάντα στο κατώφλι της. Τους τελευταίους 18 μήνες του πολέμου, καθώς κατέγραφε τις αεροπορικές επιδρομές, την κατεδάφιση του σπιτιού της, την ατελείωτη προσφυγιά και τη δολοφονία 11 μελών της οικογένειάς της, το μόνο που απαιτούσε ήταν να μην της επιτραπεί να φύγει αθόρυβα.
«Αν πεθάνω, θέλω ένα θάνατο εκκωφαντικό», έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα η Χασούνα. «Δεν θέλω να είμαι απλώς μια είδηση της τελευταίας στιγμής ή ένας αριθμός σε μια λίστα. Θέλω έναν θάνατο που θα ακουστεί στον κόσμο, ένα αποτύπωμα που θα μείνει στον χρόνο και μια εικόνα που δεν θα μπορεί να θαφτεί από τον χρόνο ή τον τόπο».
Την περασμένη Τετάρτη, λίγες μόνο μέρες πριν από τον γάμο της, η 25χρονη Φάτιμα Χασούνα δολοφονήθηκε σε σιωναζιστική αεροπορική επιδρομή που έπληξε το σπίτι της στη βόρεια Γάζα. Δέκα μέλη της οικογένειάς της, μεταξύ των οποίων και η έγκυος αδελφή της, σκοτώθηκαν επίσης.
Ο σιωναζιστικός στρατός δήλωσε ότι επρόκειτο για στοχευμένο πλήγμα εναντίον μέλους της Χαμάς που εμπλεκόταν σε επιθέσεις κατά ισραηλινών στρατιωτών και αμάχων. Το στοχευμένο πλήγμα αφορούσε την ίδια τη Φάτιμα.
Είκοσι τέσσερις ώρες πριν από τον θάνατό της, είχε ανακοινωθεί ότι ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στη ζωή της Φάτιμα Χασούνα στη Γάζα, από την αρχή της σιωναζιστικής επίθεσης, θα έκανε πρεμιέρα σε ένα ανεξάρτητο γαλλικό φεστιβάλ κινηματογράφου που διεξάγεται παράλληλα με τις Κάννες.
Σκηνοθετημένο από την ιρανή δημιουργό Σεπιντέ Φαρσί, το ντοκιμαντέρ με τίτλο «Βάλε την ψυχή σου στην παλάμη σου και περπάτα» αφηγείται το μαρτύριο της Γάζας και την καθημερινή ζωή των Παλαιστίνιων μέσα από βιντεοσκοπημένες συνομιλίες μεταξύ της Χασούνα και της Φαρσί. Οπως περιέγραψε η ίδια η σκηνοθέτιδα, η Χασούνα έγινε «τα μάτια μου στη Γάζα… φλογερή και γεμάτη ζωή. Κατέγραψα τα γέλια της, τα δάκρυά της, τις ελπίδες και τις απογοητεύσεις της».
«Ηταν ένα φως, τόσο ταλαντούχα. Οταν δείτε το φιλμ, θα καταλάβετε», είπε η Φαρσί στο Deadline. «Είχα μιλήσει μαζί της λίγες ώρες πριν, για να της πω ότι το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί στις Κάννες και να την προσκαλέσω».
Η Φαρσί είπε ότι ζούσε με τον φόβο για τη ζωή της Χασούνα, αλλά πρόσθεσε: «Είπα στον εαυτό μου πως δεν είχα το δικαίωμα να φοβάμαι για εκείνη, αν η ίδια δεν φοβόταν. Κρατήθηκα από τη δύναμή της, από την ακλόνητη πίστη της».
Η Φαρσί, που ζει εξόριστη στη Γαλλία, δήλωσε πως φοβόταν ότι η Χασούνα είχε στοχοποιηθεί για το έργο της ως φωτορεπόρτερ, που είχε ευρεία απήχηση, και για τη συμμετοχή της στο ντοκιμαντέρ που πρόσφατα ήρθε στο φως της δημοσιότητας. Η Γάζα αποτελεί τον πιο θανατηφόρο τόπο για δημοσιογράφους στην πρόσφατη ιστορία, με περισσότερους από 170 να έχουν σκοτωθεί από το 2023, ενώ ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό σε πάνω από 210.
Συνάδελφοι δημοσιογράφοι στη Γάζα αντέδρασαν με θλίψη και οργή στο άκουσμα της είδησης ότι σιωναζιστική αεροπορική επιδρομή σκότωσε τη Χασούνα, όπως εκείνη φοβόταν ότι θα συνέβαινε. «Κατέγραφε σφαγές με το φακό της, μέσα σε βομβαρδισμούς και πυροβολισμούς, απαθανατίζοντας τον πόνο και τις κραυγές του λαού της στις φωτογραφίες της», δήλωσε ο Ανάς Αλ-Σαρίφ, ανταποκριτής του Al Jazeera στη Γάζα.
Ο Μιγκντάντ Τζαμίλ, ένας ακόμα δημοσιογράφος από τη Γάζα, κάλεσε τον κόσμο «να δει τις φωτογραφίες της, να διαβάσει τα λόγια της – να γίνει μάρτυρας της ζωής στη Γάζα, του αγώνα των παιδιών της στον πόλεμο, μέσα από τις εικόνες και τον φακό της».
Το κινηματογραφικό φεστιβάλ Cannes Acid, στο οποίο θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ της Φαρσί τον Μάη, ανέφερε σε επίσημη δήλωσή του: «Είχαμε δει και εντάξει στο πρόγραμμά μας μια ταινία, στην οποία η ζωτική ενέργεια αυτής της νέας γυναίκας έμοιαζε με θαύμα. Το χαμόγελό της ήταν μαγικό όσο και η επιμονή της. Κατέγραφε τη Γάζα, μοίραζε τρόφιμα παρά τις βόμβες, πενθούσε, πεινούσε. Ακούσαμε την ιστορία της, χαιρόμασταν κάθε φορά που τη βλέπαμε ζωντανή, φοβόμασταν για εκείνη».
Ο Χαϊντάρ Αλ-Γκαζάλι, παλαιστίνιος ποιητής από τη Γάζα, έγραψε σε ανάρτησή του στο Instagram ότι προτού πεθάνει, η Χασούνα τού είχε ζητήσει να της γράψει ένα ποίημα για όταν θα πεθάνει. Εγραψε:
Ο σημερινός ήλιος δεν θα φέρει κακό.
Τα φυτά στις γλάστρες θα τακτοποιηθούν για μια ευγενική επισκέπτρια.
Θα έχει αρκετό φως για να στεγνώσουν γρήγορα τα ρούχα τους οι μάνες,
και αρκετή δροσιά για να παίξουν όλη μέρα τα παιδιά.
Ο σημερινός ήλιος δε θα ‘ναι σκληρός με κανέναν.
Από την ανακοίνωση του Φεστιβάλ L’ Acid:
«Φάτιμα Χασούνα, Τα μάτια της Γάζας»
από τη Σεπιντέ Φαρσί
Εμείς, κινηματογραφιστές και μέλη της ομάδας του ACID, γνωρίσαμε τη Φάτιμα Χασούνα μέσα από την ταινία της Σεπιντέ Φαρσί Put your soul on your hand and walk, όταν ετοιμάζαμε το πρόγραμμα των Καννών. Το χαμόγελό της ήταν τόσο μαγικό όσο και η επιμονή της: να μαρτυρά, να φωτογραφίζει τη Γάζα, να διανέμει τρόφιμα παρά τις βόμβες, το πένθος και την πείνα. Η ιστορία της μας άγγιξε, χαιρόμασταν κάθε φορά που εμφανιζόταν και μαθαίναμε ότι είναι ζωντανή, και φοβόμασταν για εκείνη. Χθες, μάθαμε με φρίκη ότι ένας ισραηλινός πύραυλος στόχευσε το κτίριό της και σκότωσε τη Φάτιμα και τα μέλη της οικογένειάς της.
Είχαμε δει και προγραμματίσει μια ταινία, στην οποία όπου η ζωτική δύναμη αυτής της νέας γυναίκας έμοιαζε με θαύμα. Δεν είναι πια η ίδια ταινία που θα προβάλλουμε, θα στηρίξουμε και θα παρουσιάσουμε σε όλες τις αίθουσες, ξεκινώντας από τις Κάννες. Ολοι και όλες εμείς, κινηματογραφιστές και θεατές, οφείλουμε να είμαστε αντάξιοι του φωτός της.
Μοιραζόμαστε εδώ αποσπάσματα από τα λόγια της Σεπιντέ Φαρσί για τη Φάτιμα, όπως δημοσιεύτηκαν στη Libération:
Ίσως ανακοινώνω τον θάνατό μου τώρα
Προτού ο απέναντί μου γεμίσει
Το τουφέκι του ελεύθερου σκοπευτή
Και τελειώσει τη δουλειά του.
Για να τελειώσω.
Σιωπή.
Αυτά είναι τα λόγια της Φάτιμα Χασούνα (Φάτεμ για τους κοντινούς της), από ένα μακρύ ποίημα με τίτλο «Ο άντρας που κουβαλούσε τα μάτια του». Ενα ποίημα που μυρίζει μπαρούτι, μυρίζει ήδη θάνατο, αλλά είναι και γεμάτο ζωή, όπως ήταν και η Φάτεμ, μέχρι σήμερα το πρωί, όταν μια ισραηλινή βόμβα την παρέσυρε μαζί με όλη της την οικογένεια, μετατρέποντας το πατρικό τους σε σκόνη.
Μόλις είχε κλείσει τα 25 της. Τη γνώρισα μέσω ενός παλαιστίνιου φίλου, στο Κάιρο, την ώρα που αναζητούσα απεγνωσμένα τρόπο να πάω στη Γάζα, σκοντάφτοντας σε κλειστά περάσματα, για να απαντήσω σε ένα ερώτημα απλό και περίπλοκο ταυτόχρονα: Πώς επιβιώνει κανείς στη Γάζα, υπό πολιορκία τόσα χρόνια; Ποια είναι η καθημερινότητα των Παλαιστίνιων σε συνθήκες πολέμου; Τι προσπαθεί να εξαφανίσει το Ισραήλ σε αυτά τα λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα, με βόμβες και όλμους; Εγώ, που μόλις είχα ολοκληρώσει μια ταινία, Η Σειρήνα, για έναν άλλο πόλεμο, εκείνον μεταξύ Ιράν και Ιράκ.
[…]
Ετσι, η Φάτεμ έγινε τα μάτια μου στη Γάζα, κι εγώ ένα ανοιχτό παράθυρο προς τον κόσμο. Τραβούσα πλάνα, καταγράφοντας τις στιγμές που μας χάριζαν οι βιντεοκλήσεις μας, ό,τι μου προσέφερε η Φάτεμ, γεμάτη πάθος, ενέργεια. Κατέγραψα τα γέλια και τα δάκρυά της, την ελπίδα και την κατάθλιψή της. Ακολούθησα το ένστικτό μου. Χωρίς να ξέρω πού θα μας οδηγούσαν αυτές οι εικόνες. Αυτή είναι η ομορφιά του κινηματογράφου. Η ομορφιά της ζωής.
[…]
Το ντοκιμαντέρ Βάλε την ψυχή σου στην παλάμη σου και προχώρα, διάρκειας 110′ είναι παραγωγή Γαλλίας-Παλαιστίνης-Ιράν. Στο πρόγραμμα του ACID παρουσιάζεται ως εξής:
Αυτό το φιλμ είναι ένα παράθυρο, που άνοιξε μέσα από το θαύμα μιας τυχαίας συνάντησης με τη Φάτεμ — ένα παράθυρο προς τη συνεχιζόμενη σφαγή του παλαιστινιακού λαού. Η Φάτεμ έγινε τα μάτια μου στη Γάζα, κι εγώ ο σύνδεσμός της με τον έξω κόσμο. Για σχεδόν έναν χρόνο, κρατήσαμε αυτή τη γραμμή ζωής ζωντανή. Τα θραύσματα από pixels και ήχους που ανταλλάξαμε έγιναν το φιλμ που βλέπετε σήμερα.
