Οι προγραμματικές δηλώσεις Μητσοτάκη και Κεραμέως περιγράφουν, πολλές φορές με καλυμμένο τρόπο και ωραιοποιημένες εκφράσεις (έχουν πάρει παραδείγματα από τους συριζαίους), όσα περιέχονται στο πρόγραμμα της ΝΔ για την Παιδεία και έχουν αναφερθεί στις πολλαπλές δηλώσεις και των δύο στο παρελθόν.
Ο πυρήνας τους περιέχει ιδιωτικοποίηση της δημόσιας Παιδείας, έφοδο της καπιταλιστικής αγοράς σε όλα τα επίπεδα, αποθέωση της πειθάρχησης και της καταστολής, προώθηση του επιχειρηματικού πανεπιστήμιου σε ένα περιβάλλον σκληρής ανταγωνιστικότητας, αποφασιστικό χτύπημα της τάσης της νεολαίας της εργαζόμενης κοινωνίας για πανεπιστημιακή μόρφωση, ένταση των ταξικών φραγμών και βεβαίως την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου ως επιστέγασμα του δόγματος «νόμος και τάξη».
Τα σημαντικότερα σημεία των προγραμματικών δηλώσεων είναι τα εξής:
♦ Με ταχύτερους και πιο αποφασιστικούς ρυθμούς ιδιωτικοποιούνται πλευρές της λειτουργίας του δημόσιου σχολείου. Εκεί αναφέρεται η περίφημη πια «αυτονομία» της σχολικής μονάδας, η «απελευθέρωση του σχολείου από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του Υπουργείου Παιδείας», σε συνδυασμό με τη «θεσμική θωράκιση της σχολικής μονάδας» και τον «αναβαθμισμένο ρόλο του διευθυντή».
Η «αυτονομία» θα είναι διοικητική και οικονομική και κατ’ επίφαση μόνο παιδαγωγική. Το σχολείο αποτελεί ισχυρό μηχανισμό ιδεολογικής προπαγάνδας και αναπαραγωγής των εκμεταλλευτικών σχέσεων στην παραγωγή, γι’ αυτό και το αστικό κράτος ουδέποτε θα επιτρέψει να κινδυνεύσει το περιεχόμενό του. Αλλωστε, η Κεραμέως έδωσε και σαφή δείγματα για τον προσανατολισμό που θα επιδιώξει να έχει, σύμφωνα με τις σκοταδιστικές παραδοσιακές αξίες της δεξιάς, αποδίδοντας στους «ιεροδιδασκάλους» και το ιερατείο ενεργότερο ρόλο.
Εκείνο που επιθυμεί και η κυβέρνηση της ΝΔ είναι να απαλλάξει το αστικό κράτος από την υποχρέωση της γενναίας χρηματοδότησης της δημόσιας Παιδείας. Στο σχολείο αυτό εκφράζεται με τη «διοικητική και οικονομική αυτονομία», στο πανεπιστήμιο με τις χορηγίες από τρίτους, τις επώνυμες έδρες, τα ξενόγλωσσα προγράμματα, την «απελευθέρωση των μεταπτυχιακών», κ.λπ. Είναι εύλογο όλα αυτά να παραπέμπουν στην πολυδιαφημισμένη «αποκέντρωση» (χορήγηση περισσότερων αρμοδιοτήτων στους Δήμους, μεταξύ των άλλων και αυτής της διαχείρισης του δημόσιου σχολείου), με τα γνωστά αποτελέσματα, μιας και οι Δήμοι απετέλεσαν και αποτελούν το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ιδιωτικοποίησης υπηρεσιών που, κατά τα άλλα, είναι υποχρεωμένο το αστικό κράτος να προσφέρει σους πολίτες.
Το σχολείο πρέπει να αγωνιστεί για να επιβιώσει, κυνηγώντας πρόσθετους πόρους από τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις. Τα παραδείγματα της ΠΕΤΡΟΛΑ του Λάτση, που «ανταλλάσσει» τους νεκρούς εργάτες της με τη χορήγηση πετρελαίου στα σχολεία της περιοχής, της Coca Cola, που διοργανώνει «επιμορφωτικά προγράμματα», ανακαινίζει σχολεία σε συνεργασία με την επιχείρηση του Μασούτη («το σχολείο που θέλεις»), κ.λπ. δεν είναι κατακριτέα, αλλά πρέπει να γενικευτούν. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εμπλουτίσουν το πρόγραμμα και τον τρόπο διδασκαλίας όχι με μέσα που διαθέτει το δημόσιο σχολείο, αλλά αγοράζοντας πληροφόρηση και δραστηριότητες από ιδιώτες, ΜΚΟ και τα ρέστα.
Δεν ομολογείται, πλην όμως γίνεται προσπάθεια να διαμορφωθεί το κατάλληλο κλίμα, ώστε να γίνει αποδεκτό το «κουπόνι» για την «αγορά» του «κατάλληλου σχολείου» από τους γονείς, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις τους. Το παράδειγμα των Δήμων και των παιδικών σταθμών είναι χαρακτηριστικό.
Τα παραπάνω απαιτούν «αυξημένες αρμοδιότητες» από τον διευθυντή του σχολείου, απαιτούν έναν διευθυντή-μάνατζερ, ο οποίος θα διοικεί το σχολείο «του» με όρους ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας, αλλά θα ελέγχει και τους εκπαιδευτικούς «του», ώστε η σχολική μονάδα να εκπληρώνει τους όρους που θα της επιτρέπει να επιβιώνει, να είναι «θελκτική» στην προσέλκυση «πελατών», κερδίζοντας θετικά σχόλια και πόντους στο τζόγο της «αξιολόγησης».
♦ Ως φυσικό επακόλουθο, λοιπόν, όλου αυτού του πλαισίου που διαμορφώνεται, είναι η επιβολή της αξιολόγησης σε όλα τα επίπεδα. Στη σχολική μονάδα, στους εκπαιδευτικούς και κατ’ επέκταση και στους μαθητές. «Υιοθέτηση πολιτικών βάσει τεκμηρίωσης» είναι η λάιτ έκφραση που χρησιμοποιεί η Κεραμέως για να περιγράψει την κακόφημη αξιολόγηση, που θα έχει δραματικές συνέπειες για τα σχολεία και τους ανθρώπους τους. Η πολύπλοκη και πολυεπίπεδη μορφωτική διαδικασία, η σχέση δάσκαλου-μαθητή, τα μορφωτικά εργαλεία, που μάλιστα δεν προσφέρονται γενναιόδωρα από την Πολιτεία, αλλά αποτελούν αντικείμενο αναζήτησης από την ιδιωτική προσφορά, οι ταξικές ανισότητες σε σχέση με το κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον προέλευσης των μαθητών και τον τόπο χωροθέτησης του σχολείου (σχολεία σε αστικές ή αγροτικές περιοχές, σε υποβαθμισμένες γειτονιές, σε εργατικές γειτονιές ή γειτονιές με υψηλό οικονομικό status, κ.ά.) «μετρούνται» και «αποτιμώνται». Σχολικές μονάδες-εκπαιδευτικοί-μαθητές κατατάσσονται και κατηγοριοποιούνται.
Η καταπολέμηση τάχα «της λογικής της ήσσονος προσπάθειας, του εξισωτισμού προς τα κάτω και της δαιμονοποίησης της αριστείας» είναι το παραμύθι που κρύβει τις ταξικές ανισότητες, τις ηθελημένες και συνειδητές ανεπάρκειες του αστικού κράτους και των διαχειριστών του έναντι της δημόσιας Παιδείας. Το αφήγημα της «αριστείας» παίρνει σάρκα και οστά και με την ίδρυση των πρότυπων σχολείων.
Η ΝΔ παραδειγματίστηκε από τους συριζαίους, ως προς την τακτική που θα ακολουθήσει, για να αποσοβήσει (τουλάχιστον έτσι ευελπιστεί) τις αντιδράσεις. Προωθεί και αυτή «ένα σύστημα αξιολόγησης, ξεκινώντας από τις σχολικές μονάδες και προχωρώντας στους εκπαιδευτικούς», επιδιώκοντας να εμπεδωθεί καταρχάς μια «κουλτούρα αξιολόγησης».
♦ Το πρόγραμμα σπουδών από το Δημοτικό ως το Λύκειο εμπλουτίζεται με τις θεματικές του «εθελοντισμού» και της «επιχειρηματικότητας». Σε μια καπιταλιστική κοινωνία, με εκμεταλλευτικές και εκμεταλλευόμενες τάξεις, που βασιλεύει ο νόμος του ισχυρού, που η εργατική δύναμη είναι εμπόρευμα, που έχουν καταβαραθρωθεί τα εργατικά δικαιώματα, που η προστασία του περιβάλλοντος θυσιάζεται στο καπιταλιστικό κέρδος, ούτε «εθελοντισμός», με την έννοια της αγνής και ανθρώπινης προσφοράς, της προώθησης της συλλογικότητας μπορεί να υπάρξει, ούτε «υγιής επιχειρηματικότητα». Εκείνο που προωθείται, μέσω της εκπαίδευσης, είναι η διαμόρφωση νέων ανθρώπων με τέτοια χαρακτηριστικά, ώστε μεθαύριο ως εργαζόμενοι να αποδεχτούν αδιαμαρτύρητα να προσφέρουν τσάμπα την εργατική τους δύναμη στους κεφαλαιοκράτες, να είναι υπάκουοι και υποταγμένοι.
Συνάμα το σχολείο δεν οφείλει να διαμορφώνει ολοκληρωμένες προσωπικότητες με ευρεία γκάμα στέρεων γνώσεων, αλλά να καλλιεργεί δεξιότητες που κάθε φορά πρέπει να συμβαδίζουν με τις περιστασιακές ανάγκες της αγοράς. Εκεί πρέπει να αποδώσουμε και την πρεμούρα της ΝΔ για «έμφαση στην καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων (digital skills), π.χ. ψηφιακή χρήση, ψηφιακή επικοινωνία,…», δεξιότητες που έχει αναδείξει η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της πληροφορικής και απαιτεί σήμερα η αγορά.
Ο «επαγγελματικός προσανατολισμός από το Γυμνάσιο», η επέκταση της Μαθητείας και για τους απόφοιτους του Γυμνασίου (αποθέωση της παιδικής εργασίας) έχουν στόχο να στρέψουν από νωρίς τα παιδιά της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων σε δρόμους έξω από το σχολείο, εκεί όπου ο αστισμός θεωρεί ότι «ανήκουν», στις γραμμές δηλαδή της εργατικής τάξης.
♦ Το αποφασιστικό χτύπημα στην τάση της νεολαίας της εργαζόμενης κοινωνίας για πανεπιστημιακή μόρφωση (και κατ’ επέκταση στη φοίτηση στη βαθμίδα του Λυκείου) θα δοθεί με ισχυρότατη ένταση των ταξικών φραγμών. Στις προγραμματικές δηλώσεις Μητσοτάκης και Κεραμέως δεν υπήρξαν αναλυτικοί, όμως όλα έχουν περιγραφεί στο προεκλογικό πρόγραμμα της ΝΔ για την Παιδεία: Εθνικό Απολυτήριο, στο βαθμό του οποίου συνυπολογίζονται οι βαθμοί και των τριών τάξεων του Λυκείου με ειδικό συντελεστή ανά τάξη. Γραπτές προαγωγικές εξετάσεις από τάξη σε τάξη για όλες τις τάξεις του Λυκείου με επιλογή θεμάτων από Τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας. Διατήρηση για τουλάχιστον δύο χρόνια του συστήματος των πανελλαδικών εξετάσεων. Καθορισμός ελάχιστης βάσης για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τα ανώτατα ιδρύματα μπορούν να ορίσουν βάση εισαγωγής υψηλότερη της ελάχιστης βάσης.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στη δυνατότητα των ιδρυμάτων να καθορίζουν αυτά τον αριθμό των εισακτέων, χωρίς παρέμβαση του υπουργείου Παιδείας. Η ρύθμιση αυτή είναι σίγουρο ότι θα φέρει τη δραματική μείωση των εισακτ§έων τα επόμενα χρόνια.
♦ Οι προεκλογικές υποσχέσεις που έγιναν βάσει της πίεσης που ασκήθηκε στη ΝΔ από τη δημαγωγία του ΣΥΡΙΖΑ και την αντίστοιχη εγγραφή στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2019 και προπαντός το γεγονός ότι υπήρξε το ο.κ. από τους ιμπεριαλιστές δανειστές, οδήγησαν τη ΝΔ να αναφερθεί και στο γεγονός ότι θα προχωρήσουν κανονικά οι διαδικασίες για την πρόσληψη 4.500 προσωπικού στην Ειδική Αγωγή. Αντίθετα ουδεμία δέσμευση δεν υπήρξε σχετικά με τις προσλήψεις μόνιμων εκπαιδευτικών στη γενική εκπαίδευση. Υπήρξε μόνο μια αόριστη δήλωση: «σταδιακά θα αντιμετωπίσουμε οριστικά και το ζήτημα των αναπληρωτών καθηγητών» (Μητσοτάκης). Θυμίζουμε, βεβαίως, την εξαγγελία για διαφύλαξη του «προσοντολογίου», αλλά και την επαναφορά του «διαγωνισμού της ντροπής» (ΑΣΕΠ).
♦ Κορωνίδα της επίθεσης στα Πανεπιστήμια είναι η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. Αποτελεί αποθέωση της καταστολής, της στέρησης από το κοινωνικό και λαϊκό κίνημα χώρων ανάπτυξης και εκφρασή τους, όπου η δυνάμεις καταστολής δεν θα μπορούν να επέμβουν. Αυτός είναι ο μέγας στόχος που ντύνεται με την παραπλανητική προπαγάνδα με χαρακτήρα προβοκάτσιας ότι φοιτητικοί και λαϊκοί αγώνες είναι ένα και το αυτό με την «παραβατικότητα», με τους ναρκέμπορους.
«Το άσυλο της ανομίας και της παραβατικότητας καταργείται, στο πρώτο μας νομοσχέδιο. Και τα πανεπιστήμια αδειάζουν από μολότοφ, από μπαχαλάκηδες, από εμπόρους ναρκωτικών και επιστρέφουν στους φοιτητές, στους καθηγητές και στους εργαζομένους τους» δήλωσε ο Μητσοτάκης.
Το σοκ και δέος στην ανώτατη εκπαίδευση παίρνει σάρκα και οστά με την ακόμα μεγαλύτερη επέλαση της αγοράς, την προώθηση της «επιχειρηματικότητας», το πανεπιστήμιο ΑΕ, τα πτυχία πολλών ταχυτήτων, τις πιστοποιήσεις κάθε είδους και για κάθε «τσέπη» στο πνεύμα της Μπολόνια. Τα «αξιολογούμενα, ανταγωνιστικά, εξωστρεφή, σε κοινό βηματισμό με την αγορά εργασίας» πανεπιστήμια, τα πανεπιστήμια προσέλκυσης «πελατών» (σε πρώτη φάση ξένων φοιτητών), χώροι όπου θα βασιλεύει η «τάξη και ασφάλεια», δηλαδή το ελεύθερο των μεγαλοκαθηγητάδων να κάνουν μπίζνες με τις επιχειρήσεις και η «σιωπή των αμνών», αφού οι φοιτητές υποχρεώνονται με το βούρδουλα να είναι καλοί μαθητές και στρατιωτάκια, είναι ο στόχος.
Και αφού σε αυτήν τη συγκυρία, η ΝΔ δεν μπόρεσε να πετύχει την κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, προωθεί τώρα με όλα τα μέσα την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου πανεπιστήμιου. Στην ομιλία της η υπουργός Παιδείας ανέφερε τα εξής:
1. Θεσπίζουμε σύγχρονες και , με διακριτές και σαφώς καθορισμένες αρμοδιότητες (σ.σ. επαναφορά Συμβουλίων ιδρύματος).
2. Καθιερώνουμε , πλην εξαιρέσεων.
3. Ενισχύουμε την και των Ιδρυμάτων.
4. .
5. τη δυνατότητα δημιουργίας .
6. σε τομείς που η χώρα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα (π.χ. πολιτισμός, ναυτιλία, τουρισμός).
7. Αναπτύσσουμε εκπαιδευτικά προγράμματα ε, με επένδυση στις νέες τεχνολογίες.
8. Αξιοποιούμε τη των Ιδρυμάτων (π.χ. για κατασκευή φοιτητικών εστιών).
9. Εισάγουμε προς τα Ιδρύματα και για την .
10. Προχωρούμε στην , χωρίς να παραβιάζονται οι κανόνες διαφάνειας και λογοδοσίας.
11. φοιτητών σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, σε συναφή με τις σπουδές τους αντικείμενα.
12. Θωρακίζουμε την Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π) και .
13. Η κρατική χρηματοδότηση προς τα ανώτατα ιδρύματα θα εξαρτάται από αντικειμενικά κριτήρια όπως το κόστος σπουδών ανά φοιτητή, η διάρκεια των προγραμμάτων σπουδών, μέγεθος και γεωγραφική διασπορά του ιδρύματος αλλά.
♦ Οσον αφορά στο νέο «ακαδημαϊκό χάρτη», η Κεραμέως ανέφερε ότι «θα προκύπτει από την αξιολόγηση της Α.ΔΙ.Π και στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων». Κοντολογίς, προαναγγέλλεται κλείσιμο των Τμημάτων που δε θα συγκεντρώνουν τις προτιμήσεις των υποψηφίων και αυτών που δε θα πληρούν τα κριτήρια της ΑΔΙΠ, που θα διαμορφώνονται με όρους σκληρής «ανταγωνιστικότητας» και «αποδοτικότητας», σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
♦ Τέλος υπήρξε η εξής αναφορά: «Θεσπίζουμε , για παράδειγμα όσον αφορά στην εκπόνηση πρόσθετων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, και προστατεύουμε τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών». Το τελευταίο (η προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών) μπήκε απλά για ξεκάρφωμα. Οι σχολάρχες έχουν και τώρα το ελεύθερο να πραγματοποιούν οποιαδήποτε δραστηριότητα, αρκεί να τη δηλώνουν (όπως και τους απασχολούμενους εκπαιδευτικούς σε αυτήν) στην αρμόδια διεύθυνση εκπαίδευσης. Εκείνο που προαναγγέλλεται, χωρίς να ομολογείται, είναι η απόλυτη ασυδοσία των εμπόρων της γνώσης, ασφαλώς με χτύπημα των εργασιακών δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών. Δείγμα γραφής του τι θα επακολουθήσει είναι η υποβάθμιση της Αυτοτελούς Διεύθυνσης Ιδιωτικής Εκπαίδευσης. Με υπουργική απόφαση ανακοινώθηκε η μεταφορά εποπτείας της Διεύθυνσης Ιδιωτικής Εκπαίδευσης από τον υπουργό (όπως μέχρι σήμερα συνέβαινε) στη νέα Γενική Γραμματεία Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής.
Γιούλα Γκεσούλη