Σήμερα συμπληρώνονται 80 χρόνια από την εκτέλεση της αμερικανίδας αντιφασίστριας Μίλντρεντ Φις-Χάρνακ, με εντολή του ίδιου του Χίτλερ. Η ιστορία της Μίλντρεντ και του Αρβιντ Χάρνακ δεν είναι από τις πιο γνωστές, είναι όμως χαρακτηριστική του ηρωισμού που διέκρινε τους γερμανούς κομμουνιστές και αντιφασίστες που δούλευαν μέσα στο ναζιστικό καθεστώς.
Ο Αρβιντ Χάρνακ γεννήθηκε στο Ντάρμσταντ και ήταν αστικής καταγωγής. Σπούδασε νομικά στη Γερμανία και την Αυστρία, ενώ αργότερα σπούδασε οικονομικά στο Ουισκόνσιν των ΗΠΑ με υποτροφία του ιδρύματος Ροκφέλερ. Εκεί γνωρίσατηκε με την ιστορικό της λογοτεχνίας Μίλντρεντ Φις. Παντρεύτηκαν το 1926 και επέστρεψαν στη Γερμανία.
Βλέποντας τη σαπίλα του καπιταλισμού, ο Αρβιντ άρχισε να παρακολουθεί με προσοχή την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ. Το 1932 οργάνωσε ένα ακαδημαϊκό ταξίδι στην ΕΣΣΔ, γνώρισε από κοντά τα επιτεύγματα του σοσιαλισμού και έγινε στρατευμένος κομμουνιστής. Επειδή κατείχε υψηλές κρατικές θέσεις, το ΚΚ Γερμανίας τον είχε «προστατευμένο» στέλεχος.
Μετά την άνοδο των ναζί στην εξουσία, ο Αρβιντ οργάνωσε ένα δίκτυο παράνομης κομμουνιστικής δράσης, ενώ ταυτόχρονα έδινε στρατιωτικές πληροφορίες στην πρεσβεία των ΗΠΑ μέσω της Μίλντρεντ. Το 1937, μάλιστα έγινε και μέλος του ναζιστικού κόμματος για να έχει καλύτερη κάλυψη στην παράνομη δραστηριότητά του.
Μετά την έκρηξη του Β’ παγκόσμιου πολέμου και την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην ΕΣΣΔ, ο Αρβιντ και η Μίλντρεντ οργάνωσαν ένα αντιφασιστικό δίκτυο με διπλή δράση: ο Αρβιντ συνέχισε να δίνει χρήσιμες πληροφορίες στους σοβιετικούς, ενώ το δίκτυο ανέπτυσσε αντιφασιστική προπαγάνδα με φυλλάδια, προκηρύξεις, βιβλία. Στο δίκτυο συμμετείχαν κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες, εβραίοι και καθολικοί. Το δίκτυο εξέδιδε το παράνομο εφημεριδάκι «Το εσωτερικό μέτωπο», ενώ στις αρχές του 1942 ο Αρβιντ εξέδωσε μια μελέτη με τίτλο «Το εθνικοσοσιαλιστικό στάδιο του μονοπωλιακού κεφαλαίου», που έγινε δεκτή με θετικά σχόλια σε αντιφασιστικούς κύκλους του Βερολίνου και άλλων γερμανικών πόλεων. Το δίκτυο οργάνωνε δραπετεύσεις και σαμποτάζ και θεωρείται ίσως το πιο αποτελεσματικό δίκτυο που λειτούργησε σε έδαφος που έλεγχαν οι ναζί.
Οι ναζί είχαν σκυλιάσει. Είναι αυτοί που ονόμασαν το δίκτυο του Αρβιντ Χάρνακ «Κόκκινη Ορχήστρα» (λόγω των σημάτων Μορς του ασυρμάτου, που έπιαναν τα ραδιογωνιόμετρά τους). Τον Σεπτέμβρη του 1942 η Γκεστάπο κατάφερε να εξαρθρώσει το δίκτυο. Το ζεύγος Χάρνακ συνελήφθη και πέρασε από δίκη σε Στρατοδικείο. Ο Αρβιντ καταδικάστηκε σε θάνατο και απαγχονίστηκε με κοντό σκοινί στη φυλακή Πλέτσενζεε του Βερολίνου στις 22 Δεκέμβρη του 1942. Οι ναζί είχαν εφεύρει αυτόν τον τύπο απαγχονισμού για να παρατείνουν τον επιθανάτιο βασανισμό του θύματος.
Η Μίλντρεντ καταδικάστηκε σε φυλάκιση 6 ετών. Ισως μέτρησε το ότι ήταν Αμερικανίδα. Ο ίδιος ο Χίτλερ, όμως, διέταξε να επαναληφθεί η δίκη της, η οποία φυσικά κατέληξε σε καταδίκη σε θάνατο στις 16 Γενάρη του 1943. Ενα μήνα αργότερα καρατομήθηκε με γκιλοτίνα, ενώ το σώμα της δόθηκε σε πανεπιστημιακό εργαστήριο για να γίνει μελέτη των επιπτώσεων του προθανάτιου στρες! Ηταν μόλις 40 ετών.
Οι επίσημες ΗΠΑ δεν τίμησαν την Μίλντρεντ Φις-Χάρνακ, μολονότι ήταν η μοναδική Αμερικανίδα που εκτελέστηκε με εντολή του ίδιου του Χίτλερ. Βλέπετε, ο σύζυγός της ήταν κομμουνιστής και η ίδια φλογερή αντιφασίστρια.
ΥΓ. Ο αδελφός του Αρβιντ, Φαλκ Χάρνακ, επίσης αντιφασίστας, στάλθηκε αργότερα σε τάγμα ανεπιθύμητων στην Ελλάδα. Κατάφερε να δραπετεύσει και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ! Ηταν από τους ιδρυτές της Αντιφασιστικής Επιτροπής «Ελεύθερη Γερμανία», που πολεμούσε ενάντια στους ναζί και καλούσε τους στρατιώτες της Βέρμαχτ να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ.
