Ο Πέρεθ, ο Ανιέλι, ο Γούντγουορντ και τ’ άλλα παιδιά κατάφεραν να ξεπεράσουν ακόμη και τον Δημήτρη Αβραμόπουλο (ίδρυσε κόμμα που διαλύθηκε προτού κατέβει στις εκλογές). Η ίδρυση της European Super League (ESL) από 12 μεγάλους συλλόγους (Αρσεναλ, Λίβερπουλ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Τότεναμ, Τσέλσι, Μάντσεστερ Σίτι, Γιουβέντους, Μίλαν, Ιντερ, Μπαρτσελόνα, Ρεάλ Μαδρίτης και Ατλέτικο Μαδρίτης) ανακοινώθηκε με ηχηρό τρόπο και παρουσιάστηκε από τους εμπνευστές της ως η μοναδική λύση για να σωθεί το ευρωπαϊκό επαγγελματικό ποδόσφαιρο.
Οι αντιδράσεις από την ΟΥΕΦΑ, από φιλάθλους, παίχτες και προπονητές στην Αγγλία, από πολιτικούς ηγέτες όπως ο Μακρόν και ο Τζόνσον, αμέσως μετά την ιδρυτική ανακοίνωση της ESL, ήταν σφοδρές. Το αποτέλεσμα ήταν να διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη, προτού περάσουν 48 ώρες, υπό τις λοιδορίες του ευρωπαϊκού δημοσιογραφικού εσμού για τους πρωτεργάτες του εγχειρήματος.
Προσπαθώντας να κάνουμε μια αποτίμηση της αποτυχημένης «επανάστασης των ζάμπλουτων» και των δεδομένων που δημιουργήθηκαν στο ευρωπαϊκό επαγγελματικό ποδόσφαιρο, θα πρέπει καταρχάς να τονίσουμε ότι η δημιουργία μιας κλειστής ευρωπαϊκής Λίγκας είναι αντικείμενο μιας συζήτησης που έχει ξεκινήσει καιρό πριν (κάποιοι θεωρούν ότι η ιδέα ξεκίνησε το 2017). Οι διοικήσεις αρκετών μεγάλων συλλόγων δεν έχουν κρύψει την επιθυμία τους για την ίδρυση της Λίγκας και ονειρεύονται τα επιπλέον έσοδα που θα μπουν στο ταμείο τους, όταν το όνειρό τους γίνει πραγματικότητα.
Οι προθέσεις τους ήταν γνωστές και στην ΟΥΕΦΑ, με την οποία είχαν συνεργασία και αντάλλασσαν απόψεις, μέσω της Ευρωπαϊκής Ενωσης Συλλόγων (ECA), στην οποία συμμετέχουν περισσότερες από 200 ποδοσφαιρικές ομάδες. Είναι κοινό μυστικό ότι, για να αποτρέψει τη δημιουργία της Λίγκας, η διοίκηση της ΟΥΕΦΑ, σε συνεργασία με την ECA και τους πρωτοκλασάτους συλλόγους, έχει αποφασίσει αλλαγές στον τρόπο διεξαγωγής του Champions League από το 2024-25 (μετά τις τελευταίες εξελίξεις, υπάρχουν δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι οι αλλαγές θα επισπευστούν). Οι βασικές αλλαγές, σύμφωνα με την πρόταση της ΟΥΕΦΑ, είναι η αύξηση του αριθμού των ομάδων που θα συμμετέχουν στη διοργάνωση (το «τυράκι» για να δείξει η ευρωπαϊκή Ομοσπονδία ότι ενδιαφέρεται για τις μικρομεσαίες ομάδες), αλλά κυρίως η ανακατανομή των εσόδων από τα τηλεοπτικά δικαιώματα και τους χορηγούς της διοργάνωσης προς όφελος των μεγάλων ομάδων.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τους λόγους για τους οποίους οι «12» αποφάσισαν να ανακοινώσουν την ίδρυση της Λίγκας, ενώ ήταν σε διαπραγματεύσεις με την ευρωπαϊκή Ομοσπονδία. Είναι πιθανό οι οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία της Covid-19 να οδήγησαν τους «12» σε επίσπευση των σχεδίων τους για τη δημιουργία της Λίγκας ή να θεώρησαν ότι στις «ειδικές» συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί εξαιτίας της πανδημίας θα ήταν πιο εύκολο να παρακάμψουν τις αντιδράσεις της αντίπαλης πλευράς. Επίσης, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να ήταν μια αυξημένου ρίσκου κίνηση τακτικής, προκειμένου να αυξήσουν την πίεση προς την ΟΥΕΦΑ και να εξασφαλίσουν μεγαλύτερο ποσοστό από τις χορηγίες και τα τηλεοπτικά δικαιώματα του Champions League.
Το σίγουρο είναι ότι η ηγεσία της ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας αιφνιδιάστηκε από την ανακοίνωση και έδειξε ότι «πιάστηκε στον ύπνο». Η δήλωση του Αλεξάντερ Τσέφεριν, προέδρου της ΟΥΕΦΑ, για τον πρόεδρο της Γιουβέντους, εκ των βασικών συντελεστών της European Super League και κουμπάρου του, Αντρέα Ανιέλι, είναι χαρακτηριστική: «Δεν έχω δει ποτέ έναν άνθρωπο να ψεύδεται τόσες πολλές φορές και με συνέπεια, όσο το έκανε ο Αντρέα Ανιέλι. Μίλησα μαζί του το Σάββατο το βράδυ και έλεγε ότι όλα όσα ακούγονται είναι ψέματα. Είναι απίστευτο. Η απληστία επιτρέπει όλες τις ανθρώπινες αξίες να εξασθενήσουν. Είναι η μεγαλύτερη απογοήτευση από όλους. Δεν ξέραμε ότι είχαμε φίδια τόσο κοντά ματς, αλλά τώρα το ξέρουμε».
Βέβαια, μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό ο Τσέφεριν και η παρέα του αντέδρασαν με μεγάλη αποφασιστικότητα και κυρίως κατάφεραν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να εξασφαλίσουν μια οικονομική συμφωνία που εξασφάλιζε στους καπιταλιστές που δραστηριοποιούνται στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο περισσότερα φράγκα από αυτά που είχαν εξασφαλίσει οι «12» της ESL. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ένα βασικό αξίωμα που καθορίζει τις εξελίξεις στο ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό οικοδόμημα: το επαγγελματικό ποδόσφαιρο είναι μια καπιταλιστική μπίζνα και κατά συνέπεια η εξασφάλιση του μέγιστου κέρδους είναι η βασική προτεραιότητα των καπιταλιστών που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά σε αυτό.
Κάτω από αυτό το πρίσμα θα πρέπει να αξιολογήσουμε το βραχύ βίο της European Super League. Σύμφωνα με δημοσιεύματα στο Bloomberg, γύρω από το ευρωπαϊκό επαγγελματικό ποδόσφαιρο συγκρούστηκαν δυο μεγάλοι καπιταλιστικοί κολοσσοί. Από τη μια, η αμερικανική τράπεζα JP Morgan που συμφώνησε με την ηγετική ομάδα της ESL να χρηματοδοτήσει το εγχείρημα με 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Στην αντίπερα όχθη, η ΟΥΕΦΑ ήταν σε διαπραγματεύσεις με το Centricus, επενδυτικό fund από το Ηνωμένο Βασίλειο, παζαρεύοντας χρηματοδότηση ύψους 6 δισεκατομμύρια ευρώ για το ανανεωμένο Champions League. Αμέσως μετά την ιδρυτική ανακοίνωση της ESL, η ηγεσία της ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας επιτάχυνε τις διαπραγματεύσεις με το Centricus και σύμφωνα με «διαρροές» το deal ανάμεσα στις δυο πλευρές έκλεισε στα 7 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό που είχαν εξασφαλίσει η «12» από τη JP Morgan. Για πολλούς μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι το «ρήγμα» στην ESL ξεκίνησε από τις αγγλικές ομάδες (Τσέλσι και Μάντσεστερ Σίτι), ενώ δεν έλλειψαν και «διαρροές» που υπονοούσαν ότι οι αγγλικές ομάδες είχαν πληροφόρηση εκ των έσω για το deal Centricus–ΟΥΕΦΑ και φρόντισαν να αλλάξουν «στρατόπεδο» πρώτες.
Οι ραγδαίες εξελίξεις έδειξαν ότι αυτοί που δρομολόγησαν την ίδρυση της ESL δεν είχαν σταθμίσει σωστά τα δεδομένα και δεν είχαν υπολογίσει το μέγεθος των αντιδράσεων. Είναι όμως σίγουρο ότι η τωρινή αποτυχία δε «σκοτώνει» την προοπτική μιας κλειστής ευρωπαϊκής ποδοσφαιρικής Λίγκας και πρέπει να είναι καθαρό ότι τέτοιες προσπάθειες θα γίνουν και πάλι στο χώρο του ευρωπαϊκού επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Η τάση του κεφαλαίου για επίτευξη του μέγιστου κέρδους είναι δομικό στοιχείο της καπιταλιστικής παραγωγικής διαδικασίας και ισχύει και για το ευρωπαϊκό επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Η δημιουργία μιας κλειστής ποδοσφαιρικής Λίγκας, που θα εξασφαλίζει περισσότερα φράγκα από τις διοργανώσεις της ΟΥΕΦΑ, θα πραγματοποιηθεί αργά ή γρήγορα ως μια φυσική εξέλιξη της καπιταλιστικής ποδοσφαιρικής παραγωγικής διαδικασίας, την οποία δε θα μπορέσει να σταματήσει η ΟΥΕΦΑ.
Εκτός από την οικονομική υπεροχή της ΟΥΕΦΑ, υπάρχει και μια ακόμη κομβική παράμετρος που έπαιξε σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις. Μια παράμετρος που δεν έχει σχέση με τους οικονομικούς νόμους του καπιταλισμού και τις μπίζνες, αλλά σχετίζεται με το DNA και τη φύση του ποδοσφαίρου. Είναι κοινά αποδεκτό ότι το ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές και το κατ’ εξοχήν λαϊκό άθλημα. Ακόμη και στη σημερινή ακραία επαγγελματική εκδοχή του συνεχίζει να επηρεάζεται σημαντικά από τις λαϊκές του καταβολές, οι οποίες δεν συμβιβάζονται με τις «αρχές» και τα αξιώματα του καπιταλιστικού γίγνεσθαι στο ποδοσφαιρικό οικοδόμημα. Από τον τρόπο που αντιμετωπίστηκε το εγχείρημα της ESL από τους ευρωπαίους ποδοσφαιρόφιλους μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι για μια σημαντική μερίδα οπαδών και κυρίως για τη συντριπτική πλειοψηφία των οργανωμένων οπαδών των ομάδων τα εθνικά πρωταθλήματα έχουν μεγαλύτερη «βαρύτητα» από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, είτε πρόκειται για το Champions League της ΟΥΕΦΑ είτε για την ESL των «12».
Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση των οπαδών των αγγλικών συλλόγων, που από την πρώτη στιγμή διαχώρισαν τη θέση τους από τις διοικήσεις των ομάδων τους και δήλωσαν την αντίθεσή τους στην ESL, γιατί θεωρούσαν ότι αποτελεί κίνδυνο για τα αγγλικά πρωταθλήματα και για τη φυσιογνωμία και την υπόσταση της Premier League. Οπως όλα δείχνουν, για την πλειοψηφία των οπαδών κυρίως στις χώρες που τα πρωταθλήματά τους είναι ανταγωνιστικά (Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία), τα εθνικά παραδοσιακά ντέρμπι έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις ευρωπαϊκές αναμετρήσεις των ομάδων.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο ευρωπαϊκός δημοσιογραφικός εσμός που συστρατεύτηκε με την πλευρά της ΟΥΕΦΑ προσπάθησε να «παίξει» με τις διαθέσεις των οπαδών και να παρουσιάσει τη συντριβή του εγχειρήματος της ESL ως αποτέλεσμα της αντίθεσής τους σε αυτό. Ταυτόχρονα, επιχείρησε να διαστρεβλώσει τις απόψεις τους, παρουσιάζοντας το «όχι» που είπαν οι οπαδοί στην απληστία των «12» και στην κλειστή Λίγκα ως ψήφο εμπιστοσύνης στο «ποδόσφαιρο της αλληλεγγύης» (sic!), που πρεσβεύει η ΟΥΕΦΑ. Προσπάθησαν, προβάλλοντας την αποκρουστική λογική του Πέρεθ και του Ανιέλι και του εγχειρήματος της ESL, να εξωραΐσουν την ευρωπαϊκή Ομοσπονδία και να μας κάνουν να ξεχάσουμε τη συνειδητή προσπάθεια της κλίκας του Τσέφεριν (και των προηγούμενων προέδρων της ΟΥΕΦΑ) να μετατρέψει το ποδόσφαιρο από άθλημα σε καπιταλιστική μπίζνα, οδηγώντας το στην ακραία επαγγελματοποίηση. Τηρουμένων των αναλογιών, μιλώντας με πολιτικούς όρους, προσπάθησαν, προβάλλοντας τον ποδοσφαιρικό καπιταλισμό στην πιο ακραία του μορφή, να μας πείσουν ότι πρέπει να αποδεχτούμε και να συστρατευτούμε με τον ποδοσφαιρικό καπιταλισμό… με ανθρώπινο πρόσωπο.
Κρίνοντας από τις αντιδράσεις των οπαδών μετά την κατάρρευση της ESL, βλέπουμε ότι η προσπάθεια της ΟΥΕΦΑ να οικειοποιηθεί την αντίθεσή τους στο επιχειρηματικό σχέδιο των «12» δεν έχει το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Εστω και προσωρινά, είναι αναγκασμένοι να δώσουν «χώρο» στους οπαδούς και να επιτρέψουν συζητήσεις και αναλύσεις για τη σχέση που έχει το ευρωπαϊκό επαγγελματικό ποδόσφαιρο με τα επιχειρηματικά συμφέροντα. Η συζήτηση για ένα διαφορετικό ποδόσφαιρο, έτσι όπως το φαντάζονται οι οπαδοί και οι φωνές αμφισβήτησης της εμπορευματοποίησής του, αν και μειοψηφικές, δεν αρέσει καθόλου στον Τσέφεριν και τους κολαούζους του, αφού αμφισβητούν το δόγμα του «No Politica» και το «αποστειρωμένο» περιβάλλον που προσπαθούν να επιβάλλουν στα ευρωπαϊκά γήπεδα.
Προς το παρόν θα τις ανεχτούν, σύντομα όμως θα φροντίσουν να τις σταματήσουν και να επαναφέρουν το status που υπήρχε πριν την προσπάθεια δημιουργίας της ESL και να ασχοληθούν με τα επιχειρηματικά τους σχέδια και τις αλλαγές στο Champions League. Μια πρώτη γεύση για τον τρόπο που σκέφτεται την επόμενη μέρα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου η ΟΥΕΦΑ και για τους συμμάχους που θα επιλέξει για να πραγματοποιήσει τα σχέδια της είναι η δήλωση του Τσέφεριν για τις ομάδες που συμμετείχαν στην ESL, μετά την κατάρρευσή της: «Είπα χθες ότι είναι θαυμάσιο να αναγνωρίσουμε ένα λάθος, και αυτοί οι σύλλογοι έκαναν ένα μεγάλο λάθος. Τώρα όμως επιστρέφουν στο πλάι μας και ξέρω ότι έχουν πολλά να προσφέρουν, όχι μόνο στις διοργανώσεις μας αλλά και σε όλο το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Το σημαντικό τώρα είναι να προχωρήσουμε, να ξαναχτίσουμε την ενότητα που απολαμβάναμε πριν απ’ όλο αυτό και να προχωρήσουμε μαζί μπροστά».
Τα πρωτοσέλιδα με τίτλους «ηττήθηκε η επανάσταση των πλουσίων» και «νίκησαν οι οπαδοί και το αληθινό ποδόσφαιρο» ήταν αποδεκτά από την κλίκα του Τσέφεριν και τους κάθε λογής κολαούζους της την κρίσιμη στιγμή που έπρεπε να κερδίσει τους ανταγωνιστές της, είναι όμως σίγουρο ότι θέλουν να ξεχαστούν το συντομότερο δυνατό. Οπως και η φωτογραφία της κόκκινης σημαίας με το σφυροδρέπανο και το σύνθημα «YANKS OUT», που κρέμασαν οι οπαδοί της Λίβερπουλ στη θύρα του Ανφιλντ και είναι βέβαιο ότι στοιχειώνει τα βράδια τους καθώς είναι μια εικόνα από το μέλλον. Το δικό μας ποδόσφαιρο δεν είναι καπιταλιστική μπίζνα και δε «χωράει» ούτε στη European Super League ούτε στο Champions League.
Κος Πάπιας