Το περασμένο καλοκαίρι, με αφορμή την ανακοίνωση από την ΟΥΕΦΑ των bonus που θα έβαζαν οι ομάδες στο ταμείο τους από τη συμμετοχή τους στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις και με δεδομένη την αύξηση του τζίρου των ομάδων την τελευταία πενταετία κατά 42%, επιχειρήθηκε να περάσει η εικόνα ότι το επαγγελματικό ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο θα έβγαινε από την κρίση με ελάχιστες απώλειες. Λίγους μήνες μετά, το σκηνικό άλλαξε άρδην.
Από την επίσημη παρουσία της ΟΥΕΦΑ για τα οικονομικά δεδομένα των ευρωπαϊκών ομάδων είναι φανερό ότι τα πράγματα δεν είναι ειδυλλιακά, αφού οι ζημιές των ομάδων αυξήθηκαν το 2010 στο 1.641.000.000 ευρώ από 1.206.000.000 ευρώ το 2009. Οι αξιωματούχοι της ΟΥΕΦΑ διαβεβαιώνουν ότι με την εφαρμογή του financial fair play και των συνεχών ελέγχων στα οικονομικά των ομάδων, οι επιπτώσεις θα αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της ΟΥΕΦΑ, Τζιάνι Ινφαντίνο, «με την εφαρμογή του financial fair play ενισχύεται το ενδεχόμενο να μπουν σωστοί επενδυτές στο ποδόσφαιρο και οι ομάδες έχουν ήδη κοιτάξει να αναμορφώσουν τις πηγές των εσόδων τους».
Επειδή, όμως η θεωρία από την πράξη απέχει, πολλοί είναι αυτοί που δείχνουν να μην είναι αισιόδοξοι για το μέλλον του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.
Η συνταγή αντιμετώπισης της κρίσης εξαντλείται προς το παρόν στην εφαρμογή του financial fair play και στην επιπλέον οικονομική ενίσχυση των ομάδων από τα κέρδη του Euro 2012 και σε εκκλήσεις για μείωση του λειτουργικού κόστους των ομάδων, χωρίς όμως να προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα που θα οδηγήσουν στην μείωση. Ας δούμε όμως ορισμένα από τα οικονομικά στοιχεία, που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.
Καταρχήν, πρέπει να τονιστεί ότι το 52% των ομάδων έχει σοβαρό πρόβλημα ισοσκελισμού εσόδων-εξόδων και οι μεγαλοκαπιταλιστές-ιδιοκτήτες των ομάδων δεν είναι διατεθειμένοι να καλύψουν τις ζημιές και τα χρέη που έχουν δημιουργήσει. Τα έσοδα των ομάδων αυξηθήκαν από τα 12.000.000.000 ευρώ το 2009 σε 12.800.000.000 ευρώ το 2010 (αύξηση 6,6%), όμως την ίδια στιγμή και παρά την προσπάθεια των ομάδων να εναρμονιστούν με τους κανόνες του financial fair play και να ισοσκελίσουν έσοδα και έξοδα, οι δαπάνες των ομάδων αυξήθηκαν από τα 13.300.000.000 ευρώ σε 14.400.000.000 ευρώ (αύξηση 8,27%). Αρνητικό είναι επίσης το «ισοζύγιο» των μεταγραφών, αφού από τα 3.300.000.000 ευρώ που ξοδεύτηκαν για μεταγραφές το 2010, δεν έχουν καλυφθεί από τις ομάδες τα 2.300.000.000 ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα μεταφερθεί ως ζημιά στους οικονομικούς απολογισμούς του επόμενου έτους.
Τέλος, ένα ακόμη αποθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι μόνο 100 ευρωπαϊκές ομάδες έχουν καταφέρει να καλύψουν κατά μέσο όρο πάνω από το 75% της χωρητικότητας του γηπέδου τους (δείκτης που θεωρείται σημαντικός για την πορεία των εσόδων μιας ομάδας) και οι περισσότερες από τις μισές είναι σε τρία πρωταθλήματα (Αγγλία, Γερμανία και Ολλανδία), που παραδοσιακά είχαν μεγάλο ποσοστό προσέλευσης θεατών στους ποδοσφαιρικούς αγώνες.
Οσον αφορά τις ελληνικές ομάδες, δεν χρειάζεται να έχει εντρυφήσει κάποιος στον τρόπο λειτουργίας των ΠΑΕ, για να καταλάβει ότι οι ομάδες είναι ένα βήμα πριν την οικονομική χρεοκοπία. Αρκεί να διαβάσουμε τα πρωτοσέλιδα των αθλητικών εφημερίδων και θα έχουμε μια πλήρη εικόνα για την κατάσταση στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Εκτός από τον Ολυμπιακό, που η παρουσία του Μαρινάκη, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή της ομάδας στους ομίλους του Champions League, εξασφαλίζει μια εύρυθμη οικονομική λειτουργία, το σύνολο σχεδόν των ομάδων δεν μπορεί να καλύψει ούτε τα στοιχειώδη λειτουργικά τους έξοδα. Ηδη, ο ΠΑΟΚ, προκειμένου να μην αποκλειστεί από τη συνέχεια του Γιουρόπα Καπ, αναγκάστηκε να πουλήσει πρωτοκλασάτους παίχτες για να ισοσκελίσει έσοδα-έξοδα και να είναι εντός των περιορισμών του financial fair play. Παναθηναϊκός και ΑΕΚ έχουν εξασφαλίσει μια περίοδο χάριτος μέχρι να παρουσιαστούν ενώπιον της πειθαρχικής επιτροπής της ΟΥΕΦΑ, αφού δεν αγωνίζονται στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, όμως και οι δυο ομάδες δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μεταγραφές, εξαιτίας των χρεών που έχουν προς παίχτες και προπονητές.
Από την πλευρά της ΟΥΕΦΑ είναι φανερό ότι θα υπάρξει ανοχή στην πλήρη εφαρμογή των κανονισμών και ιδι-αίτερα στην επιβολή ποινών, με την προϋπόθεση ότι οι ομάδες που έχουν πρόβλημα θα βρουν άμεσα λύση στην τακτοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους προς παίχτες και προπονητές και στη συνέχεια θα παρουσιάσουν ένα ρεαλιστικό σχέδιο εξυγίανσής τους, δεχόμενες ν’ ακολουθούν κατά γράμμα τις οδηγίες της οικονομικής επιτροπής της ΟΥΕΦΑ. Η κατάσταση στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, τηρουμένων των αναλογιών, είναι αντίστοιχη με την κατάσταση στην οικονομία των ευρωπαϊκών χωρών. Πολύ σύντομα οι ομάδες θα βρεθούν υπό επιτήρηση, με ορατό τον κίνδυνο ακόμη και διάλυσής τους, αφού δεν υπάρχουν περιθώρια για αισιόδοξες προβλέψεις.
Υπό το πρίσμα της άσχημης οικονομικής κατάστασης θα πρέπει να δούμε και τη νέα κόντρα ανάμεσα στην ΕΠΟ και την κυβέρνηση. Αιτία είναι το αθλητικό νομοσχέδιο που έχει καταθέσει για ψήφιση ο Γερουλάνος και οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Επαγγελματικού Αθλητισμού, στις οποίες αντιδρά η ΕΠΟ, ισχυριζόμενη ότι είναι σε βάρος του αυτοδιοίκητου του ελληνικού ποδόσφαιρου. Η ΕΕΑ με τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις έχει την αρμοδιότητα να ελέγχει τις οφειλές των ΠΑΕ και να αποφασίζει για τη χορήγηση του πιστοποιητικού συμμετοχής μιας ομάδας στα επαγγελματικά πρωταθλήματα. Μέχρι το περασμένο καλοκαίρι, αυτή η αρμοδιότητα της ΕΕΑ ήταν επί της ουσίας ανενεργή, αφού κατόπιν πιέσεων οι ομάδες έπαιρναν πιστοποιητικό συμμετοχής ακόμη και αν χρωστούσαν, με αποτέλεσμα η ΕΠΟ να μην εγείρει ζήτημα και να ανέχεται τη συγκεκριμένη κατάσταση. Οταν, όμως, κατόπιν κυβερνητικής απόφασης και με αφορμή τα χρέη και άλλες οικονομικής φύσης εκκρεμότητες, η ΕΕΑ αποφάσισε να μη χορηγήσει πιστοποιητικό συμμετοχής σε Καβάλα και Ολυμπιακό Βόλου, τιμωρώντας τες επί της ουσίας για την εμπλοκή των προέδρων τους στο σκάνδαλο με τους στημένους αγώνες, η ΕΠΟ σήκωσε το μπαϊράκι της «αντίστασης» και ξαναθυμήθηκε το αυτοδιοίκητο του ποδοσφαίρου. Ζήτησε, λοιπόν, από την κυβέρνηση ν’ αλλάξει το νόμο και πλέον να μη μπορεί η ΕΕΑ να ελέγχει τις οφειλές των ΠΑΕ προς παίχτες και προπονητές, αλλά μόνο για τα χρέη προς το Δημόσιο, και να μην είναι δεσμευτικές οι αποφάσεις της για τη συμμετοχή των ομάδων στα πρωταθλήματα, η οποία θα γίνεται με το σύστημα αδειοδότησης που έχει θεσπίσει η ΕΠΟ σε συνεργασία με την ΦΙΦΑ.
Είναι φανερό ότι ο Πιλάβιος και οι ανιδιοτελείς εργάτες του ελληνικού ποδοσφαίρου, σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, που το σύνολο των ομάδων δεν μπορεί ν’ ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις τους προς τους παίχτες και τους προπονητές, διαισθάνονται ότι δε θα μπορούν να παίζουν μόνοι τους, αλλά θα είναι υποχείρια της κυβέρνησης που θα έχει σημαντικό ρόλο, μέσω της ΕΕΑ, στις εξελίξεις στο ποδόσφαιρο, και προσπαθούν, επισείοντας τον μπαμπούλα της ΦΙΦΑ, να πετύχουν την αλλαγή των αρμοδιοτήτων της ΕΕΑ και να παραμείνουν κυρίαρχοι στα ποδοσφαιρικά δρώμενα. Η συγκυρία δεν είναι ευνοϊκή γι’ αυτούς, αφού είναι νωπές ακόμη οι μνήμες από τα καραγκιοζιλίκια της ΕΠΟ στη διαχείριση του σκανδάλου των στημένων αγώνων, όταν μετά από παζάρια και μεθοδεύσεις αρχικά είχε τιμωρηθεί μόνο ο Ηρακλής, ενώ οι ομάδες των πρωταγωνιστών της υπόθεσης είχαν επί της ουσίας αθωωθεί. Οσο για το επιχείρημα ότι η ΦΙΦΑ θα μας τιμωρήσει ως κράτος και δεν θα επιτρέψει τη συμμετοχή των ομάδων μας στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, δεν δείχνει πειστικό, αφού πολύ δύσκολα θα βρεθεί λύση στα οικονομικά των ομάδων για να το αποφύγουν.
Κος Πάπιας