Δόθηκε στη «δημόσια διαβούλευση» το νομοσχέδιο Κεραμέως για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και την κακόφημη αυτονομία της σχολικής μονάδας. Ο πυρήνας του και γενικά το περιεχόμενό του είναι αυτό που περιγράψαμε σε δύο εκτενή άρθρα στις 23 Ιουνίου και 29 Ιουνίου.
Σε αυτό το σημείωμα θα δώσουμε περισσότερες λεπτομέρειες για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και τις υπερεξουσίες που δίνονται στον Διευθυντή-μάνατζερ του σχολείου.
Αξιολόγηση εκπαιδευτικών
Μητσοτάκης και Κεραμέως πήραν μαθήματα από τον πιο πονηρό ΣΥΡΙΖΑ, που επέμενε ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει πρώτα να αποκτήσουν «κουλτούρα αξιολόγησης» (π.χ. με την «αυτοαξιολόγηση» της σχολικής μονάδας) και μετά να προχωρήσουν στα περαιτέρω. Γι’ αυτό και βιάζονται μεν να θεσμοθετήσουν την ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όμως, προς το παρόν, προσπαθούν να κρύψουν τις πραγματικές τους προθέσεις.
Ετσι προωθούν μια αξιολόγηση τετράβαθμη περιγραφική (μη ικανοποιητικός, ικανοποιητικός, πολύ καλός, εξαιρετικός) και όχι αριθμητική, ενώ οι εκπαιδευτικοί που θα κρίνονται «μη ικανοποιητικοί» θα υποχρεώνονται σε επιμόρφωση και δεν θα μπορούν να συμμετέχουν στις κρίσεις για επιλογή στελεχών της εκπαίδευσης. Βέβαια, δεν μας λένε τι θα γίνει αν ένας εκπαιδευτικός κριθεί δυο φορές ως «μη ικανοποιητικός». Δεν χρειάζεται φιλοσοφία για να προβλέψουμε τι θα γίνει. Ο νόμος πλαίσιο 1566/1985, άρθρο 16, παράγ. 5, είναι πολύ σαφής επ’ αυτού: Ο εκπαιδευτικός που κρίνεται δυο φορές συνεχώς ή τρεις φορές σε διάφορα χρονικά διαστήματα «μη προακτέος» παραπέμπεται με το ερώτημα της απόλυσης.
Απλώς σήμερα δεν επιτρέπουν οι συνθήκες (στους εκπαιδευτικούς «ανάβουν τα κόκκινα λαμπάκια» όταν ακούνε αξιολόγηση, όπως παραδέχτηκε και ο Μητσοτάκης) να εφαρμοστεί απόλυτα το γράμμα του νόμου. Γι’ αυτό και η αξιολόγηση προωθείται βήμα-βήμα, έως ότου το επιτρέψουν οι καιροί…
Σε αντίθεση με την περιγραφική και τάχα «μη τιμωρητική» αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, τα στελέχη εκπαίδευσης (από τους Διευθυντές σχολείων και άνω) υφίστανται, από τα αμέσως προηγούμενα στελέχη στην ιεραρχική πυραμίδα, αριθμητική αξιολόγηση, ενώ λήγει η θητεία τους και αντικαθίστανται, σε περίπτωση που κριθούν «ανεπαρκή» και δεν μπορούν να συμμετάσχουν στις διαδικασίες επιλογής για την κατάληψη όμοιας ή ανώτερης θέσης στελέχους για τα επόμενα 4 έτη.
Στην περίπτωσή τους, δηλαδή, υπάρχει μια πιο αυστηρή αντιμετώπιση (αριθμητική κλίμακα, παύση θητείας), που δείχνει σε ένα βαθμό και την εξέλιξη των επιπτώσεων της αξιολόγησης στο μέλλον για τους εκπαιδευτικούς, με συνεχή αυστηροποίηση έως ότου η κατάληξη είναι μια μορφή του ΠΔ 152/2013.
Μετά το πατατράκ που έπαθε η Κεραμέως με την μαζικότατη άρνηση των εκπαιδευτικών να πάρουν μέρος στην ηλεκτρονική ψηφοφορία-φιάσκο για την εκλογή αιρετών στα Υπηρεσιακά Συμβούλια, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι στα Συμβούλια Επιλογής δεν συμμετέχουν οι αιρετοί. Η ΝΔ επιδιώκει απόλυτα ελεγχόμενες διαδικασίες, που θα οδηγήσουν σε «στελέχη» με εντολές άνωθεν.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο
- Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται από τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Επιστημονικής Ευθύνης (ειδικότητας) ως προς τη γενική και ειδική διδακτική του γνωστικού αντικειμένου και από τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας ως προς το παιδαγωγικό κλίμα και τη διαχείριση της τάξης, καθώς και από τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας και τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Παιδαγωγικής Ευθύνης, ως προς την υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκειά τους.
- Το έργο των εκπαιδευτικών αξιολογείται τεκμηριωμένα σε τετράβαθμη περιγραφική κλίμακα, στην οποία το έργο τους διαβαθμίζεται από μη ικανοποιητικό, σε ικανοποιητικό, πολύ καλό ή εξαιρετικό, ως προς δύο (2) πεδία: Α)το διδακτικό και παιδαγωγικό έργο του εκπαιδευτικού, το οποίο εξειδικεύεται σε Α1) γενική και ειδική διδακτική του γνωστικού αντικειμένου και Α2) παιδαγωγικό κλίμα και διαχείριση της τάξης και Β) υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκεια του εκπαιδευτικού.
- Το πεδίο «Α. Διδακτικό – παιδαγωγικό έργο (Α1 Διδακτική γνωστικού αντικειμένου, και Α2 Παιδαγωγικό κλίμα και διαχείριση τάξης)» αξιολογείται με βάση: α) τις συζητήσεις προετοιμασίας της παρατήρησης διδασκαλιών του εκπαιδευτικού, β) την παρατήρηση δύο διδασκαλιών από κάθε αξιολογητή, γ) την έκθεση αυτοαξιολόγησης και τα στοιχεία ή τεκμήρια στα οποία ο αξιολογούμενος αναφέρεται ή παραπέμπει, δ) τις συζητήσεις και τον αναστοχασμό μετά την παρατήρηση, και ε) τα τεκμήρια που έχει συγκεντρώσει ο αξιολογητής, συνεκτιμωμένων των τεκμηρίων που έχει συγκεντρώσει ο εκπαιδευτικός στον ηλεκτρονικό φάκελό του.
Εχουμε δηλαδή και αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού και διατήρηση ηλεκτρονικού φακέλου και παρακολούθηση δυο διδασκαλιών από τον αξιολογητή.
Εάν το αποτέλεσμα της αξιολόγησης είναι θετικό αποτελεί «μοριοδοτούμενο κριτήριο για την επιλογή σε θέση ευθύνης».
- Η αξιολογική έκθεση όλων των αξιολογητών, επαρκώς τεκμηριωμένη, καταχωρίζεται στην ειδική ψηφιακή εφαρμογή του άρθρου 76 και γνωστοποιείται με απόδειξη στον αξιολογούμενο που αφορά.
- Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται: Ως προς τη γενική και την ειδική διδακτική του γνωστικού αντικειμένου από τον Σύμβουλο κάθε τέσσερα χρόνια. Ως προς το παιδαγωγικό κλίμα και τη διαχείριση της τάξης από τον Διευθυντή του σχολείου κάθε τέσσερα χρόνια. Ως προς την υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκειά τους από τον Διευθυντή του σχολείου και τον Σύμβουλο κάθε δυο χρόνια.
- Στην περίπτωση που το έργο ενός δόκιμου εκπαιδευτικού αξιολογηθεί ως «μη ικανοποιητικό», κατά την αξιολόγηση που λαμβάνει χώρα στη λήξη της δοκιμαστικής περιόδου, δεν μονιμοποιείται αλλά μπορεί να επαναλάβει τη διαδικασία τα αμέσως επόμενα δύο (2) έτη.
- Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού λαμβάνεται υπόψη στις διαδικασίες επιλογής για θέσεις στελεχών της εκπαίδευσης. Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού δύναται να λαμβάνεται υπόψη σε διαδικασίες επιλογής για την ανάθεση επιμορφωτικού ή άλλου επιστημονικού-εκπαιδευτικού έργου.
- Το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σχεδιάζει και λειτουργεί ειδική ψηφιακή εφαρμογή στην οποία: α) τηρούνται οι ηλεκτρονικοί φάκελοι των στελεχών της εκπαίδευσης, των εκπαιδευτικών και των μελών του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Ε.Π.) και Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (Ε.Β.Π.), β) καταχωρίζονται οι έγγραφες εκθέσεις αυτοαξιολόγησης των αξιολογούμενων, οι αξιολογικές εκθέσεις των αξιολογητών και οποιοδήποτε άλλο έγγραφο ή τεκμήριο σχετίζεται με διενεργούμενη αξιολόγηση που ο αξιολογητής ή ο αξιολογούμενος επιθυμεί να καταχωρίσει ηλεκτρονικά, καθώς αφορά σε εκκρεμή αξιολογική διαδικασία και γ)υποβάλλονται αντιρρήσεις ή ενστάσεις.
- Προβλέπεται μηχανισμός και διαδικασίες μεταξιολόγησης για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της λειτουργίας του συστήματος αξιολόγησης, με σκοπό τη διαρκή βελτίωση των διαδικασιών και τη διασφάλιση της αξιοπιστίας του.
- Η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.) και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) συντάσσουν κάθε έτος την δική τους έκθεση μεταξιολόγησης, την οποία υποβάλλουν στον υπουργό Παιδείας. Οι εκθέσεις λειτουργούν απολογιστικά και διαμορφωτικά και συνοδεύονται από προτάσεις αναφορικά με την ανάγκη διορθώσεων στο σύστημα αξιολόγησης για την περαιτέρω βελτίωση της αποτελεσματικότητάς του.
Οι υπερεξουσίες του Διευθυντή-μάνατζερ
Στον Διευθυντή της σχολικής μονάδας δίνονται υπερεξουσίες, ενώ ταυτόχρονα εξαϋλώνεται ο ρόλος του Συλλόγου Διδασκόντων.
Γίνεται δε ουσιαστικά αιώνιος, καθώς αίρεται το όριο των δύο θητειών στο ίδιο σχολείο. Η αύξηση της θητείας του από τρία σε τέσσερα έτη (όπως και όλων των στελεχών εκπαίδευσης, των οποίων ο αριθμός εκτοξεύεται) προβλέπεται ώστε η ΝΔ να εξασφαλίσει μια πολυπληθή καμαρίλα ημετέρων, σε περίπτωση που ο Μητσοτάκης ξανακερδίσει τις εκλογές (εάν γίνουν πρόωρα).
Ο Διευθυντής γίνεται απόλυτος δερβέναγας, αφού εκτός του ότι είναι και αξιολογητής των εκπαιδευτικών του σχολείου του (αξιολογεί το παιδαγωγικό κλίμα και τη διαχείριση της τάξης και την υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκεια μαζί με τον Σύμβουλο), κρατά στα χέρια του όλα τα πλοκάμια της απαρέγκλιτης τήρησης των οδηγιών του υπουργείου Παιδείας. Γιατί ορίζει τους Ενδοσχολικούς Συντονιστές, τους μέντορες, τους Υποδιευθυντές, τους Υπεύθυνους διασύνδεσης με τη μαθητεία στα ΕΝΕΕΓΥΛ (Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια-Λύκεια).
Ακόμη και στην περίπτωση που προβλέπεται ότι ο Διευθυντής απλώς «εισηγείται», αντιλαμβανόμαστε ότι ουσιαστικά αποφασίζει, αφού είναι πολύ δύσκολο οι εκπαιδευτικοί να τολμήσουν να αμφισβητήσουν την «εισήγησή» του, μιας και αποτελεί αξιολογητή τους ή και πειθαρχικό τους προϊστάμενο.
Είναι επίσης ένας Διευθυντής-μάνατζερ, γιατί εκτός από τη «διαχείριση του προσωπικού», μπορεί να διαθέτει το σχολικό κτίριο και τις υποδομές του δημόσιου σχολείου σε «φορείς», προκειμένου να αποκομίσει «οφέλη», δηλαδή να αποκομίσει πόρους από «τρίτους» για τη λειτουργία του.
Ειδικότερα
- Ο Διευθυντής, μετά από εισήγηση του Συλλόγου Διδασκόντων ή με δική του πρωτοβουλία, δύναται να αποφασίζει τη σύναψη συμφωνιών συνεργασίας με κάθε φορέα που κρίνει σκόπιμο, με σκοπό τη συμμετοχή της σχολικής μονάδας σε προγράμματα και δράσεις πολιτιστικού, αθλητικού, κοινωνικού ή εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος.
- Με απόφαση του Διευθυντή αποφασίζεται η πραγματοποίηση στη σχολική μονάδα πρακτικής άσκησης από προπτυχιακούς ή μεταπτυχιακούς φοιτητές Α.Ε.Ι., καθώς και από καταρτιζόμενους και από σπουδαστές δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.
- Με απόφαση του Διευθυντή δύναται να αποφασίζεται η συγκρότηση και η λειτουργία εκπαιδευτικών ομίλων μετά τη λήξη του ημερήσιου ωρολογίου προγράμματος διδασκαλίας. Η επιλογή των Υπευθύνων των Εκπαιδευτικών Ομίλων πραγματοποιείται μεταξύ των εκπαιδευτικών που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για την ανάληψη των σχετικών καθηκόντων. Ο χρόνος που οι Υπεύθυνοι Εκπαιδευτικών Ομίλων αφιερώνουν στην οργάνωση και λειτουργία των εκπαιδευτικών ομίλων δεν προσμετράται στο εργασιακό τους ωράριο, αλλά συνεκτιμάται κατά την ατομική αξιολόγησή τους, καθώς και κατά την επιλογή τους ως στελεχών εκπαίδευσης.
- Οι Ενδοσχολικοί Συντονιστές ορίζονται με απόφαση του Διευθυντή της σχολικής μονάδας. Η θητεία ενός εκπαιδευτικού ως Ενδοσχολικού Συντονιστή (Συντονιστή Τάξης ή /και Γνωστικού Πεδίου) συνεκτιμάται κατά την ατομική αξιολόγησή του, καθώς και για την επιλογή του ως στελέχους εκπαίδευσης.
- Ο Υποδιευθυντής της σχολικής μονάδας ορίζεται μετά από εισήγηση του Διευθυντή.
- Ο Διευθυντής ορίζει τον μέντορα του νεοδιοριζόμενου εκπαιδευτικού ή του πρόσφατα τοποθετημένου στη σχολική μονάδα μόνιμου ή αναπληρωτή ή ωρομίσθιου εκπαιδευτικού με προϋπηρεσία έως πέντε έτη. Η θητεία ενός εκπαιδευτικού ως παιδαγωγικού συμβούλου – μέντορα συνεκτιμάται κατά την ατομική αξιολόγησή του, καθώς και κατά την επιλογή του ως στελέχους εκπαίδευσης.
- Με απόφαση του Διευθυντή πραγματοποιούνται, σε επίπεδο σχολικής μονάδας, επιμορφωτικά σεμινάρια, συνολικής διάρκειας τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ωρών ανά σχολικό έτος. Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στα επιμορφωτικά σεμινάρια είναι προαιρετική και συνεκτιμάται κατά την ατομική αξιολόγησή τους. Ο Διευθυντής χορηγεί και τη βεβαίωση παρακολούθησης.
- Την πειθαρχική ποινή της έγγραφης επίπληξης δύναται, ως πειθαρχικός προϊστάμενος, να επιβάλλει και ο Διευθυντής στους εκπαιδευτικούς.
- Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους είναι δυνατόν να διοργανώνονται και να υλοποιούνται από τη σχολική μονάδα, μετά το πέρας του ωρολογίου διδακτικού προγράμματος, με ή χωρίς συνεργασία με τρίτους φορείς, εκδηλώσεις, προγράμματα και συνέδρια που απευθύνονται στην εκπαιδευτική κοινότητα, ύστερα από εισήγηση του Διευθυντή, με απόφαση του Σχολικού Συμβουλίου, η οποία γνωστοποιείται στον οικείο Δήμο.
Τυχόν έσοδα από τις εκδηλώσεις αυτές αποδίδονται στη σχολική μονάδα μέσω της αρμόδιας Σχολικής Επιτροπής.
Ενίσχυση της αξιολόγησης
Εκτός όλων όσων αναφέρονται παραπάνω, θεσπίζονται και άλλες διαδικασίες και μηχανισμοί ενίσχυσης της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας και των εκπαιδευτικών.
Συγκεκριμένα
- Η κυβέρνηση, ακολουθώντας τις οδηγίες του ΟΟΣΑ, προκειμένου να ενισχύσει τους μηχανισμούς αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος, προβλέπει τη διεξαγωγή σε εθνικό επίπεδο διαγνωστικών τεστ αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος σε Γλώσσα και Μαθηματικά, για μαθητές Στ’ Δημοτικού και Γ΄ Γυμνασίου (Ελληνική PISA). Τα αποτελέσματα είναι ανώνυμα και δεν συνεκτιμάται ο βαθμός κατά την αξιολόγηση των μαθητών.
- Επίσης, με απόφαση του υπουργού Παιδείας μπορούν να διενεργούνται σε εθνικό επίπεδο εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα για τους μαθητές Στ’ Δημοτικού και Γ΄ Γυμνασίου σε θέματα ευρύτερων/γενικών γνώσεων και άλλων γνωστικών αντικειμένων.
- Κάθε σχολική μονάδα είναι υποχρεωμένη να δημιουργεί και λειτουργεί, με πρωτοβουλία και ευθύνη του Διευθυντή, ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, η οποία ως προς το περιεχόμενο περιλαμβάνει, κατ’ ελάχιστο, τα εξής: (α) πληροφορίες για το διδακτικό προσωπικό, τις υποδομές και τον εξοπλισμό της σχολικής μονάδας, καθώς και για την προσβασιμότητα αυτής σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς/κηδεμόνες με αναπηρία (β) το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα διδασκαλίας που ισχύει ανά σχολικό έτος, καθώς και πιθανές τροποποιήσεις του, (γ) τα εκπαιδευτικά προγράμματα, οι εκπαιδευτικοί όμιλοι και κάθε είδους δράσεις, αθλητικές, πολιτιστικές, κοινωνικές που υλοποιούνται από τη σχολική μονάδα, (δ) το σχέδιο δράσης που εκπονεί η σχολική μονάδα και (ε) τα αποτελέσματα της εσωτερικής αξιολόγησης.
Πρόκειται, δηλαδή, για διάταξη που «πιστοποιεί» την κατηγοριοποίηση των σχολείων και ανοίγει το δρόμο για την επιλογή σχολείου από μαθητές/γονείς.
Γιούλα Γκεσούλη