Η πρώτη αποκάλυψη έγινε από το «Ριζοσπάστη»: Το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο ξεκινά έρευνα με θέμα την κληρονομικότητα και τις διατροφικές συνήθειες, την οποία θα χρηματοδοτήσει η Coca Cola. Ακολούθησε η δεύτερη αποκάλυψη μέσα από το ίδιο το Πανεπιστήμιο: Τί φωνάζετε, μήπως πρώτη φορά είναι που συνεργαζόμαστε με μια εταιρία του ιδιωτικού τομέα για να μας χρηματοδοτήσει κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα; Πέρυσι διεξήγαμε και ολοκληρώσαμε έρευνα την οποία χρηματοδότησε η «Φρίσλαντ».
Τί σημαίνει «Φρίσλαντ»; Είναι μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες παραγωγής και διακίνησης προϊόντων γάλακτος, με έδρα την Ολλανδία. Στην Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στις πωλήσεις γάλακτος εβαπορέ, με το «ΝΟΥΝΟΥ» και τώρα μπαίνει και στην αγορά νωπού και παστεριωμένου γάλακτος, συγκρουόμενη άγρια με τους εγχώριους ανταγωνιστές της (κυρίως ΔΕΛΤΑ και ΦΑΓΕ). Μιλάμε, δηλαδή, για μια εταιρία επιπέδου Coca Cola στον τομέα της. Μόνο τέτοιες εταιρίες έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν ερευνητικά προγράμματα πανεπιστημίων, γιατί προβλέπουν τα απαιτούμενα κονδύλια στους προϋπολογισμούς τους.
Τί πετυχαίνουν με αυτές τις χρηματοδοτήσεις; Μήπως τελικά πρόκειται για διαφημιστικού τύπου χορηγίες; Κατηγορηματικά όχι. Τα ερευνητικά προγράμματα αυτού του τύπου βοηθούν τις εταιρίες να βλέπουν τις τάσεις της αγοράς και να τις επηρεάζουν στη συνέχεια, βγάζοντας νέα προϊόντα και σχεδιάζοντας κατάλληλα τις διαφημιστικές τους καμπάνιες. Από την άλλη, βάζουν πόδι σε πανεπιστημιακά ιδρύματα σχετικά με τις δραστηριότητές τους (για παράδειγμα, το Χαροκόπειο βγάζει διατροφολόγους και διαιτολόγους), δημιουργούν επαφές, «δένουν» καθηγητάδες και παρατρεχάμενους, «ψωνίζουν» προσωπικό, μαθαίνουν μυστικά των ανταγωνιστών τους.
Ολα αυτά φαίνονται πιο καθαρά από το περιεχόμενο της συγκεκριμένης συνεργασίας Χαροκόπειου – «Φρίσλαντ». Το θέμα της έρευνας ήταν «Διατροφική αξιολόγηση για το σχεδιασμό προγραμμάτων διατροφικής αγωγής σε νήπια και παιδιά 1-4 ετών στην Ελλάδα». Και μόνο ο τίτλος της έρευνας αποκαλύπτει ότι αυτό δεν το επέλεξε το πανεπιστήμιο, αλλά το παρήγγειλε η «Φρίσλαντ». Αφορά ακριβώς τομέα ενδιαφέροντός της. Περιττεύει, βέβαια, να πούμε ότι η διατροφική αγωγή θα έπρεπε να είναι ένα από τα μεγάλα θέματα για μια Πολιτεία που ενδιαφέρεται να βελτιώσει τη δημόσια υγεία. Υπάρχει, όμως, περίπτωση αυτή η έρευνα να είναι αντικειμενική, με επιστημονικά κριτήρια, όταν χρηματοδότης της είναι μια εταιρία απ’ αυτές που διαμορφώνουν τις διατροφικές συνήθειες έτσι που να βγάζουν το μέγιστο κέρδος; Υπάρχει, δηλαδή, περίπτωση η «Φρίσλαντ» να χρηματοδοτήσει μια έρευνα που τα αποτελέσματά της ενδέχεται να είναι κόντρα στην εμπορική της πολιτική;
Η «Φρίσλαντ» φροντίζει να δέσει το γάιδαρό της ακόμα και για την περίπτωση που κάτι πάει στραβά. Η σύμβαση που υπέγραψε με το Πανεπιστήμιο αναφέρει ρητά, ότι η «Φρίσλαντ» δεν καθορίζει μόνο το περιεχόμενο της έρευνας, αλλά είναι αυτή που αποφασίζει για το αν τα αποτελέσματά της θα δημοσιοποιηθούν και σε τί βαθμό. Μπορεί, δηλαδή, ακόμα και να τεμαχίσει την έρευνα και να δημοσιοποιήσει εκλεκτικά εκείνο το κομμάτι των αποτελεσμάτων που βοηθάει την εμπορική της πολιτική, πνίγοντας κάποιο άλλο που ενδεχομένως αποκαλύπτει πως κάποιες διατροφικές συνήθειες που επιβάλλει μέσω των προϊόντων της είναι βλαβερές. Η συγκεκριμένη έρευνα άρχισε το 2003 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνη του 2004. Είδατε μήπως να δημοσιεύονται πουθενά, να κάνει μια ημερίδα το Πανεπιστήμιο, να συμμετέχει το υπουργείο Υγείας, να ξεκινάει κάποια καμπάνια για τις διατροφικές συνήθειες στην ανάπτυξη των νηπίων και την ενδεχόμενη βλαπτικότητά τους (εμείς, για παράδειγμα, δεν ξεχνάμε ότι η παχυσαρκία αποτελεί πρόβλημα από τη νηπιακή ηλικία); Μήπως τα αποτελέσματα της έρευνας δεν βόλευαν τη «Φρίσλαντ»; Αλλά και να μη συμβαίνει κάτι τέτοιο, το μεγάλο πρόβλημα παραμένει: Πώς είναι δυνατόν να θεωρείται επιστημονικά αντικειμενική μια έρευνα που χρηματοδοτείται και ελέγχεται από μια κερδοσκοπική επιχείρηση;
Είναι πολλοί αυτοί που μιλούν συνεχώς για σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας. Το παράδειγμα του Χαροκόπειου μας δείχνει παραστατικά τι σημαίνει αυτό.
