Διαβάζουμε και ακούμε καθημερινά τα εκστατικά ρεπορτάζ των δημοσιογράφων του αστικού Τύπου για τις εικόνες που παίρνει η NASA από το τηλεσκόπιο James Webb. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς, βέβαια, δεν καταλαβαίνουν γρι απ’ αυτά που λένε ή γράφουν. Απλώς αναπαράγουν Δελτία Τύπου και δημοσιεύματα του ειδικού Τύπου.
Το James Webb, μέχρι στιγμής, δεν έχει προσφέρει κάτι το επαναστατικό στις φυσικές επιστήμες. Οι εικόνες του απλά επιβεβαιώνουν τις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί, ορισμένες εδώ και πολλά χρόνια. Η NASA έχει κάθε λόγο να «φουσκώνει» τα αποτελέσματα της δουλειάς του James Webb, όχι μόνο για να δικαιολογήσει τα τεράστια κονδύλια που χρησιμοποίησε μέχρι τώρα, αλλά και για να αντλήσει νέα κονδύλια. Και ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός θέλει να διαφημίσει την πλανητική υπεροχή του. Γι’ αυτό και η πρώτη φωτογραφία δημοσιεύτηκε από το Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου.
Δεν είναι, όμως, αυτό το θέμα μας. Το θέμα μας είναι η εργαλειοποίηση κάθε εξέλιξης των φυσικών επιστημών σε τρόπο που να μην υπονομεύει το ογκώδες οικοδόμημα της θρησκευτικής πίστης, που αποτελεί έναν από τους φύλακες αγγέλους του σύγχρονου καπιταλισμού.
Αυτοί που παρουσιάζουν τις εντυπωσιακές φωτογραφίες του James Webb και αντιγράφουν τις ανακοινώσεις της NASA, ενδεχομένως να το κάνουν χαϊδεύοντας το σταυρουδάκι που κρέμεται από τη χρυσή αλυσίδα στο λαιμό τους. Βλέπετε, ακόμη πιστεύουν ότι μπορεί να συμβαδίσει η επιστήμη με τη θρησκεία που αιώνες τώρα τής βάζει τρικλοποδιές (όταν δεν την καίει στην πυρά). Γι’ αυτό και δε θ’ ακούσουμε τίποτα ενάντια στο θρησκευτικό σκοταδισμό που δέχεται πλήγματα (και) από τη δουλειά που γίνεται με το συγκεκριμένο γιγα-τηλεσκόπιο. Γιατί η θρησκεία είναι το καλύτερο κοινωνικό αναλγητικό, μια δυνατή αλυσίδα με την οποία έχουν τυλίξει την εργαζόμενη κοινωνία, για να την κρατούν σκλάβα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.
Οι συνειδητοί στη φιλοσοφική κατεύθυνση του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού είμαστε, ασφαλώς, άθεοι. Εμείς τουλάχιστον ουδέποτε γίναμε… Ταλιμπάν του αθεϊσμού. Ούτε κρίνουμε τους ανθρώπους με βάση τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Η θρησκευτική πίστη δεν είναι… ασθένεια που θεραπεύεται με λοιδορίες και ύβρεις. Η εκρίζωση της θρησκευτικής πίστης είναι υπόθεση συστηματικής μετάδοσης της γνώσης, αλλά και κοινωνικής λειτουργίας της γνώσης.
Οταν ένα παιδί μαθαίνει, αμέσως μόλις αρχίζει να καταλαβαίνει τον εαυτό του, ότι το καλό και το κακό καθορίζεται από κάποιο θεό, τον οποίο πρέπει να φοβάται, κι αυτή η διδασκαλία το ακολουθεί σε όλη του τη ζωή, δεν μπορείς να διαγράψεις τον μεταφυσικό φόβο με κραυγές. Αντίθετα, αν το παιδί αρχίσει από το νηπιαγωγείο ακόμη να διδάσκεται την αλήθεια των φυσικών επιστημών (με τις διδακτικές μεθόδους που είναι κατάλληλες για κάθε ηλικία), θα βγει αμέσως από τη μεταφυσική παγίδα και θα κατανοήσει ότι δεν έφτιαξε ο θεός τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος έφτιαξε το θεό, σε συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες.
Σ’ ένα τέτοιο κοινωνικό πλαίσιο, κάθε πρόοδος των φυσικών επιστημών θα ερχόταν να ενισχύσει το γνωσιακό επίπεδο. Οι εντυπωσιακές φωτογραφίες του James Webb θα χρησιμοποιούνταν για να αποδυναμώσουν κάθε υπόλειμμα μεταφυσικού φόβου και θρησκευτικής πίστης. Οχι με περιφρονητικό σήκωμα του φρυδιού προς όσους διακατέχονται από τέτοιους φόβους και τέτοια πίστη, αλλά με προσέγγιση διδασκαλίας της γνώσης.
Στους εραστές του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού δεν επιτρέπεται καμιά άγνοια για το ρόλο της θρησκείας ως ιδεολογίας, ως κοινωνικού φαινόμενου. Το φαινόμενο οφείλουμε να το προσεγγίζουμε με τον τρόπο του Μαρξ:
«Βέβαια, η θρησκεία είναι η αυτοσυνείδηση και η αυτοσυναίσθηση του ανθρώπου, που ακόμη δεν έχει βρει τον εαυτό του, ή που τον έχει ξαναχάσει. Ο άνθρωπος όμως δεν είναι μια αφηρημένη ουσία κουρνιασμένη κάπου έξω από τον κόσμο. O άνθρωπος είναι ο κόσμος του ανθρώπου, το Κράτος, η κοινωνία. Το Κράτος αυτό, η κοινωνία αυτή, παράγουν τη θρησκεία, μια ανεστραμμένη συνείδηση του κόσμου, γιατί αυτά τα ίδια είναι ένας κόσμος ανεστραμμένος. Η θρησκεία είναι η καθολική θεωρία του κόσμου τούτου, η εγκυκλοπαιδική του συνόψιση, η εκλαϊκευμένη λογική του, το σπιριτουαλιστικό του point d’ honneur, ο ενθουσιασμός του, η ηθική του κύρωση, το μεγαλόπρεπο συμπλήρωμά του, το καθολικό θεμέλιο της παραμυθίας του και της δικαίωσής του. Είναι η φαντασμαγορική πραγμάτωση της ανθρώπινης ουσίας, γιατί η ανθρώπινη ουσία δεν έχει πραγματωθεί αληθινά. Πάλη λοιπόν ενάντια στη θρησκεία σημαίνει πάλη ενάντια στον κόσμο, που πνευματικό του άρωμα είναι η θρησκεία.
Η θρησκευτική καχεξία είναι, κατά ένα μέρος, η έκφραση της πραγματικής καχεξίας και, κατά ένα άλλο, η διαμαρτυρία ενάντια στην πραγματική καχεξία. Η θρησκεία είναι ο στεναγμός του καταπιεζόμενου πλάσματος, η θαλπωρή ενός άκαρδου κόσμου, είναι το πνεύμα ενός κόσμου απ’ όπου το πνεύμα έχει λείψει. Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού.
Ξεπέρασμα της θρησκείας σαν απατηλής ευτυχίας του λαού σημαίνει την απαίτηση της πραγματικής του ευτυχίας. Η απαίτηση να αρνηθεί τις αυταπάτες σχετικά με την κατάστασή του σημαίνει απαίτηση να αρνηθεί μια κατάσταση που έχει ανάγκη από αυταπάτες. Η κριτική της θρησκείας είναι λοιπόν εν σπέρματι η κριτική της κοιλάδας αυτής των δακρύων, που η θρησκεία αποτελεί το φωτοστέφανό της».
Καρλ Μαρξ
Κριτική της φιλοσοφίας του Κράτους και του Δικαίου του Χέγκελ
Η θρησκεία λειτουργεί ως όπιο, γιατί απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο. Αποτελεί ταυτόχρονα έκφραση του ανθρώπινου δράματος και διαμαρτυρία ενάντια σ’ αυτό το δράμα. Ο Μαρξ στρέφεται εναντίον της θρησκείας όχι με τον τρόπο των γάλλων διαφωτιστών, αλλά από την άποψη του προλεταριάτου. Πολεμά αυτό που αναγνωρίζει ως «στεναγμό της καταπιεζόμενης ύπαρξης», επειδή αυτός ο στεναγμός, αυτό το όπιο γλυκαίνει τον ανθρώπινο πόνο και δημιουργεί ψεύτικες λύσεις. Τέτοιες ψεύτικες λύσεις δε δημιουργούν πλέον μόνο οι θρησκείες, αλλά και οι κοσμικές ιδεολογίες.
Π.Γ.